BIBLIOTHECA AUGUSTANA

 

Hildegardis Bingensis

1098 - 1179

 

Scivias

sive visionum ac relevationum

 

Protestificatio

 

____________________________________________________________

 

 

 

Capitula primae visiones

primae partis.

 

I De fortitudine et stabilitate aeternitatis regni Dei.
II De timore Domini.
III De his qui pauperes spiritu sunt.
IV Quod virtutes a Deo venientes timentes Deum et pauperes spiritu custodiunt.
V Quod agnitioni Dei abscondi non possunt studia actuum hominum.
VI Salomon de eadem re.

____________

 

 

Incipit prima visio primae partis.

 

Symphonia

 

Laus trinitati

De sancta Maria

De angelis

De sanctis

De virginibus

In dedicatione ecclesie

Ymni de spiritu sancto

Ymni de sancta Maria

Ymni de sanctis

 

Varia

 

 

 

 

1

O vis eternitatis

 

O vis eternitatis,

que omnia ordinasti in corde tuo,

per verbum tuum omnia creata sunt,

sicut voluisti,

et ipsum verbum tuum

induit carnem

in formatione illa, que educta est de Adam.

 

Et sic indumenta ipsius

a maximo dolore

abstersa sunt.

 

O quam magna est benignitas salvatoris,

qui omnia liberavit

per incarnationem suam,

quam divinitas exspiravit sine vinculo peccati.

 

Et sic indumenta ipsius

a maximo dolore

abstersa sunt.

 

Gloria patri et filio

et spiritui sancto.

 

Et sic indumenta ipsius

a maximo dolore

abstersa sunt.

 

 

2

O magne pater

 

O magne pater,

in magna necessitate sumus.

Nunc igitur obsecramus,

obsecramus te

per verbum tuum,

per quod nos constituisti plenos,

quibus indigemus:

Nunc placeat tibi, pater,

quia te decet,

ut aspicias in nos

per adiutorium tuum,

ut non deficiamus,

et ne nomen tuum in nobis obscuretur.

Et per ipsum nomen tuum

dignare nos iuvare.

 

 

3

O eterne Deus

 

O eterne Deus,

nunc tibi placeat,

ut in amore illo ardeas,

ut membra illa simus,

que fecisti in eodem amore,

cum filium tuum genuisti

in prima aurora

ante omnem creaturam.

Et inspice necessitatem hanc,

que super nos cadit,

et abstrahe eam a nobis

propter filium tuum,

et perduc nos

in leticiam salutis.

 

 

4

O virtus sapientie

 

O virtus sapientie,

que circuiens circuisti,

cromprehendendo omnia

in una vita, que habet vitam

tres alas habens,

quarum una in altum volat

et altera de terra sudat

et tercia undique volat.

Laus tibi sit,

sicut de decet,

o sapientia.

 

 

5

O quam mirabilis

 

O quam mirabilis est

prescientia divini pectoris,

que prescivit omnem creaturam.

Nam cum deus inspexit

faciem hominis,

quem formavit,

omnia opera sua

in eadem forma hominis

integra aspexit.

O quam mirabilis est inspiratio,

que hominem sic suscitavit.

 

 

6

O pastor animarum

 

O pastor animarum,

et o prima vox,

per quam omnes creati sumus,

nunc tibi, tibi placeat,

ut digneris nos liberare

de miseriis

et languoribus nostris.

 

 

7

O cruor sanguinis

 

O cruor sanguinis,

qui in alto sonuisti,

cum omnia elementa

se implicuerunt

in lamentabilem vocem

cum tremore,

quia sanguis creatoris sui illa tetigit:

Unge nos

de languoribus nostris.

 

 

8

Spiritus sanctus vivificans

De spiritu sancto

 

Spiritus sanctus

vivificans vita,

movens omnia,

et radix est in omni creatura

ac omnia de immundicia abluit

tergens crimina

ac ungit vulnera

et sic est fulgens

ac laudabilis vita

suscitans et resuscitans

omnia.

 

 

9

Karitas habundat

 

Karitas

habundat in omnia,

de imis excellentissima

super sidera

atque amantissima

in omnia,

quia summo regi

osculum pacis dedit.

 

 

10

O splendissima gemma

De sancta Maria

 

O splendissima gemma

et serenum decus solis,

qui tibi infusus est,

fons saliens de corde patris,

quod est unicum verbum suum,

per quod creavit mundi primam materiam,

quam Eva turbavit.

Hoc verbum effabricavit tibi,

pater hominem,

et ob hoc es tu

illa lucida materia,

per quam hoc ipsum verbum

exspiravit omnes virtutes,

ut eduxit in prima materia

omnes creaturas.

 

 

11

O tu illustrata

De sancta Maria

 

O tu illustrata

de divina claritate,

clara virga Maria,

verbo dei infusa,

unde venter tuus floruit

de introitu spiritus dei,

qui in te sufflavit

et in te exsuxit,

quod Eva abstulit

in abscisione puritatis

per contractam contagionem

de suggestione diaboli.

 

Tu mirabiliter

abscondisti in te

inmaculatam carnem

per divinam racionem,

cum filius dei

in ventro tuo floruit

sancta divinitate eum educente

contra carnis iura,

que construxit Eva,

integritati copulatum

in divinis visceribus.

 

 

12

Nunc aperuit

De sancta Maria

 

Nunc aperuit nobis

clausa porta,

quod serpens

in muliere suffocavit.

Unde lucet in aurora

flos de virgine Maria.

 

 

Quia ergo femina

De sancta Maria

 

Quia ergo femina mortem instruxit,

clara virgo illam interemit.

Et ideo est summa benedictio

in feminea forma

pre omni creatura,

quia deus factus est homo

in dulcissima et beata virgine.

 

 

14

Cum processit factura

De sancta Maria

 

Cum processit factura digiti dei,

formata ad imaginem dei,

in ortu mixti sanguinis

per peregrinationem casus Ade,

elementa susceperunt

gaudia vite,

o laudabilis Maria,

celo rutilante

et in laudibus sonante.

 

 

15

Cum erubuerint

De sancta Maria

 

Cum erubuerint

Infelices in progenie sua

procedentes in peregrinatione casus,

tunc tu clamas clara voce

hoc modo homines elevans

de isto malicioso casu.

