B  I  B  L  I  O  T  H  E  C  A    A  U  G  U  S  T  A  N  A
           
  Laudatio Turiae
ca. 5 a. Chr. n.
     
   



L a u d a t i o   T u r i a e

CIL VI 1527

_______________________________________________





tit.
u]xoris

col. 1

[...]
1.1
[... mo]rum probit[ate(?) ...]
1.2
rum [...] permansisti prob[a ...]
1.3
orbata es re[pente ante nuptiar]um diem utroque pa[rente in deserta soli]
1.4
tudine una o[ccisis per te maxu]me cum ego in Macedo[niam provinciam issem]
1.5
vir sororis tua[e C(aius) Cluvius in A]fricam provinciam [inulta non est relicta]
1.6
mors parentum
1.7
tanta cum industria m[unere es p]ietatis perfuncta ef[flagitando atque]
1.8
vindicando ut si praest[o fu]issemus non ampliu[s potuissemus sed]
1.9
haec habes communia cum [s]anctissima femina s[orore tua]
1.10
quae dum agitabas ex patria domo propter custodia[m non cedisti sumpto]
1.11
de nocentibus supplicio evest[i]gio te in domum ma[tris meae tulisti ubi]
1.12
adventum meum expectast[i]
1.13
temptatae deinde estis ut testamen[tum] quo nos eramus heredes rupt[um diceretur]
1.14
coemptione facta cum uxore ita necessario te cum universis pat[ris bonis in]
1.15
tutelam eorum qui rem agitabant reccidisse sororem omni[no eorum bonorum]
1.16
fore expertem quod emancupata esset Cluvio qua mente ista acc]eperis qua prae]
1.17
sentia animi restiteris etsi afui conpertum habeo
1.18
veritate caussam communem [t]utata es testamentum ruptum non esse ut [uterque potius]
1.19
hereditatem teneremus quam omnia bona sola possideres certa qui[dem sententia]
1.20
te ita patris acta defensuram ut si non optinuisses partituram cum s[orore te adfir]
1.21
mares nec sub condicionem tutelae legitumae venturam quoius per [legem in te ius non]
1.22
esset neque enim familia[e] gens ulla probari poterat quae te id facere [impediret]
1.23
nam etsi patris testamentum ruptum esset tamen iis qui intenderen[t non esse id]
1.24
ius quia gentis eiusdem non essent
1.25
cesserunt constantiae tuae neque amplius rem sollicitarunt quo facto [officii in patrem]
1.26
pietatis in sororem fide[i] in nos patrocinium succeptum sola peregisti
1.27
rara sunt tam diuturna matrimonia finita morte non divertio in[terrupta contigit]
1.28
nobis ut ad annum XXXXI sine offensa perduceretur utinam vetust[a coniunctio habu]
1.29
isset mutationem vice m[e]a qua iustius erat cedere fato maiorem
1.30
domestica bona pudici[t]iae opsequi comitatis facilitatis lanificii stud[ii religionis]
1.31
sine superstitione o[r]natus non conspicendi cultus modici cur [memorem cur dicam de cari]
1.32
tate familiae pietate [c]um aeque matrem meam ac tuos parentes col[ueris non alia mente]
1.33
illi quam tuis curaveris cetera innumerabilia habueris commun[ia cum omnibus]
1.34
matronis dignam f[a]mam colentibus propria sunt tua quae vindico ac [paucae uxores in]
1.35
similia inciderunt ut talia paterentur et praestarent quae rara ut essent [propitia]
1.36
fortuna cavit
1.37
omne tuom patrimonium acceptum ab parentibus communi diligentia cons[ervavimus]
1.38
neque enim erat adquirendi tibi cura quod totum mihi tradisti officia [ita par]
1.39
titi sumus ut ego tu[t]elam tuae fortunae gererem ut meae custodiam sust[ineres multa]
1.40
de hac parte omittam ne tua propria mecum communicem satis sit [hoc] mi[hi tuis]
1.41
de sensibus [indi]casse
1.42
[liberali]tatem tuam c[u]m plurumis necessariis tum praecipue pietati praesti[tisti]
1.43
[... licet qu]is alias nominaverit unam dumtaxat simillimam [tui ...]
1.44
[... h]abuisti sororem tuam nam propinquas vestras d[ignas eiusmodi]
1.45
[... bene]ficiis domibus vestris apud nos educavistis eadem u[t condicio]
1.46
[nes aptas famili]ae vestrae consequi possent dotes parastis quas quid[em a vobis]
1.47
[constitutas comm]uni consilio ego et C(aius) Cluvius excepimus et probantes [sensus vestros]
1.48
[ne vestro patrimo]nio vos multaretis nostram rem familiarem sub[didimus vestrae]
1.49
[nostraque bona] in dotes dedimus quod non venditandi nostri c[aussa memoravi]
1.50
[sed ut illa consi]lia vestra concepta pia liberalitate honori no[s duxisse consta]
1.51
[ret exequi de nos]tris
1.52
[multa alia merit]a tua praetermittenda [mihi sunt

