De morte Christi domini

ad mortales lamentatio

Textus:

Jacobi sive Actii Synceri Sannazarii

poemata, Venetiis, 1761

Versio electronica:

François Gregoire Rouen (France)

_________________________________________________________

Michelangolo, Pietà

De morte Christi domini

ad mortales lamentatio.

Si quando magnum mirati surgere Solem

Oceano, et toto flammas diffundere caelo:

Certatimque suo terras ambire meatu

Noctivagam Phoeben praecinctam cornibus aureis;

5

Aeternosque astrorum ignes, caelique micantes

Scintillare oculos: aliquem dare jura putastis,

Atque polo regnare, hominum rerumque Parentem,

Cui mare, cui tellus, cui pareat arduus aether,

Cuncta supercilio qui temperet: hunc simul aegri

10

Mortales (si vestra dolor praecordia tangit)

Adspicite immiti trajectum pectora ferro,

Pectora, foedatasque manus, perfusaque tabo

Ora, cruentatumque caput, crinesque revulsos,

Adspicite, et plenos lacrymarum fundite rivos.

15

Heu scelus, heu crudele nefas: jacet altus Olympi

Rector: et amisso torpent elementa magistro.

Quin etiam vacuum, adsueto sine pondere, caelum

Nutat, et ipsa suum quaerunt solia aurea Regem.

Quem diversa procul saevo cum crimine tellus

20

Ignotum populis caput, et miserabile corpus

Sustinet, exsanguesque sinu complectitur artus,

Et tremefacta graves testatur murmure questus.

Testatur sol ipse suum sub nube dolorem

Jam latitans, atraque notans ferrugine frontem.

25

Tu quoque deformesque genas, pallentiaque ora

Contegis, inferiasque tuo das, Luna, Tonanti,

Auratum flavo tondens de vertice crinem,

Et lacrymas uda fundens in nocte tepenteis.

Nec minus abruptis fama est exisse sepulcris,

30

Perque vias errasse novis simulacra figuris,

Excitasque umbras medias ululasse per urbes

Sub noctem, et notos questu implevisse penates.

Quid? non et pelagi rabies adtollere fluctus

Immanes visa est? monteisque evolvere aquarum,

35

Dejectura urbes, terrasque haustura profundo?

Cum simul et caput undisonis emersus ab antris

Caeruleus Triton rauco super aequora cornu

Constreperet, nautasque horrenda voce moneret,

Naturae cecidisse Patrem, Regemque, Deumque.

40

Haene manus vasti junxerunt foedera mundi?

Harum opus est, quodcumque jacet, quodcumque movetur?

Quidquid ubique parens rerum Natura gubernat,

Frugiferens tellus, foetumque animantibus aequor,

Vitalisque aer, atque ignibus aethra coruscis?

45

Et nunc (proh facinus, quantum potuere nocentum

Flagitia!) immissis dant pervia vulnera clavis

Liventeisque atro foedant squalore lacertos.

Heu caput indignum spinis, venerandaque caelo,

Et toties clara stellarum implexa corona

50

Caesaries! heu pectus hians, convulsaque dira

Barba manu, tunsique artus et frigida membra.

Vosne, pedes, caelum premere, et vaga sidera sueti,

Fulgentesque domos superum, sublimia tecta,

Tam saevae immanes perpessi cuspidis ictus,

55

Et terram, et duras sparsistis sanguine cauteis?

Nec trepidat mens caeca hominum? quae tanta tenaci

Durities in corde riget? num nigra videtis

Tartara tot claris hominum viduata trophaeis,

Desertasque in nocte domos, et tristia regna?

60

Felicesque animas laetum Paeana canentes

Pone sequi Regem, et caelo insedisse sereno?

Quid si non tantos subiisset sponte labores,

Humanamque sua pensasset morte salutem

Ille sator rerum, et summi mens certa Parentis,

65

Qui nutu ingentes mundi moderatur habenas?

Ut tandem intactos picea Phlegethontis ab unda

Post obitum aeternae donaret munere lucis,

In partemque suorum operum, regnique vocaret.

Tantus amor generis servandi, et gloria nostri.

70

Quare agite, ex animis, mortales, pellite vestris

Si quid adhuc manet antiqua de sorde relictum:

Mendacesque deos, et detestanda priorum

Sacra profanatis tandem detrudite ab aris.

Imbuat effuso terram nec sanguine taurus:

75

Nec miser ille suae divulsus ab ubere matris

Ignotos agnus balet super hostia cultros.

Vivat ovis, vivat quidquid sub Sole creatum est.

Mentem, animumque Deo, non tura, aut exta parate

Has illi pecudum fibras, haec reddite dona.

80

Cernitis, ut pronum flectat caput? ut pia pandat

Brachia? et ingratas vocet ad sua vulnera gentes?

Oblitasque viae moneat meminisse relictae,

Scilicet amplexus non rejecturus amicos?

At vos obtusas ignari avertitis aures,

85

Infelix genus, et saevae ludibria mortis:

Nec quanta a tergo jam instent tormenta, videtis.

Tempus erit, cum vestra illum commissa notantem,

Multantemque reos, altaque in nube sedentem

Adspicietis: et horrentes tremor opprimet artus.

90

Nec jam ferre oculos flammarum ardore coruscos,

Aut tumidos acie vultus contendere contra

Audebit quisquam sibi conscius. Ibit in ignes

Turba nocens, sontesque exsolvet corpore poenas.

Pallentesque aeternum amnes, vastasque lacunas

95

Cocyti colet: et Furias horrescet hiantes:

Atque animum monitis non intendisse pigebit

Tunc vos exactae capient mala taedia vitae,

Expertes caeli, atque aurae sub nocte profunda:

Inque caput trifidos nequicquam optabitis ignes:

100

Et frustra erectas tolletis ad aethera palmas.

Quos superum coetus, et fortunata piorum

Agmina vix lacrymis poterunt spectare retentis,

Invidiae stimulis, Dirisque ultricibus actos.

Ergo vitales, miseri, dum carpitis auras,

105

Dum compos mens ipsa sui est, dum certa facultas,

Dum ratio, tempusque sinunt: simul ite frequentes,

Ite pii, veniam factis exposcite vestris:

Ite, animos purgate, Orcique inhibete rapinas

Et tandem patrio mentem convertite caelo.

110

Sic Rex ille hominum, vacui spoliator Averni,

Oblitus scelerum, cognatae stirpis amore,

Promissique memor, menteis intrabit amicas,

Vestraque posthabitis recolet praecordia templis.

Postque tot exhaustos vitaeque, obitusque labores,

115

Illo quo pluvias, quo pellit nubila vultu

Ablutos labe excipiet. laetusque reponet

Sidereos inter proceres, sanctumque senatum,

Sub pedibusque dabit stellantia cernere claustra.