 

 

16

O quam magnum miraculum

De sancta Maria

 

O quam magnum miraculum est,

quod in subditam femineam formam

rex introivit.

Hoc deus fecit,

quia humilitas super omnia ascendit.

Et o quam magna felicitas est

in ista forma,

quia malicia,

que de femina fluxit,

hanc femina postea detersit

et omnem suavissimum odorem virtutum edificavit

ac celum ornavit

plus, quam terram prius turbavit.

 

 

17

Ave, Maria

De sancta Maria

 

Ave Maria,

o auctrix vite,

reedificando salutem

que mortem conturbasti

et serpentem contrivisti,

ad quem se Eva erexit

erecta cervice

cum sufflatu superbie.

Hunc conculcasti,

dum de celo filium dei genuisti.

Quem inspiravit

spiritus dei.

 

O dulcissima

atque amantissima mater, salve,

que natum tuum de celo missum

mundo edidisti.

 

Quem inspiravit

spiritus dei.

 

Gloria patri et filio

et spiritui sancto.

 

Quem inspiravit

spiritus dei.

 

 

18

O clarissima mater

De sancta Maria

 

O clarissima mater

sancte medicine,

tu unguenta

per sanctum filium tuum

infudisti

in plangentia vulnera mortis,

que Eva edificavit

in tormenta animarum.

Tu destruxisti mortem

edificando vitam.

 

Ora pro nobis ad tuum natum,

stella maris, Maria.

 

O vivificum instrumentum

et letum ornamentum

et dulcedo omnium deliciarum,

que in te non deficient.

 

Ora pro nobis ad tuum natum,

stella maris, Maria.

 

Gloria patri et filio

et spiritui sancto.

 

Ora pro nobis ad tuum natum,

stella maris, Maria.

 

 

19

O tu suavissima virga

De sancta Maria

 

O tu suavissima virga

frondens de stirpe Iesse

o quam magna virtus est,

quod divinitas

in pulcherrimam filiam aspexit,

sicut aquila in solem

oculum suum ponit.

 

Cum supernus pater claritatem virginis

adtendit,

ubi verbum suum

in ipsa incarnari voluit.

 

Nam in mistico misterio dei,

illustrata mente virginis,

mirabiliter clarus flos

ex ipsa virgine exivit.

 

Cum supernus pater claritatem virginis

adtendit,

ubi verbum suum

in ipsa incarnari voluit.

 

Gloria patri et filio

et spiritui sancto,

sicut erat in principio.

 

Cum supernus pater claritatem virginis

adtendit,

ubi verbum suum

in ipsa incarnari voluit.

 

 

20

O quam preciosa

De sancta Maria

 

O quam preciosa est virginitas

virginis huius,

que clausam portam habet,

et cuius viscera

sancta divinitas calore suo

infudit

ita quod flos in ea crevit.

 

Et filius dei

per secreta ipsius

quasi aurora exivit.

 

Unde dulce germen,

quod filius ipsius est,

per clausuram ventris eius

paradisum aperuit.

 

Et filius dei

per secreta ipsius

quasi aurora exivit.

 

 

21

O gloriosissimi

De angelis

 

O gloriosissimi, lux vivens, angeli,

qui infra divinitatem divinos oculos

cum mistica obscuritate omnis creature

aspicitis in ardentibus desideriis,

unde numquam potestis saciari:

 

O quam gloriosa gaudia illa vestra habet forma,

que in vobis est intacta ab omni pravo opere,

quod primum ortum est in vestro socio,

perdito angelo, qui volare voluit

supra intus latens pinnaculum dei.

 

Unde ipse tortuosus dimersus est in ruinam;

sed ipsius instrumenta casus

consiliando facrure

digiti dei instituit.

 

22

O vos angeli

De angelis

 

O vos angeli, qui custoditis populos,

quorum forma fulget in facie vestra,

et o vos archangeli, qui suscipitis animas iustorum,

et vos virtutes, potestates, principatus,

dominationes et troni,

qui estis computari in quintum secretum numerum,

et o vos cherubin et seraphin,

sigillum secretorum dei:

 

Sit laus vobis,

qui loculum antiqui cordis

in fonte aspicitis.

 

Videtis enim

interiorem vim patris,

que de corde illius spirat

quasi facies:

 

Sit laus vobis,

qui loculum antiqui cordis

in fonte aspicitis.

 

 

23

O spectabiles viri

De prophetis et patriarchis

 

O spectabiles viri,

qui pertransistis occulta

aspicientes per oculos spiritus

et annuntiantes in lucida umbra

acutam et viventem lucem

in virga germinantem,

que sola floruit

de introitu radicantis luminis.

 

Vos antiqui sancti,

predixistis salvationem

exulum animarum, que inmerse fuerant morti.

Qui circuistis ut rote

mirabiliter loquentes mistica montis,

que celum tangit

pertransiens ungendo multas aquas,

cum etiam inter vos

surrexit lucida lucerna,

que ipsum montem precurrens

ostendit.

 

24

O vos felices radices

De patriarchis et prophetis

 

O vos felices radices,

cum quibus opus miraculorum,

et non opus criminum,

per torrens iter

perspicue umbre plantatum est,

et o tu ruminams ignea vox

precurrens limantem lapidem,

subvertentem abyssum:

 

Gaudete in capite vestro.

 

Gaudete in illo,

quem non viderunt

in terris multi,

qui ipsum ardenter

vocaverunt:

 

Gaudete in capite vestro.

 

 

25

O cohors milicie

De apostolis

 

O cohors milicie floris virge

non spinate,

tu sonus orbis terre

circuiens regiones

insanorum sensuum

epulantium cum porcis,

quos expugnasti

per infusum adiutorem

ponentem radices

in tabernacula

pleni operis verbi patris.

 

Tu etiam nobilis es gens salvatoris

intrans viam

regenerationis aque

per agnum,

qui te misit in gladio

inter sevissimos canes.

 

Qui suam gloriam destruxerunt

in operibus digitorum suorum

statuentes non manufactum

in subiectionem manuum suarum,

in qua non invenerunt eum.

 

 

26

O lucidissima apostolorum turba

De apostolis

 

O lucidissima apostolorum turba

surgens in vera agnitione

et aperiens clausuram magisterii diaboli

abluendo captivos

in fonte viventis aque

tu es clarissima lux

in nigerrimis tenebris

fortissimumque genus columnarum

sponsam agni

sustenans in omnibus ornamentis ipsius.

