Carmen de Alcestide

Textus:

Alcestis Barcinonensis

ed. Miroslav Marcovich

E. J. Brill, Leiden 1988

___________________________________________________

Alcestis moriens (ca. 200 p. Chr. n., Roma, Musei Vaticani)

[P 158a] «Pr<a>escie, Lauripotens, Latonie, Deli<e>, P<a>ean:

invoco te laurusque tuo de nomine lectas.

<Arcitenens>, da scire diem, da noscere, quando

rumpant Admeti fatalia fila Sorores.

Quae finis vitae, qui<d> mi post fata reliquant,

edoce, siderea<s> animus quando ivit in auras.

Quamvis scire homini, ni prospera vita futura <est>,

tormentum (sit<ne> atra dies et pallida regna?),

ede tamen, si te colui famulumque paventem

succepi pecudumque ducem post crimina divum

accepi iussi<que> idem dare iubila silvis.»

Pr<a>escius <h>eu P<a>ean: «Doleo, sed vera fatebo<r>:

mors vicina premit m<a>estique Ac<h>eron<t>is adire

iam prope regna tibi gratamque relinquere lucem.

Sed veniat, pro te qui mortis damna subire

possit et instantis in se convertere casus,

tu poteris posthac alieno vivere fato.

Iam tibi cum genitor, genetrix cum car<a> supersit

et coniux natique rudes, pete, lumina pro te

qui claudat fatoque tuo tumuloque cremetur.»

Ille larem post dicta petit m<a>estusque beato

iactat membra toro et fletibus atria conplet.

Ad natum genitor triste<m> concurrit et alto

pectore suspirans lacrimis <quae> causa requirit.

Edocet ille patrem fatorum damna suorum:

«Me rapit, ecce, dies, genitor: para funera nato.

Hoc Parc<a>e docuere nefas, hoc noster Apollo

[P 158b] invitus, pater, edocuit. Se<d> reddere vitam

tu, genitor, tu, sancte, potes: si tempora dones,

si pro me mortem subitam tumulosque subire

digne<r>is natoque tua<m> concedere lucem.»

Hic genitor, non ut genitor: «Si lumina poscas,

concedam, grateque manum de corpore nostro,

nate, velis, tribuam: vivet manus altera mecum;

si sine lumine <e>ro, aliquid tamen esse videbor:

nil ero, si qu<o>d sum donavero. Quanta senect<a>e

vita meae superest, minimam vi tollere v<i>s iam?

Quam propter mea regna dedi tibi, castra reliqui.

Cont<r>istant tumul<i>, <vi>ta quia dulcius una

nil mihi. Post mortem quam tu si reddere velles,

nate, tibi concessissem tumulosque <h>abitasse<m>,

visurus post fata diem.» Pulsus genetricis

volvitur ante pedes, vestigia blandus adorat

inque sinus fundit lacrimas. Fugit illa rogantem,

nec pietate, nocens, [P 159a] nec vincitur inproba fletu,

haec super inproperans: «Oblitus mente parentum

tu, scelerate, potes materna<m> cernere morte<m>,

tu tumulis gaudere meis? Haec ubera flammae

diripia<n>t, uterum<que> rogi vis ultimus ignis

consumat, quo te peperi? Hostis mihi lucis,

hostis, nate, patris. Vitam concedere vellem,

si semper posses ter<r>ena <in> sede morari.

Cur metui<s> mortem, cui nascimur? Effuge longe,

quo Part<h>us, quo Medus Arabs<que>, ubi barbarus ales

nascitur, ac nobis iteratus fingitur orbis;

illic, nate, late: <ibi> te tua fata sequentur.

Perpetuum nihil est, nihil est sine morte creatum:

lux rapitur et nox oritur, moriuntur et anni.

Non<ne> est terra locos, quos egeneraverat ante?

Ipse pater mundi fertur tumulatus abisse

et fratri<s> Stygii regnum mutatus obisse;

Bacc<h>um fama refert <T>ita<nu>m ex arte perisse,

per<que> vadum lethi Cererem Veneremque subisse.

Cur ego de nato doleam, quem fata reposcunt?

[P 159b] Cur ego non plangam, sicut planxere priores?

Amisit natum Diomede, carpsit Agaue;

perdidit Alt<ha>ea <g>natum, dea perdidit Ino;

flevit Ityn Progne, dum colligit ilia cruda.

Nam qu<a>ecumque tegit <ca>eli v<i>s vel vagus aër

cedunt labuntur moriuntur contumulantur.»

Coniugis ut talis vidit Pelieïa fletus,

«Me, <me> trade neci; me, coniux, trade sepulcris,»

exclamat. «Concedo libens, ego tempora dono,

Admete, <e>ventura tibi, pro coniuge coniux.

Si vinco matrem, vinco pietate parentem,

si m<or>ior, laus magna mei post funera nostra.

Non ero, sed factum totis narrabitur annis,

et coniux pia semper ero. Non tristior atros

aspiciam vultus, nec toto tempore flebo,

dum cineres servabo tuos. Lacrimosa recedat

vita procul: mors ista placet. Me trade sepulcris,

me portet melius nigro velamine Po<r>t<h>meus.

Hoc tantum moritura [P 160a] rogo, ne post mea fata

dulcior ulla tibi, vestigia ne mea coniux

carior ista legat. Et tu, ne<c> nomine tantum,

me cole, meque puta tecum sub nocte iacere.

In gremio cineres nostros dignare tenere,

nec timida tractare manu, sudare fa<v>il<l>as

unguento, titulumque novo pr<a>ecingere flore.

Si redeunt umbr<a>e, veniam tecum<que> iacebo.

Qualiscumque tamen, coniux, ne desera<r> a te,

nec doleam de me, quod vitam desero pro te.

Ante omnes commendo tibi pia pignora natos,

pignora, quae solo de te fecunda creavi,

ex te sic nullas habe<a>t mors ista querellas.

Non pereo, nec enim morior: me, crede, reservo,

quae mihi tam similes natos moritura relinquo.

Quos, rogo, ne parvos man<u>s indigna<nda> novercae

prodat, et <h>eu flentes matris pia vindicet umbra.

Si tibi dissimuler, si non mea dulcis imago

paulum ad te veni<at> . . .

. . . Et tu pro coniuge cara

disce mori, de m<e> disce exemplu<m> [P 160b] pietatis.»

Iam vaga sideribus nox pingebatur et ales

rore soporifero conpleve<ra>t omnia Somnus:

Ad mortem properans, in coniuge fixa iacebat

Alcestis lacrimasq<ue> viri peritura videbat.

Plangere saepe iubet sese natosque virumque,

disponit famulos, conponit in ordine funus

l<a>eta sibi: pictosque toros variosque pa<ratus> . . .

† . . . ones †

barbaricas frondes <et> odores, tura crocumque.

Pallida sudanti destringit balsama virga,

ereptum nido percidit pulver amomum,

arida purpureis destringit cinnama ramis,

arsurosque omnes secum disponit odores.

<H>ora propinquabat lucem ra<p>tura puellae,

tractavitque manu: rigor omnia corripiebat.

C<a>eruleos ungues oculis moritura notabat

algentisque pedes, fatali frigore pressos.

Admeti in gremiu<m> refugit fugientis imago.

[P 161a] Ut vidit sensus <labi>, «Dulcissime coniux,»

exclamat, «rapior: venit, mors ultima venit,

infernusque deus claudit <mea> membra sopore.»