BIBLIOTHECA AUGUSTANA

 

Gesta Romanorum

ca. 1300

 

Gesta Romanorum

 

Textus:

Gesta Romanorum

ed. H. Oesterley, Berlin 1872

 

________________________________________________________________

 

 

 

 

CXXI.

De gloria mundi et luxuria que multos

decipit et ad interitum deducit.

 

Olim erat quidam rex, qui habuit duos milites in una civitate; unus erat senex, alter juvenis. Senex erat dives et pulchram puellam propter ejus pulchritudinem in uxorem duxit. Juvenis miles erat pauper et quandam vetulam locupletem propter divicias accepit, quam miles non multum dilexit. Accidit semel, quod miles juvenis per castrum senis militis ambularet et uxor senis militis in quadam fenestra in solacio sedebat et dulciter cantabat. Juvenis miles cum eam vidisset, captus est in amore ejus et in animo cogitabat: Melior esset combinacio inter me et illam juvenculam, quam inter ipsam et virum suum, qui est homo senex et impotens, et quod uxor mea esset uxor ejus. Et ab illo die incepit eam diligere et clenodia dare. Domina vero eciam miro modo eum dilexit et, quando potuit, ad eum accessit, et omnibus viribus nitebatur, si possibile esset, in virum accipere post mortem viri sui. Erat autem ante fenestram castri senis militis arbor ficuum, in qua omni nocte philomena residebat, que dulciter cantabat, quod propter cujus cantum domina singulis noctibus surrexit et ad fenestram perrexit, et per magnum spacium ibidem exspectabat, ut canticum philomene audiret. Cum hoc percepisset vir ejus, quod singulis noctibus surgeret, ait ei: Carissima, qua de causa de lecto singulis noctibus surgis? Que respondit: Super arborem fici omni nocte residet philomena, que tam dulciter cantat, quod oportet me surgere et eam audire. Miles hoc audiens de mane surrexit et cum arcu et sagitta ad arborem fici perrexit, philomenam occidit et cor extraxit et uxori presentavit. Domina videns cor philomene, flevit amare dicens: bona philomena, fecisti, quod debuisti; ego sum causa mortis tue. Statim nuncium ad juvenem militem misit, nunciando ei crudelitatem mariti eo, quod philomenam interfecisset. Miles hoc audiens commota sunt omnia viscera ejus, et ait in corde suo: O si constaret isti crudeli, quantus est amor inter me et suam uxorem, pejus me tractaret. Armavit igitur se duplici armatura et castrum intravit et senem militem occidit. Post hoc cito moritur uxor sua, et ipse cum gaudio uxorem senis militis occisi in matrimonium duxit, et ambo longo tempore vixerunt et in pace vitam finierunt.

 

[Moralisatio.] Carissimi, per istos duos milites intelligere debemus Moysen prophetam et dominum nostrum Ihesum Christum. Christus erat senex, qui ab eterno juvenculam desponsavit, scilicet legem novam. Moyses erat juvenis, quia in tempore factus, qui legem antiquam desponsavit. Arbor, in qua philomena cantavit, est crux, in qua Christus pependit. Philomena est ejus humanitas, que dulciter cantabat, quando patrem celestem pro genere humano rogavit. Sed Judei non poterant pati, quod domina surgeret de lecto i. e. quod tot surgerent de lecto peccati et Christum insequebantur; ideo ejus humanitatem occiderunt et cor ejus i. e. amorem, quem nobis i. e. cuilibet christiano ostendit, ut a peccato quiescat et deo fideliter serviat. Moyses vero armavit se duplici armatura et leonem occidit i. e. armavit se cerimoniis et circumcisione, et non tantum peccata ejus, sed omnium fidelium a primo parente usque ad adventum Christi ipsum occiderunt, sicut est scriptum: Ipse peccata nostra in corpore suo tulit. Quid sequitar postea? Certe Moyses i. e. quilibet fidelis, qui desiderat januam regni celestis intrare, oportet ut legem desponset, juxta illud Matth.: Qui crediderit et baptisatus fuerit, salvus erit.