 

Per cuius gaudium

ipsa mater et virgo est vexillata.

 

Agnus enim inmaculatus

est sponsus ipsius sponse

inmaculate.

 

ipsa mater et virgo est vexillata.>

 

 

27

O speculum columbe

De sancto Iohanne evangelista

 

O speculum columbe

castissime forme,

qui inspexisti misticam largitatem

in purissimo fonte.

 

O mira floriditas,

que numquam arescens

cecidisti,

quia altissimus plantator misit te.

 

O suavissima quies

amplexuum solis,

tu es specialis filius agni

in electa amicicia

nove sobolis.

 

 

28

O dulce electe

De sancto Iohanne evangelista

 

O dulce electe,

qui in ardore ardentis

effulsisti, radix,

et qui in splendore patris

elucidasti mistica

et qui intrasti cubiculum castitatis

in aurea civitate, quam construxit rex,

cum accepit sceptrum regionum:

 

Prebe adiutorium peregrinis.

 

Tu enim auxisti pluviam

cum precessoribus tuis,

qui miserunt illam

in viriditatem

pigmentariorum:

 

Prebe adiutorium peregrinis.

 

 

29

O victoriosissimi triumphatores

De martiribus

 

O victoriosissimi triumphatores,

qui in effusione sanguinis vestri

salutantes edificationem ecclesie

intrastis sanguinem agni

epulantes cum vitulo occiso:

 

O quam magnam mercedem habetis,

quia corpora vestra viventes despexistis

imitantes agnum dei,

ornantes penam eius,

in qua vos introduxit

in restaurationem hereditatis.

 

 

30

Vos flores rosarum

De martiribus

 

Vos flores rosarum,

qui in effusione sanguinis vestri

beati estis,

in maximis gaudiis redolentibus

et sudantibus in emptione,

que fluxit de interiori mente consilii

manentis

ante evum.

 

In illo, in quo non erat constitutio a capite.

 

Sit honor in consortio vestro,

qui estis instrumentum ecclesie

et qui in vulneribus vestri sanguinis

undatis.

 

In illo, in quo non erat constitutio a capite.

 

 

31

O vos imitatores

De confessioribus

 

O vos imitatores excelse persone

in preciosissima et gloriosissima significatione,

o quam magnus est vester ornatus,

ubi homo procedit

solvens et stringens in deo

pigros et peregrinos.

 

Etiam ornans candidos et nigros

et magna onera

remittens.

 

Nam et angelici ordinis

officia habetis

et fortissima fundamenta prescitis,

ubicumque constituenda sunt,

unde magnus est vester honor.

 

Etiam ornans candidos et nigros

et magna onera

remittens.

 

 

32

O successores

De confessioribus

 

O successores fortissimi leonis

inter templum et altare

dominantes in ministratione eius,

sicut angeli sonant in laudibus

et sicut assunt populis in adiutorio,

vos estis inter illos,

qui hec faciunt

semper curam habentes

in officio agni.

 

 

33

O mirum admirandum

De sancto Dysibodo

 

O mirum admirandum,

quod absconsa forma

precellit,

ardua

in honesta statura,

ubi vivens altitudo

profert mistica.

 

Unde, o Disibode,

surges in fine

succurente flore

omnium ramorum mundi,

ut primum surrexisti.

 

34

O viriditas digiti dei

De sancto Dysibodo

 

O viriditas digiti dei,

in qua deus constituit plantationem,

que in excelso resplendet

ut statuta columna.

 

Tu gloriosa in preparatione dei.

 

Et o altitudo montis,

que numquam dissipaberis in discretione dei,

tu tamen stas a longe ut exul,

sed non est in potestate armati,

qui te rapiat.

 

Tu gloriosa in preparatione dei.

 

Gloria patri et filio

et spiritui sancto

 

Tu gloriosa in preparatione dei.

 

 

35

O felix anima

 

O felix anima,

cuius corpus de terra ortum est,

quod tu cum peregrinatione huius mundi

conculcasti.

 

Unde de divina racionalitate,

que te speculum suum fecit,

coronata es.

 

Spiritus sanctus etiam te

ut habitaculum suum

intuebatur.

 

Unde de divina racionalitate,

que te speculum suum fecit,

coronata es.

 

Gloria patri et filio

et spiritui sancto.

 

que te speculum suum fecit,

coronata es.>

 

 

36

O beata infantia

 

O beata infantia

electi Disibodi,

que a deo ita inspirata est,

quod postea sanctissima opera

in mirabilibus dei

ut suavissimum odorem balsami

exsudasti.

 

 

37

O felix apparicio

De sancto Ruperto

 

O felix apparicio,

cum in amico dei Ruperto

flamma vite choruscavit,

ita quod caritas dei

in corde eius fluxit

timorem domini amplectens.

 

Unde etiam agnitio eius

in supernis civibus

floruit.

 

 

38

O beatissime Ruperte

 

O beatissime Ruperte,

qui in flore etatis tue

non produxisti

nec portasti vicia diaboli.

 

Unde naufragum mundum

reliquisti.

Nunc intercede

pro famulantibus tibi

in deo.

Alleluia.

 

 

39

Quia felix puericia

 

Quia felix puericia

in laudabili Ruperto

ad deum anhelavit

et mundum reliquit,

ideo ipse in celesti armonia fulget,

et ideo etiam angelica turba

filium dei

laudando concinit.

 

 

40

O pulcre facies

De virginibus

 

O pulcre facies

deum aspicientes

et in aurora edificantes,

o beate virgines,

quam nobiles estis!

In quibus rex se consideravit,

cum in vobis

omnia celestia ornamenta

presignavit.

Ubi etiam suavissimus hortus estis

in omnibus ornamentis

redolentes.

 

 

41

O nobilissima viriditas

Item de virginibus

 

O nobilissima viriditas,

que radicas in sole

et que in candida serenitate luces

in rota,

quam nulla terrena excellencia comprehendit.

 

Tu circumdata es

amplexibus divinorum

mysteriorum.

 

Tu rubes ut aurora

et ardes ut solis flamma.