col. 2

2.2a
[varia et ampla subsi]dia fugae meae praestitisti ornamentis
2.3a
[me instruxisti] cum omne aurum margaritaque corpori
2.4a
[tuo accomodata trad]isti mihi et subinde familia nummis fructibus
2.5a
[deceptis nostrorum a]dversariorum custodibus apsentiam meam locupletasti
2.6a
[publicatis bonis repet]itis(?) quod ut conarere virtus tua te hortabatur
2.7a
[mira pietas tua me m]unibat clementia eorum contra quos ea parabas
2.8a
[nihilo minus tamen v]ox tua est firmitate animi emissa
2.9a
[agmen conlectum ex repe]rtis hominibus a Milone quoius domus emptione
2.10a
[potitus eram cum ille fuisset] exul belli civilis occasonibus inrupturum
2.11a
[et direpturum ... reiecist]i [et defe]ndisti domum nostram
[
2.0
iure Caesar dixit tibi acceptum esse referendu]m extare [adhuc]
2.1
me patriae redditum a se [na]m nisi parasses quod servar[et] cavens saluti meae
2.2
inaniter opes suas pollice[re]tur ita non minus pietati tu[a]e quam Caesari
2.3
me debeo
2.4
quid ego nunc interiora [no]stra et recondita consilia s[e]rmonesque arcanos
2.5
eruam ut repentinis nu[nt]iis ad praesentia et inminentia pericula evoca
2.6
tus tuis consiliis cons[er]vatus sim ut neque audac[i]us experiri casus
2.7
temere passa sis et mod[es]tiora cogitanti fida receptacula pararis
2.8
sociosque consilioru[m t]uorum ad me servandum delegeris sororem
2.9
tuam et virum eius C(aium) Clu[viu]m coniuncto omnium periculo infinita sint
2.10
si attingere coner sat [si]t mihi tibique salutariter m[e latuisse]
2.11
acerbissumum tamen in vi[ta] mihi accidisse tua vice fatebo[r reddito me iam]
2.12
cive patriae beneficio et i[ud]icio apsentis Caesaris Augusti [quom abs te ...]
2.13
de restitutione mea M(arcus) L[epi]dus conlega praesens interp[ellaretur et ad eius]
2.14
pedes prostrata humi n[on] modo non adlevata sed tra[ducta et indignum in]
2.15
modum rapsata livori[bus c]orporis repleta firmissimo [animo eum admone]
2.16
res edicti Caesaris cum g[r]atulatione restitutionis me[ae atque vocibus eti]
2.17
am contumeliosis et cr[ud]elibus exceptis volneribus pa[lam conquereris]
2.18
ut auctor meorum peric[ul]orum notesceret quoi noc[uit mox ea res]
2.19
quid hac virtute efficaciu[s] praebere Caesari clementia[e locum et cum cu]
2.20
stodia spiritus mei not[a]re inportunam crudelitatem [Lepidi firma tua]
2.21
patientia
2.22
sed quid plura parcamu[s] orationi quae debet et potest e[sse brevis ne maxu]
2.23
ma opera tractando pa[r]um digne peragamus quom pr[o maxumo documento]
2.24
meritorum tuorum oc[ulis] omnium praeferam titutulum [salutis meae]
2.25
pacato orbe terrarum res[titut]a re publica quieta deinde n[obis et felicia]
2.26
tempora contingerunt fue[ru]nt optati liberi quos aliqua[mdiu sors nobis invi]
2.27
derat si fortuna procede[re e]sset passa sollemnis inservie[ns quid utrique no]
2.28
strum defuit procedens a[li]as spem finiebat quid agitav[eris propterea quae]
2.29
que ingredi conata sis f[ors] sit an in quibusdam feminis [conspicua et memorabi]
2.30
lia in te quidem minime a[dmi]randa conlata virtutibu[s ceteris omittam]
2.31
diffidens fecunditati tuae [et do]lens orbitate mea ne tenen[do in matrimonio]
