De reditu suo sive iter Gallicum

Liber II

________________________________________________________________________

Nondum longus erat nec multa volumina passus,

iure suo poterat longior esse liber;

taedia continuo timuit cessura labori,

sumere ne lector iuge paveret opus.

5

Saepe cibis affert serus fastidia finis,

gratior est modicis haustibus unda siti;

intervalla viae fessis praestare videtur

qui notat inscriptus milia crebra lapis.

Partimur trepidum per opuscula bina ruborem,

10

quem satius fuerat sustinuisse semel.

Tandem nimbosa maris obsidione solutis

Pisano portu contigit alta sequi.

Arridet placidum radiis crispantibus aequor

et sulcata levi murmurat unda sono.

15

Incipiunt Appennini devexa videri,

qua fremit aerio monte repulsa Thetis.

Italiam rerum dominam qui cingere visu

et totam pariter cernere mente velit,

inveniet quernae similem procedere frondi

20

artatam laterum conveniente sinu.

Milia per longum decies centena teruntur

a Ligurum terris ad freta Sicaniae;

in latum variis damnosa amfractibus intrat

Tyrrheni rabies Hadriacique salis,

25

qua tamen est iuncti maris angustissima tellus,

triginta et centum milia sola patet.

Diversas medius mons obliquatur in undas,

qua fert atque refert Phoebus uterque diem:

Urget Dalmaticos Eoo vertice fluctus

30

caerulaque occiduis frangit Etrusca iugis.

Si factum certa mundum ratione fatemur

consiliumque dei machina tanta fuit,

excubiis Latiis praetexuit Appenninum

claustraque montanis vix adeunda viis.

35

Invidiam timuit natura parumque putavit

Arctois Alpes opposuisse minis,

sicut vallavit multis vitalia membris

nec semel inclusit quae pretiosa tulit.

Iam tum multiplici meruit munimine cingi

40

sollicitosque habuit Roma futura deos.

Quo magis est facinus diri Stilichonis acerbum,

proditor arcani quod fuit imperii.

Romano generi dum nititur esse superstes,

crudelis summis miscuit ima furor,

45

dumque timet, quidquid se fecerat ipse timeri,

immisit Latiae barbara tela neci.

Visceribus nudis armatum condidit hostem

illatae cladis liberiore dolo.

Ipsa satellitibus pellitis Roma patebat

50

et captiva prius quam caperetur erat.

Nec tantum Geticis grassatus proditor armis:

Ante Sibyllinae fata cremavit opis.

Odimus Althaeam consumpti funere torris,

Nisaeum crinem flere putantur aves;

55

at Stilicho aeterni fatalia pignora regni

et plenas voluit praecipitare colos.

Omnia Tartarei cessent tormenta Neronis;

consumat Stygias tristior umbra faces;

hic immortalem, mortalem perculit ille,

60

hic mundi matrem perculit, ille suam.

Sed diverticulo fuimus fortasse loquaces;

carmine propositum iam repetamus iter.

Advehimur celeri candentia moenia lapsu;

nominis est auctor sole corusca soror.

65

Indigenis superat ridentia lilia saxis

et levi radiat picta nitore silex;

dives marmoribus telus, quae luce coloris

provocat intactas luxuriosa nives.

· · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·

reliqua desunt