 

amplexibus divinorum

mysteriorum.>

 

 

42

Favus distillans

De undecim milibus virginibus

 

Favus distillans

Ursula virgo fuit,

que agnum dei amplecti

desideravit,

mel et lac sub lingua eius.

 

Quia pomiferum hortum

et flores florum

in turba virginum

ad se collegit.

 

Unde in nobilissima aurora

gaude, filia Syon.

 

Quia pomiferum hortum

et flores florum

in turba virginum

ad se collegit.

 

Gloria patri et filio

et spiritui sancto.

 

Quia pomiferum hortum

et flores florum

in turba virginum

ad se collegit.

 

 

43

Spiritui sancto

 

Spiritui sancto

honor sit,

qui in mente Ursule virginis

virginalem turbam velut columbas collegit.

Unde ipsa patriam suam

sicut Abraham reliquit.

 

Et etiam propter amplexionem agni

desponsationem viri sibi abstraxit.

 

Nam iste castissimus

et aureus exercitus

in virgineo crine

mare transivit.

O quis umquam talia audivit?

 

Et etiam propter amplexionem agni

desponsationem viri sibi abstraxit.

 

Gloria patri et filio

et spiritui sancto.

 

Et etiam propter amplexionem agni

desponsationem viri sibi abstraxit.

 

Gloria patri et filio

et spiritui sancto.

 

 

44

O rubor sanguinis

In evangelio

O rubor sanguinis,

qui de excelso illo fluxisti,

quod divinitas tetigit,

tu flos es,

quem hyemps de flatu serpentis

numquam lesit.

 

L a u d e s

 

Studium divinitatis

in laudibus excelsis osculum pacis

Ursule virgini

cum turba sua

in omnibus populis dedit.

 

Unde quocumque venientes

perrexerunt,

velut cum gaudio celestis paradysi suscepte sunt,

quia in religione morum

honorifice apparuerunt.

 

De patria etiam earum et de aliis regionibus

viri religiosi et sapientes

ipsis adiuncti sunt,

qui eas in virginea custodia servabant

et qui eis in omnibus ministrabant.

 

Deus enim in prima muliere presignavit,

ut mulier a viri custodia

nutriretur.

 

Aer enim volat

et cum omnibus creaturis

officia sua exercet,

et firmamentum eum sustinet,

ac aer in viribus istius pascitur.

 

In evangelio

 

Et ideo puelle iste

per summum virum sustentabantur

vexillate in regali prole

virginee nature

 

 

Deus enim rorem in illas misit,

de quo multiplex fama crevit,

ita quod omnes populi

ex hac honorabili fama

velut cibum gustabant.

 

Sed diabolus

in invidia sua

istud irrisit,

qua nullum opus dei

intactum dimisit.

 

 

45

Rex noster promptus

De innocentibus

 

Rex noster promptus est

suscipere sanguinem innocentum.

Unde angeli concinunt

et in laudibus sonant.

 

Sed nubes super eundem sanguinem

plangunt.

 

Tirannus autem in gravi somno mortis

propter maliciam suam suffocatus est.

 

Sed nubes super eundem sanguinem

plangunt.

 

Gloria patri et filio

et spiritui sancto.

 

Sed nubes super eundem sanguinem

plangunt.

 

 

46

O virgo ecclesia

In dedicatione ecclesie

 

O virgo ecclesia,

plangendum est,

quod sevissimus lupus

filios tuos de latere tuo abstraxit.

O ve callido serpenti!

Sed o quam preciosus est sanguis salvatoris,

qui in vexillo regis

ecclesiam ipsi desponsavit.

Unde filios illius requirit.

 

 

47

Nunc gaudeant

In dedicatione ecclesie

 

Nunc gaudeant materna viscera

ecclesie,

quia in superna simphonia

filii eius

in sinum suum collocati sunt.

Unde, o turpissime serpens,

confusus es,

quoniam, quos tua estimatio

in visceribus suis habuit,

nunc fulgent in sanguine filii dei.

Et ideo laus tibi sit,

rex altissime.

Alleluia.

 

 

48

O orzchis ecclesia

Item in dedicatione ecclesie

 

O orzchis ecclesia

armis divinis precincta

et iacincto ornata,

tu es caldemia stigmatum loifolum

et urbs scientiarum.

O, o, tu es etiam crizanta

in alto sono

et es chorzta gemma.

 

 

49

O choruscans lux stellarum

 

O choruscans lux stellarum,

o splendidissima specialis forma

regalium nuptiarum,

o fulgens gemma!

 

Tu es ornata in alta persona,

que non habet maculatam rugam.

 

Tu es etiam socia angelorum

et civis sanctorum.

 

Fuge, fuge speluncam antiqui perditoris

et veniens veni

in palatium regis.

 

 

50

Kyrie eleyson

 

Kyrie eleyson!

Christe eleyson!

Kyrie eleyson!

 

 

51

O ignis spiritus paracliti

Sequentia de spiritu sancto

 

O ignis spiritus paracliti,

vita vite omnis creature,

sanctus es vivificando formas.

 

Sanctus es ungendo

periculose fractos,

sanctus es tergendo

fetida vulnera.

 

O spiraculum sanctitatis,

o ignis caritatis,

o dulcis gustus in pectoribus

et infusio cordium in bono odore virtutum.

 

O fons purissime,

in quo consideratur,

quod deus alienos colligit

et perditos requirit.

 

O lorica vite

et spes compaginis membrorum omnium

et o cingulum honestatis,

salva beatos.

 

Custodi eos, qui carcerati sunt

ab inimico,

et solve ligatos,

quos divina vis salvare vult.

 

O iter fortissimum,

quod penetravit omnia

in altissimis et in terrenis

et in omnibus abyssis,

tu omnes componis et colligis.

 

De te nubes fluunt, ether volat,

lapides humorem habent,

aque rivulos educunt

et terra viriditatem sudat.

 

Tu etiam semper educis doctos,

per inspirationem sapientie

letificatos.

 

Unde laus tibi sit,

qui es sonus laudis

et gaudium vite,

spes et homor fortissimus,

dans premia lucis.

 

 

52

O ignee spiritus

Ymnus de spiritu sancto

 

O ignee spiritus,

laus tibi sit,

qui in timpanis et citharis

operaris.

 

Mentes hominum de te flagrant,

et tabernacula animarum eorum

vires ipsarum continent.