2.32
te spem habendi liberos [dep]onerem atque eius caussa ess[em infelix de divertio]
2.33
elocuta es vocuamque [do]mum alterius fecunditati t[e tradituram non alia]
2.34
mente nisi ut nota con[co]rdia nostra tu ipsa mihi di[gnam et aptam con]
2.35
dicionem quaereres p[ara]resque ac futuros liberos t[e communes pro]
2.36
que tuis habituram adf[irm]ares neque patrimoni nos[tri quod adhuc]
2.37
fuerat commune separa[ti]onem facturam sed in eodem [arbitrio meo id]
2.38
et si vellem tuo ministerio [fu]turum nihil seiunctum ni[hil separatum te]
2.39
habituram sororis soc[rusve] officia pietatemque mihi d[ehinc praestituram]
2.40
fatear necesset adeo me exa[rsi]sse ut excesserim mente adeo [exhoruisse cona]
2.41
tus tuos ut vix redderer [mi]hi agitari divertia inter nos [ante quam nobis]
2.42
fato dicta lex esset poss[e te a]liquid concipere mente qua[re vivo me desineres]
2.43
esse mihi uxor cum paene [e]xule me vita fidissuma perman[sisses]
2.44
quae tanta mihi fuerit cu[pid]itas aut necessitas habendi li[beros ut propterea]
2.45
fidem exuerem mutare[m c]erta dubiis sed quid plura [cedens mihi mansisti]
2.46
aput me neque enim ced[er]e tibi sine dedecore meo et co[mmuni infelici]
2.47
tate poteram
2.48
tibi vero quid memorabi[lius] quam inserviendo mihi c[onsilium cepisse]
2.49
ut quom ex te liberos ha[b]ere non possem per te tamen [haberem et diffi]
2.50
dentia partus tui alteriu[s c]oniugio parares fecunditat[em]
2.51
utinam patiente utriusqu[e a]etate procedere coniugium [potuisset donec e]
2.52
lato me maiore quod iu[sti]us erat suprema mihi praesta[res ego enim super]
2.53
stite te excederem orbitat[e f]ilia mihi supstituta
2.54
praecucurristi fato delegast[i] mihi luctum desiderio tui nec libe[ros foturos me mise]
2.55
rum reliquisti flectam ego quoque sensus meos ad iudicia tu[a]
2.56
omnia tua cogitata praescri[p]ta cedant laudibus tuis ut sint mi[hi solacia ne nimis]
2.57
desiderem quod inmort[ali]tati ad memoriam consecrat[um est]
2.58
fructus vitae tuae non derunt [m]ihi occurrente fama tua firma[tus animo atque]
2.59
doctus actis tuis resistam fo[rt]unae quae mihi non omnia erip[uit sed cum laudi]
2.60
bus crescere tui memoriam [pas]sa est sed quod tranquilli status e[rat mihi tecum]
2.61
amisi quam speculatricem e[t p]ropugnatricem meorum pericul[orum cogitans calami]
2.62
tate frangor nec permane[re] in promisso possum
2.63
naturalis dolor extorquet const[an]tiae vires maerore mersor et quibus[s animum firmabam]
2.64
in necutro mihi consto repeten[s p]ristinos casus meos futurosque eve[ntus cogitans con]
2.65
cido mihi tantis talibusque pr[aesi]diis orbatus intuens famam tuam n[on tam constanter pa]
2.66
tiendo haec quam ad desider[ium] luctumque reservatus videor
2.67
ultumum huius orationis erit omn[ia] meruisse te neque omnia contigisse mi[hi ut praestarem]
2.68
tibi legem habui mandata tu[a] quod extra mihi liberum fuerit pr[aestabo]
2.69
te di Manes tui ut quietam pat[ia]ntur atque ita tueantur opto

___________

Textus:
Inscriptiones Latinae
(Prof. Dr. Dr. Manfred Clauss, Seminar für Alte Geschichte
an der Johann Wolfgang Goethe-Universität in Frankfurt am Main)