Eclogae vel bucolica

Ecloga VI

___________________________________________________

Ecloga sexta

Ad Varum.

Prima Syracosio dignata est ludere versu

nostra, neque erubuit silvas habitare Thalia.

cum canerem reges et proelia, Cynthius aurem

vellit et admonuit: «pastorem, Tityre, pinguis

5

pascere oportet ovis, deductum dicere carmen.»

nunc ego - namque super tibi erunt, qui dicere laudes,

Vare, tuas cupiant et tristia condere bella -

agrestem tenui meditabor harundine musam.

non iniussa cano. si quis tamen haec quoque, si quis

10

captus amore leget: te nostrae, Vare, myricae,

te nemus omne canet; nec Phoebo gratior ulla est,

quam sibi quae Vari praescripsit pagina nomen.

Pergite, Pierides. Chromis et Mnasylus in antro

Silenum pueri somno videre iacentem,

15

inflatum hesterno venas, ut semper, Iaccho;

serta procul, tantum capiti delapsa, iacebant,

et gravis attrita pendebat cantharus ansa.

adgressi - nam saepe senex spe carminis ambo

luserat - iniciunt ipsis ex vincula sertis.

20

addit se sociam timidisque supervenit Aegle,

Aegle, Naiadum pulcherrima, iamque videnti

sanguineis frontem moris et tempora pingit.

ille dolum ridens: «quo vincula nectitis?» inquit.

«solvite me, pueri; satis est potuisse videri.

25

carmina quae vultis cognoscite; carmina vobis,

huic aliud mercedis erit.» simul incipit ipse.

tum vero in numerum Faunosque ferasque videres

ludere, tum rigidas motare cacumina quercus;

nec tantum Phoebo gaudet Parnasia rupes,

30

nec tantum Rhodope miratur et Ismarus Orphea.

namque canebat, uti magnum per inane coacta

semina terrarumque animaeque marisque fuissent

et liquidi simul ignis; ut his exordia primis

omnia et ipse tener mundi concreverit orbis;

35

tum durare solum et discludere Nerea ponto

coeperit et rerum paulatim sumere formas;

iamque novum terrae stupeant lucescere solem,

altius atque cadant summotis nubibus imbres,

incipiant silvae cum primum surgere, cumque

40

rara per ignaros errent animalia montis.

hinc lapides Pyrrhae iactos, Saturnia regna,

Caucasiasque refert volucres, furtumque Promethei.

his adiungit, Hylan nautae quo fonte relictum

clamassent, ut litus «Hyla, Hyla» omne sonaret;

45

et fortunatam, si numquam armenta fuissent,

Pasiphaen nivei solatur amore iuvenci.

a virgo infelix, quae te dementia cepit!

Proetides implerunt falsis mugitibus agros,

at non tam turpis pecudum tamen ulla secuta

50

concubitus, quamvis collo timuisset aratrum,

et saepe in levi quaesisset cornua fronte.

a virgo infelix, tu nunc in montibus erras:

ille latus niveum molli fultus hyacintho,

ilice sub nigra pallentis ruminat herbas,

55

aut aliquam in magno sequitur grege. «claudite Nymphae,

Dictaeae Nymphae, nemorum iam claudite saltus,

si qua forte ferant oculis sese obvia nostris

errabunda bovis vestigia; forsitan illum

aut herba captum viridi aut armenta secutum

60

perducant aliquae stabula ad Gortynia vaccae.»

tum canit Hesperidum miratam mala puellam;

tum Phaethontiadas musco circumdat amarae

corticis atque solo proceras erigit alnos.

tum canit, errantem Permessi ad flumina Gallum

65

Aonas in montis ut duxerit una sororum,

utque viro Phoebi chorus adsurrexerit omnis;

ut Linus haec illi divino carmine pastor

floribus atque apio crinis ornatus amaro

dixerit: «hos tibi dant calamos, en accipe, Musae,

70

Ascraeo quos ante seni, quibus ille solebat

cantando rigidas deducere montibus ornos.

his tibi Grynei nemoris dicatur origo,

ne quis sit lucus, quo se plus iactet Apollo.»

quid loquar, aut Scyllam Nisi, quam fama secuta est

75

candida succinctam latrantibus inguina monstris

Dulichias vexasse rates et gurgite in alto,

a timidos nautas canibus lacerasse marinis:

aut ut mutatos Terei narraverit artus,

quas illi Philomela dapes, quae dona pararit,

80

quo cursu deserta petiverit, et quibus ante

infelix sua tecta super volitaverit alis?

omnia, quae Phoebo quondam meditante beatus

audiit Eurotas iussitque ediscere lauros,

ille canit - pulsae referunt ad sidera valles -

85

cogere donec oves stabulis numerumque referre

iussit et invito processit Vesper Olympo.