 

Inde voluntas ascendit

et gustum anime tribuit,

et eius lucerna est desiderium.

 

Intellectus te in dulcissimo sono advocat

ac edificia tibi

cum racionalitate parat,

que in aureis operibus sudat.

 

Tu autem semper gladium

habes illud abscindere,

quod noxiale pomum

per nigerrimum homicidium profert.

 

Quando nebula voluntatem

et desideria tegit,

in quibus anima volat

et undique circuit.

 

Sed mens est ligatura

voluntatis

et desiderii.

 

Cum vero animus se ita erigit,

quod requirit pupillam mali videre

et maxillam nequicie,

tu eum citius in igne comburis,

cum volueris.

 

Sed et cum racionalitas

se per mala opera

ad prona declinat,

tu eam, cum vis,

stringis et confringis et reducis

per infusionem experimentorum.

 

Quando autem malum

ad te gladium suum educit,

tu illud in cor illius refringis,

sicut in primo perdito angelo fecisti,

ubi turrim superbie illius

in infernum deiecisti.

 

Et ibi aliam turrim

in publicanis et peccatoribus elevasti,

qui tibi peccata sua

cum operibus suis confitentur.

 

Unde omnes creature,

que de te vivunt, te laudant,

quia tu preciosissimum ungentum es

fractis et fetidis vulneribus,

ubi illa in preciosissimas gemmas convertis.

 

Nunc dignare nos omnes

ad te colligere

et ad recta itinera dirigere.

Amen.

 

 

53

O virga mediatrix

 

Alleluia!

O virga mediatrix,

sancta viscera tua

mortem superaverunt,

et venter tuus

omnes creaturas illuminavit

in pulcro flore

de suavissima integritate

clausi pudoris

tui orto.

 

 

54

O virga ac diadema

Sequentia de sancta Maria

 

1a

O virga ac diadema

purpure regis,

que es in clausura tua sicut lorica.

 

1b

Tu frondens floruisti

in alia vicissitudine,

quam Adam omne genus humanum

produceret.

 

2a

Ave, ave,

de tuo ventre alia vita processit,

qua Adam filios suos

denudaverat.

 

2b

O flos, tu non germinasti de rore

nec de guttis pluvie,

nec aer desuper te volavit,

sed divina claritas

in nobilissima virga te produxit.

 

3a

O virga, floriditatem tuam

deus in prima die

creature sue

previderat.

 

3b

Et de verbo suo

auream materiam,

o laudabilis virgo, fecit.

 

4a

O quam magnum est

in viribus suis

latus viri,

de quo deus formam mulieris produxit,

quam fecit speculum

omnis ornamenti sui

et amplexionem omnis creature sue.

 

4b

Inde concinunt celestia organa,

et miratur omnis terra,

o laudabilis Maria,

quia deus te valde amavit.

 

5a

O quam valde plangendum et lugendum est,

quod tristicia in crimine

per consilium serpentis in mulierem fluxit.

 

5b

Nam ipsa mulier,

quam deus matrem omnium posuit,

viscera sua cum vulneribus ignorantie decerpsit,

et plenum dolorem generi suo protulit.

 

6a

Sed, o aurora,

de ventre tuo

novus sol processit,

qui omnia crimina Eve

abstersit

et maiorem benedictionem

per te protulit,

quam Eva hominibus nocuisset.

 

6b

Unde, o salvatrix,

que novum lumen

humano generi protulisti,

collige membra filii tui

ad celestem armoniam.

 

 

55

O viridissima virga

De sancta Maria

 

1

O viridissima virga, ave,

que in ventoso

flabro sciscitationis

sanctorum prodisti.

 

2

Cum venit tempus,

quod tu floruisti in ramis tuis,

ave, ave sit tibi,

quia calor solis in te sudavit sicut odor balsami.

 

3

Nam in te floruit pulcher flos,

qui odorem dedit

omnibus aromatibus, que arida erant.

 

4

Et illa apparuerunt omnia

in viriditate plena.

 

5

Unde celi dederunt rorem super gramen,

et omnis terra leta facta est,

quoniam viscera ipsius frumentum protulerunt,

et quoniam volucres celi nidos in ipsa habuerunt.

 

6

Deinde facta est esca hominibus

et gaudium magnum epulantium.

Unde, o suavis virgo,

in te non deficit ullum gaudium.

 

7

Hec omnia Eva contempsit.

 

8

Nunc autem laus sit altissimo.

 

 

56

Ave, generosa

Ymnus de sancta Maria

 

1

Ave, generosa,

gloriosa et intacta puella.

Tu pupilla castitatis,

tu materia sanctitatis,

que deo placuit.

 

2

Nam hec superna infusio

in te fuit,

quod supernum verbum

in te carnem induit.

 

3

Tu candidum lilium,

quod deus ante omnem creaturam

inspexit.

 

4

O pulcherrima et dulcissima,

quam valde deus in te delectabatur,

cum amplexionem caloris sui

in te posuit,

ita quod filius eius

de te lactatus est.

 

5

Venter enim tuus gaudium habuit,

cum omnis celestis symphonia

de te sonuit,

quia virgo filium dei portasti,

ubi castitas tua

in deo claruit.

 

6

Viscera tua gaudium habuerunt

sicut gramen,

super quod ros cadit,

cum ei viriditatem infudit,

ut et in te factum est,

o mater omnis gaudii.

 

7

Nunc omnis ecclesia

in gaudio rutilet

ac in symphonia sonet

propter dulcissima virginem

et laudabilem Mariam,

dei genitricem.

Amen.

 

 

57

Mathias, sanctus

Ymnus de sancto Mathia

 

1a

Mathias, sanctus per electionem,

vir preliator per victoriam,

ante sanguinem agni electionem non habuit,

sed tardus in scientia fuit

quasi homo,

qui perfecte non vigilat.

 

1b

Donum dei

illum excitavit,

unde ipse pre gaudio

sicut gygas

in viribus suis surrexit,

quia deus illum previdit

sicut hominem,

quem de limo formavit,

cum primus angelus cecidit,

qui deum negavit.

 

2a

Homo, qui electionem vidit,

ve, ve, cecidit.

Boves et arietes habuit,

sed faciem suam ab eis

retrorsum duxit

et illos dimisit.

