Silvarum libri V

Liber primus

_______________________________________________________

III

Villa Tiburtina Manilii Vopisci

Cernere facundi Tibur glaciale Vopisci

si quis et inserto geminos Aniene penates,

aut potuit sociae commercia noscere ripae

certantisque sibi dominum defendere villas,

5

illum nec calido latravit Sirius astro

nec gravis aspexit Nemeae frondentis alumnus:

talis hiems tectis, frangunt sic improba solem

frigora, Pisaeumque domus non aestuat annum.

Ipsa manu tenera tecum scripsisse Voluptas

· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·

10

tunc Venus Idaliis unxit fastigia sucis

permulsitque comis blandumque reliquit honorem

sedibus et volucres vetuit discedere natos.

O longum memoranda dies! quae mente reporto

gaudia, quam lassos per tot miracula visus!

15

ingenium quam mite solo, quae forma beatis

ante manus artemque locis! non largius usquam

indulsit natura sibi. nemora alta citatis

incubuere vadis; fallax responsat imago

frondibus, et longas eadem fugit umbra per undas.

20

ipse Anien (miranda fides) infraque superque

saxeus hic tumidam rabiem spumosaque ponit

murmura, ceu placidi veritus turbare Vopisci

Pieriosque dies et habentes carmina somnos.

litus utrumque domi, nec te mitissimus amnis

25

dividit: alternas servant praetoria ripas,

non externa sibi fluviorum obstare queruntur.

Sestiacos nunc Fama sinus pelagusque natatum

iactet et audaci victos delphinas ephebo:

hic aeterna quies, nullis hic iura procellis,

30

numquam fervor aquis. datur hic transmittere visus

et voces et paene manus. sic Chalcida fluctus

expellunt fluvii, sic dissociata profundo

Bruttia Sicanium circumspicit ora Pelorum.

Quid primum mediumve canam, quo fine quiescam?

35

auratasne trabes an Mauros undique postes

an picturata lucentia marmora vena

mirer, an emissas per cuncta cubilia nymphas?

huc oculis, huc mente trahor. venerabile dicam

lucorum senium? te, quae vada fluminis infra

40

cernis, an ad silvas quae respicis, aula, tacentis,

qua tibi tota quies offensaque turbine nullo

nox silet et nigros imitantia murmura somnos?

an quae graminea suscepta crepidine fumant

balnea et impositum ripis algentibus ignem,

45

quaque vaporiferis iunctus fornacibus amnis

ridet anhelantes vicino flumine nymphas?

Vidi artes veterumque manus variisque metalla

viva modis. labor est auri memorare figuras

aut ebur aut dignas digitis contingere gemmas;

50

quicquid et argento primum vel in aere minori

lusit, et enormes manus est experta colossos.

dum vagor aspectu visusque per omnia duco,

calcabam necopinus opes. nam splendor ab alto

defluus et nitidum referentes aera testae

55

monstravere solum, varias ubi picta per artes

gaudet humus superatque novis asarota figuris.

expavere gradus.

Quid nunc iungentia mirer

aut quid partitis distantia tecta trichoris?

quid te, quae mediis servata penatibus arbor

60

tecta per et postes liquidas emergis in auras,

quo non sub domino saevas passura bipennes?

et nunc ignaro forsan vel lubrica Nais

vel non abruptos tibi demet Hamadryas annos.

quid referam alternas gemino super aggere mensas

65

albentesque lacus altosque in gurgite fontes?

teque, per obliquum penitus quae laberis amnem,

Marcia, et audaci transcurris flumina plumbo?

an solum Ioniis sub fluctibus Elidis amnem

dulcis ad Aetnaeos deducat semita portus?

70

illic ipse antris Anien et fonte relicto,

nocte sub arcana glaucos exutus amictus

huc illuc fragili prosternit pectora musco,

aut ingens in stagna cadit vitreasque natatu

plaudit aquas. illa recubat Tiburnus in umbra,

75

illic sulpureos cupit Albula mergere crines;

haec domus Egeriae nemoralem abiungere Phoeben

et Dryadum viduare choris algentia possit

Taygeta et silvis accersere Pana Lycaeis.

quod ni templa darent alias Tirynthia sortes,

80

et Praenestinae poterant migrare sorores.

Quid bifera Alcinoi laudem pomaria vosque,

qui numquam vacui prodistis in aethera, rami?

cedant Telegoni, cedant Laurentia Turni

iugera Lucrinaeque domus litusque cruenti

85

Antiphatae; cedant vitreae iuga perfida Circes

Dulichiis ululata lupis, arcesque superbae

Anxyris et sedes Phrygio quas mitis alumno

debet anus; cedant, quae te iam solibus artis

avia nimbosa revocabunt litora bruma.

90

Scilicet hic illi meditantur pondera mores;

hic premitur fecunda quies, virtusque serena

fronte gravis sanusque nitor luxuque carentes

deliciae, quas ipse suis digressus Athenis

mallet deserto senior Gargettius horto;

95

haec per et Aegaeas hiemes Pliadumque nivosum

sidus et Oleniis dignum petiisse sub astris,

si Maleae credenda ratis Siculosque per aestus

sit via: cur oculis sordet vicina voluptas?

hic tua Tiburtes Faunos chelys et iuvat ipsum

100

Alciden dictumque lyra maiore Catillum;

seu tibi Pindaricis animus contendere plectris,

sive chelyn tollas heroa ad robora, sive

liventem satiram nigra rubigine turbes,

seu tua non alia splendescat epistola cura.

105

Digne Midae Croesique bonis et Perside gaza,

macte bonis animi, cuius stagnantia rura

debuit et flavis Hermus transcurrere ripis

et limo splendente Tagus. sic docta frequentes

otia, sic omni detectus pectora nube

110

finem Nestoreae precor egrediare senectae.