dos letste lid

Tel-Oviv: farlag Y. L. Perets 1974

intervyu mit Heynrikh Heyne (zayt 136)

aforizmen (zayt 224)

zamlung un redaktsye fun di tekstn:

Heinrich Mohringer

_______________________________________________________________________

intervyu mit Heynrikh Heyne

der mayster Heyne shmeykhlt shtil

mit vinklen fun di oygn:

dergangen tsu a faynem tsil –

tsu velkhn tsil derfloygn?...

– antshuldikt, kh'shter aykh ayer ru,

ikh vil aykh epes fregn,

kh'vil makhn kurts an intervyu...

– «kh'hob gornisht nisht derkegn!"

– vos zogt ir tsu der Lorelay?

s'iz umbakant der dikhter –

fun Lorelay... az vey tsu zey!

– «dos folk vet zayn der rikhter».

– di bikher ayere farbrent,

gemakht a brand-levaye –

ayedn bukh gebrent, geshendt!

– «do vet men drukn naye!»

– di denkmeler fun aykh tseshtert,

tseshmetert yedn simen

dos iz dokh shreklekh, umderhert...

– «ikh ken dermit zikh rimen»...

dem dikhters ponem iz geshpant,

zayn ponem groyser kval iz:

– «dos umglik iz, vos in der shand

iz Daytshland iber ales»...

(fun «dos letste lid» z. 136)

אינטערװיו מיט הײנריך הײנע

דער מײַסטער הײנע שמײכלט שטיל

מיט װינקלען פֿון די אויגן:

דערגאַנגען צו אַ פֿײַנעם ציל –

צו װעלכן ציל דערפֿלויגן?...

– אַנטשולדיקט, כ'שטער אײַך אײַער רו,

איך װיל אײַך עפּעס פֿרעגן,

כ'װיל מאַכן קורץ אַן אינטערװיו...

– «כ'האָב גאָרנישט נישט דערקעגן!»

– װאָס זאָגט איר צו דער לאָרעלײַ?

ס'איז אומבאַקאַנט דער דיכטער –

פֿון לאָרעלײַ... אַז װײ צו זײ!

– «דאָס פֿאָלק װעט זײַן דער ריכטער.»

– די ביכער אײַערע פֿאַרברענט,

געמאַכט אַ בראַנד־לװיה –

אַיעדן בוך געברענט, געשענדט!

– «טאָ װעט מען דרוקן נײַע!»

– די דענקמעלער פֿון אײַך צעשטערט,

צעשמעטערט יעדן סימן

דאָס איז דאָך שרעקלעך, אומדערהערט...

– «איך קען דערמיט זיך רימען» ...

דעם דיכטערס פּנים איז געשפּאַנט,

זײַן פּנים גרויסער קװאַל איז:

– «דאָס אומגליק איז, װאָס אין דער שאַנד

איז דײַטשלאַנד איבער אַלעס...»

(פֿון: «דאָס לעצטע ליד» ז.136)

aforizmen

kine iz di hur-muter (nisht di ur-muter) fun

sine – di alt-farzesene frukhtloze moyd.

*

has iz der geferlekhster zhaver, vos frest

shtarker dem haser, vi dem gehastn.

*

nishto keyn geferlekhere kine, vi natsyonale kine,

zi hot koyekh oyftsufresn felker, mit dem rost

mit irn.

*

ven emetser baavlt dikh, beys du bist umshuldik,

zolstu mishpetn dem, vos baavlt dikh, obyektiv.

vayl – zay visn – er iz shoyn aleyn a baavlter:

durkh mangel in seykhl, oder in harts.

*

gezetsmesikeyt fun gezetslozikeyt – aza dershaynung iz

oykh faran in mentshlekhn kharakter.

(fun: «dos letste lid», z. 224)

אַפֿאָריזמען

קנאה איז די הור־מוטער (נישט די אור־מוטער) פֿון

שׂנאה – די אַלט־פֿאַרזעסענע פֿרוכטלאָזע מויד.

*

האַס איז דער געפֿערלעכסטער זשאַװער, װאָס פֿרעסט

שטאַרקער דעמ האַסער, װי דעם געהאַסטן.

*

נישטאָ קײן געפֿערלעכערע קנאה, װי נאַציאָנאַלע קנאה,

זי האָט כּוח אויפֿצופֿרעסן פֿעלקער, מיט דעם ראָסט

מיט אירן.

*

װען עמעצער באַעװלט דיך, בעת דו ביסט אומשולדיק,

זאָלסטו משפּטן דעם, װאָס באַעװלט דיך, אָביעקטיװ.

װײַל – זײַ װיסן – ער איז שוין אַלײן אַ באַעװלטער:

דורך מאַנגל אין שׂכל, אָדער אין האַרץ.

*

געזעצמעסיקײט פֿון געזעצלאָזיקײט – אַזאַ דערשײַנונג איז

אויך פֿאַראַן אין מענטשלעכן כאַראַקטער.

(פֿון «דאָס לעצטע ליד» ז. 224)