 

2b

Unde foveam carbonum invasit,

et desideria sua osculatus

in studio suo,

illa sicut Olimpum

erexit.

 

3a

Tunc Mathias per electionem divinitatis

sicut gygas surrexit,

quia deus illum posuit

in locum,

quem perditus homo noluit.

O mirabile miraculum,

quod sic in illo

resplenduit.

 

3b

Deus enim ipsum previdit

in miraculis suis,

cum nondum haberet meritum operationis,

sed misterium dei

in illo gaudium habuit,

quod idem per institutionem suam non habebat.

 

4a

O gaudium gaudiorum,

quod deus sic operatur,

cum nescienti homini gratiam suam impendit,

ita quod parvulus nescit,

ubi magnus volat,

cuius als deus

parvulo tribuit.

 

4b

Deus enim gustum in illo habet,

qui seipsum nescit,

quia vox eius

ad deum clamat,

sicut Mathias fecit, qui dixit:

O deus, deus meus, qui me creasti,

omnia opera mea tua sunt.

 

5

Nunc ergo gaudeat omnis ecclesia

in Mathia,

quem deus

in foramine columbe

sic elegit.

Amen.

 

 

58

O Bonifaci

De sancto Bonifacio

 

O Bonifaci,

lux vivens vidit te

similem viro sapienti,

qui puros rivulos

ex deo fluentes

ad deum

remisisti,

cum viriditatem florum rigasti.

Unde es amicus dei viventis

et cristallus lucens

in benevolentia

rectarum viarum,

in quibus sapienter

cucurristi.

 

 

59

O presul vere civitatis

Sequentia de sancto Dysibodo

 

1a

O presul vere civitatis,

qui in templo angularis lapidis

ascendens in celum

in terra prostratus fuisti

propter deum:

 

1b

Tu peregrinus a semine mundi

desiderasti exul fieri

propter amorem Christi.

 

2a

O mons clause mentis,

tu assidue pulcram faciem aperuisti

in speculo columbe.

 

2b

Tu in absconso latuisti

inebriatus odore florum

per cancellos sanctorum

emicans deo.

 

3a

O culmen in clavibus celi,

quod propter perspicuam vitam

mundum vendidisti!

Hoc certamen, alme confessor,

semper habes in domino.

 

3b

In tua enim mente

fons vivus clarissima luce

purissimos rivulos eduxit

per viam salutis.

 

4a

Tu magna turris

ante altare summi dei,

et huius turris culmen obumbrasti

per fumum aromatum.

 

4b

O Disibode,

in tuo lumine

per exempla puri soni

membra mirifice laudis edificasti

in duabus partibus

per filium hominis.

 

5a

In alto stas

non erubescens ante deum vivum

et protegis viridi rore

laudantes deum ista voce.

 

5b

O dulcis vita

et o beata perseverantia,

que in hoc beato Disibodo gloriosum lumen

semper edificasti

in celesti Ierusalem.

 

6a

Nunc sit laus deo

in forma pulcre tonsure

viriliter operante.

 

6b

Et superni cives gaudeant de his,

qui eos hoc modo imitantur.

 

 

60

O Euchari, columba

De sancto Euchario

 

O Euchari,

columba virtutem illius

in signis tibi dedit,

qui olim in medio rote

clamitavit.

 

Quem cum amplius corporaliter

non vidisti,

plena signa in umbra illius

perfecisti.

 

Et sic in pectore eius fulsisti

ac in cherubin sigillum fecisti.

 

Quem cum amplius corporaliter

non vidisti,

plena signa in umbra illius

perfecisti.

 

 

 

61

O Euchari, in leta via

Sequentia de sancto Euchario

 

1a

O Euchari,

in leta via ambulasti,

ubi cum filio dei mansisti

illum tangendo

et miracula eius, que fecit, videndo.

 

1b

Tu eum perfecte amasti,

cum sodales tui exterriti erant,

pro eo, quod homines erant

nec possibilitatem habebant

bona perfecte intueri.

 

2a

Tu autem in ardente amore plene caritatis

illum amplexus es,

cum manipulos preceptorum eius

ad te collegisti.

 

2b

O Euchari,

valde beatus fuisti,

cum verbum dei te in igne columbe imbuit.

Ubi tu quasi aurora illuminatus es

et sic fundamentum ecclesie

edificasti.

 

3a

Et in pectore tuo

choruscat dies,

in quo tria tabernacula

supra marmoream columpnam stant

in civitate dei.

 

3b

Per os tuum ecclesia ruminat

vetus et novum vinum,

videlicet poculum sanctitatis.

 

4a

Sed et in tua doctrina

ecclesia effecta est racionalis,

ita quod supra montes clamavit,

ut colles et ligna se declinarent

ac mamillas illius sugerent.

 

4b

Nunc in tua clara voce

filium dei ora pro hac turba,

ne in cerimoniis dei deficiat,

sed ut vivens holocaustum

ante altare dei fiat.

 

 

62

Columba aspexit

Sequentia de sancto Maximino

 

1a

Columba aspexit

per cancellos fenestre,

ubi ante faciem eius

sudando sudavit balsamum

de lucido Maximino.

 

1b

Calor solis exarsit

et in tenebras resplenduit,

unde gemma surrexit

in edificatione templi

purissimi cordis benivoli.

 

2a

Iste turris excelsa

de ligno Libani et cipresso facta

iacincto et sardio ornata est,

urbs precellens artes

aliorum artificum.

 

2b

Ipse velox cervus

cucurrit ad fontem purissime aque

fluentis de fortissimo lapide,

qui dulcia aromata

irrigavit.

 

3a

O pigmentarii,

qui estis in suavissima viriditate

hortorum regis

ascendentes in altum,

quando sanctum sacrificium

in arietibus perfecistis.

 

3b

Inter vos fulget hic artifex,

paries templi,

qui desideravit alas aquile

osculando nutricem sapientiam

in gloriosa fecunditate

ecclesie.

 

4a

O Maximine,

mons et vallis es

et in utroque alta edificatio appares,

ubi capricornus

cum elephante exivit,

et sapientia

in deliciis fuit.

 

4b

Tu es fortis et suavis

in cerimoniis

et in choruscatione altaris

ascendens ut fumus aromatum

ad columpnam laudis.

 

5

Ubi intercedis

pro populo,

qui tendit

ad speculum lucis.

Cui laus est in altis.

 

 

63

O Ierusalem

De sancto Ruperto

 

1a

O Ierusalem, aurea civitas,

ornata regis purpura.

 

1b

O edificatio summe bonitatis,

que es lux numquam obscurata.

 

1c

Tu enim es ornata

in aurora et in calore solis.

 

2a

O beata purericia,

que rutilas in aurora,

et o laudabilis adolescentia,

que ardes in sole.

 

2b

Nam tu, o nobilis Ruperte,

in his sicut gemma fulsisti.

Unde non potes abscondi stultis hominibus,

sicut nec mons valli celatur.

 

3a

Fenestre tue, Ierusalem,

cum topazio et saphiro

specialiter sunt decorate.

 

3b

In quibus dum fulges, o Ruperte,

non potes abscondi tepidis moribus,

sicut nec mons valli,

coronatus rosis, liliis et purpura

in vera ostensione.

 

4a

O tener flos campi

et o dulcis viriditas pomi

et o sarcina sine medulla,

que non flectit pectora in crimina.

 

4b

O vas nobile,

quod non est pollutum

nec devoratum

in saltatione antique spelunce

et quod non est maceratum

in vulneribus antiqui perditoris.

 

5

In te symphonizat spiritus sanctus,

quia angelicis choris associaris

et quoniam in filio dei ornaris,

cum nullam maculam habes.

 

6

Quod vas decorum tu es,

o Ruperte,

qui in puericia et in adolescentia tua

ad deum anhelasti in timore dei

et in amplexione caritatis

et in suavissimo odore

bonorum operum.

 

7

O Ierusalem,

fundamentum tuum positum est

cum torrentibus lapidibus,

quod est cum publicanis

et peccatoribus,

qui perdite oves erant.

Sed per filium dei invente

ad te cucurrerunt

et in te positi sunt.

 

8

Deinde muri tui

fulminant vivis lapidibus,

qui per summum studium bone voluntatis

quasi nubes in celo volaverunt.

 

9

Et ita turres tue,

o Ierusalem,

rutilant et candent per ruborem

et per candorem sanctorum

et per omnia ornamenta dei,

que tibi non desunt, o Ierusalem.

 

10

Unde vos, o ornati

et o coronati,

qui habitatis in Ierusalem,

et o tu, Ruperte,

qui es socius eorum

in hac habitatione,

succurrite nobis famulantibus

et in exilio laborantibus.

 

 

64

O ecclesia

De undecim milibus virginibus

 

1

O ecclesia,

oculi tui similes saphyro sunt,

et aures tue monti Bethel,

et nasus tuus est sicut mons mirre et thuris,

et os tuum quasi sonus aquarum multarum.

 

2

In visione vere fidei

Ursula filium dei amavit

et virum cum hoc seculo reliquit

et in solem aspexit

atque pulcherrimum iuvenem

vocavit dicens:

 

3

In multo desiderio

desideravi ad te venire

et in celestibus nuptiis

tecum sedere

per alienam viam ad te currens

velut nubes,

que in purissimo aere

currit similis saphiro.

 

4

Et postquam Ursula sic dixerat,

rumor iste per omnes populos exiit.

 

5

Et dixerunt:

Innocentia puellaris ignorantie

nescit, quid dicit.

 

6

Et ceperunt ludere cum illa

in magna symphonia,

usque dum ignea sarcina super eam cecidit.

 

7

Unde omnes cognoscebant,

quia contemptus mundi est

sicut mons Bethel.

 

8

Et cognoverunt etiam

suavissimum odorem mirre et thuris,

quoniam contemptus mundi super omnia ascendit.

 

9

Tunc diabolus membra sua invasit,

que nobilissimos mores

in corporibus istis occiderunt.

 

10

Et hoc in alta voce

omnia elementa audierunt

et ante thronum dei

dixerunt:

 

11

Wach, rubicundus sanguis innocentis agni

in desponsatione sua effusus est.

 

12

Hoc audiant omnes celi

et in summa symphonia

laudent agnum dei,

quia guttur serpentis antiqui

in istis margaritis

materie verbi dei

suffocatum est.

 

 

 

65

Cum vox sanguinis

Ymnus

 

1

Cum vox sanguinis

Ursule et innocentis turbe eius

ante thronum dei sonuit,

antiqua prophetia venit

per radicem Mambre in vera ostensione trinitatis

et dixit:

 

2

Iste sanguis nos tangit,

nunc omnes gaudeamus.

 

3

Et postea venit congregatio agni,

per arietem in spinis pendentem

et dixit:

 

4

Laus sit in Ierusalem

per ruborem huius sanguinis.

 

5

Deinde venit sacrificium vituli,

quod vetus lex ostendebat,

sacrificium laudis, circumamicta varietate,

et que faciem dei Moysi obnubilabat,

dorsum illi ostendens.

 

6

Hoc sunt sacerdotes,

qui per linguas suas deum ostendunt

et perfecte eum videre non possunt.

 

7

Et dixerunt:

O nobilissima turba,

virgo ista que in terris Ursula vocatur

in summis Columba nominatur,

quia innocentem turbam ad se collegit.

 

8

O ecclesia, tu es laudabilis

in ista turba.

 

9

Turba magna, quam imcombustus rubus,

quem Moyses viderat, significat,

et quam deus in prima radice plantaverat

in homine, quem de limo formaverat,

ut sine commixtione viri viveret,

cum clarissima voce clamavit

in purissimo auro, thopazio

et saphiro circumamicta in auro.

 

10

Nunc gaudeant omnes celi,

et omnes populi cum illis ornentur.

Amen.

 

66

O dulcissime amator

Symphonia virginum

 

1

O dulcissime amator,

o dulcissime amplexator:

adiuva nos custodire

virginatem nostram.

 

2

Nos sumus orte in pulvere,

heu, heu, et in crimine Ade.

Valde durum est contradicere,

quod habet gustus pomi.

Tu erige nos, salvator Christe.

 

3

Nos desideramus ardenter te sequi.

O quam grave nobis miseris est

te immaculatum et innocentem

regem angelorum imitari.

 

4

Tamen confidimus in te,

quod tu desideres

gemmam requirere in putredine.

 

5

Nunc advocamus te

sponsum et consolatorem,

qui nos redemisti in cruce.

 

6

In tuo sanguine

copulate sumus tibi

cum desponsatione

repudiantes virum

et eligentes te,

filium dei.

 

7

O pulcherrima forma,

o suavissime odor

desiderabilium deliciarum,

semper suspiramus post te

in lacrimabili exilio.

Quando te videamus

et tecum maneamus?

 

8

Nos sumus in mundo,

et tu in mente nostra,

et amplectimur te in corde,

quasi habeamus te presentem.

 

9

Tu fortissimus leo

rupisti celum

descendens in aulam virginis

et destruxisti mortem

edificans vitam in aurea civitate.

 

10

Da nobis societatem cum illa

et permanere in te, o dulcissime sponse,

qui abstraxisti nos de faucibus diaboli

primum parentem nostrum seducentis.

 

 

67

O pater omnium

Symphonia viduarum

 

1

O pater omnium

et o rex et imperator gentium,

qui constituisti nos in costa prime matris,

que construxit nobis magnum casum erumpne,

et nos secute sumus illam in propria causa in exilio

sociantes nos illius dolori.

 

2

O tu, nobilissime genitor,

per summum studium currimus ad te

et per dilectissimam

atque per dulcissimam penitentiam,

que nobis per te venit,

anhelamus a te

et post dolorem nostrum

devotissime amplectimur te.

 

3

O gloriosissime

et o pulcherrime Christe,

qui es resurrectio vite,

nos reliquimus propter te

fertilem amorem coniunctionis

et comprhendimus te in superna karitate

et in virginea virga nativitatis tue

ac in altera vice copulate sumus tibi,

quam prius essemus secundum carnem.

 

4

Adiuva nos perservare

et tecum gaudere

et a te numquam separari.

 

 

68

O frondens virga

 

O frondens virga

in tua nobilitate stans,

sicut aurora procedit,

nunc gaude et letare

et nos debiles dignare

a mala consuetudine liberare

atque manum tuam porrige

ad erigendum nos.

 

 

69

Laus trinitati

 

Laus trinitati,

que sonus et vita

ac creatrix omnium

in vita ipsorum est,

et que laus anglice turbe

et mirus splendor archanorum,

que hominibus ignota sunt,

est, et que in omnibus

vita est!

 

 

70

O verbum patris

 

O verbum patris,

tu lumen prime aurore

in circulo rote es

omnia in divina vi operans.

 

O tu prescientia dei,

omnia opera tua previdisti,

sicut voluisti,

ita ut in medio potentie tue latuit,

quia omnia prescivisti.

 

Et operatus es

quasi in similitudine rote

cuncta circueuntis,

que inicium non accepit

nec in fine prostrata est.

 

 

71

O fili dilectissime

 

O fili dilectissime,

quem genui in visceribus meis

de vi circueuntis rote

sancte divinitatis,

que me creavit

et omnia membra mea ordinavit

et in visceribus meis

omne genus musicorum

in omnibus floribus tonorum constituit:

 

Nunc me et te,

o fili dulcissime,

multa turba virginum sequitur,

quas per adiutorium tuum

salvare dignare.

 

 

72

O factura dei

 

O factura dei,

que es homo,

in magna sanctitate edificata es,

quia sancta divinitas in humilitate

celos penetravit.

 

O quam magna pietas est,

quod in limo terre

deitas claruit,

et quod angeli

deo ministrantes

deum in humanitate vident.

 

 

73

O magna res

 

1a

O magna res,

que in nullo constituto latuit,

ita quod non est facta

nec creata ab ullo,

sed in se ipsa permanet.

 

1b

O vita,

que surrexisti in aurora,

in qua magnus rex sapientiam,

que in antiquo

apud virum sapientem fuit,

misericorditer manifestavit,

quia mulier per foramen antiqui perditoris

mortem intravit.

 

2a

O luctus, ach meror, he planctus,

qui in muliere edificati sunt!

 

2b

O aurora, hec abluisti

in forma prime coste.

 

3a

O feminea forma, soror sapientie,

quam gloriosa es,

quoniam fortissima vita

in te surrexit,

quam mors numquam suffocabit.

 

3b

Te sapientia erexit,

ita quod omnes creature

per te ornate sunt

in meliorem partem,

quam in primo acciperent.

 

 

 

 

o felix apparitio

 

de sancto Ruperto

 

antiphona:

 

o felix apparitio,

cum in amico dei Ruperto

flamma vitae choruscavit,

ita quod caritas dei

in corde eius fluxit

timorem domini amplectens.

 

unde etiam agnitio eius

in supernis civibus

floruit.

 

 

 

 

In Matutinis Laudibus

 

 

Studium divinitatis

in laudibus excelsis osculum pacis

Ursule virgini cum turba sua

in omnibus populis dedit.

 

Unde quocumque venientes perrexerunt,

velut cum gudio celestis paradisi

suscepte sunt,

quia in religione morum honorifice

apparuerunt.

 

De patria etiam earum et de aliis regionibus

viri religiosi et sapientes ipsis adiuncti sunt,

que eas in virginea custodia servabant,

et qui eis in omnibus ministrabant.

 

Deus enim in prima muliere presignavit,

ut mulier a viri custodia nutriretur.

 

Aer enim volat

et cum omnibus creaturis officia sua exercet,

et firmamentum eum sustinet,

ac aer in viribus istius pascitur.

 

Et ideo puelle iste

per summum virum sustentabantur,

vexillate in regali prole virginee nature

 

Deus enim rorem in illas misit,

de quo multiplex fama crevit,

ita quod omnes populi exhac honorabili fama

velut cibum gustabant.

 

Se diabolus in invidia

sua instud irrisit,

qua nullum opus Dei

intactum dimisit.

 

 

13

quia ergo femina

 

de sancta Maria

 

quia ergo femina mortem instruxit

clara virgo illam interemit.

et ideo est summa benedictio

in feminea forma

prae omni creatura,

quia deus factus est homo

in dulcissima et beata virgine.

 

40

o pulchrae facies

 

de virginibus

 

antiphona:

 

pulchrae facies

deum aspicientes

et in aurora aedificantes,

o beatae virgines,

quam nobiles estis!

in quibus rex se consideravit,

cum in vobis

omnia caelestia ornamenta

praesignavit.

ubi etiam suavissimus hortus estis

in omnibus ornamentis

redolentes.