| |
|
- C a r m i n a m i n o r a
Textus:
Claudii Claudiani carmina
in: MGH Auct. Antiqu. X
ed. Th. Birt, Berlin 1892
- _____________________________________
Diptychon eburneum Stilichonis cum uxore Serena et filio Eucherio
(ca. 396 p. Chr. n., Monza, Museo del duomo)
I
Ad Stilichonem
Solitas galea fulgere comas,
Stilicho, molli necte corona.
Cessent litui saevumque procul
Martem felix taeda releget.
- 5
- Tractus ab aula rursus in aulam
Redeat sanguis. Patris officiis
Iunge potenti pignora dextra.
Gener Augusti pridem fueras,
Nunc rursus eris socer Augusti.
- 5
- Quae iam rabies livoris erit?
Vel quis dabitur color invidiae?
Stilicho socer est, pater est Stilicho.
V
Est in conspectu longe locus
Est procul ingenti regio summota recessu,
Insula qua resides fluctus mitescere cogit
In longum producta latus, fractasque per undas
Ardua tranquillo curvantur bracchia portu.
XXI
De Thedoro et Hadriano
Mallius indulget somno noctesque diesque;
Insomnis Pharius sacra profana rapit.
Omnibus hoc, Italae gentes, exposcite votis,
Mallius ut vigilet, dormiat ut Pharius.
XXVII
Phoenix
Oceani summo circumfluus aequore lucus
Trans Indos Eurumque viret, qui primus anhelis
Sollicitatur equis vicinaque verbera sentit,
Umida roranti resonant cum limina curru,
- 5
- Unde rubet ventura dies longeque coruscis
Nox afflata rotis refugo pallescit amictu:
Haec fortunatus nimium Titanius ales
Regna colit solisque plaga defensus iniqua
Possidet intactas aegris animalibus oras
- 10
- Saeva nec humani patitur contagia mundi,
Par volucer superis, stellas qui vividus aequat
Durando membrisque terit redeuntibus aevum,
Non epulis saturare famem, non fontibus ullis
Assuetus prohibere sitim; sed purior illum
- 15
- Solis fervor alit ventosaque pabula potat
Tethyos, innocui carpens alimenta vaporis.
Arcanum radiant oculi iubar. Igneus ora
Cingit honos. Rutilo cognatum vertice sidus
Attollit cristatus apex tenebrasque serena
- 20
- Luce secat: Tyrio pinguntur crura veneno.
Antevolant Zephyros pennae, quas caerulus ambit
Flore color sparsoque super ditescit in auro.
Hic neque concepto fetu nec semine surgit,
Sed pater est prolesque sibi nulloque creante
- 25
- Emeritos artus fecunda morte reformat
Et petit alternam totidem per funera vitam.
Namque ubi mille vias longinqua retorserit aestas,
Tot ruerint hiemes, totiens ver cursibus actum,
Quas tulit autumnus, dederit cultoribus umbras:
- 30
- Tum multis gravior tandem subiungitur annis
Lustrorum numero victus: ceu lassa procellis
Ardua Caucasio nutat de culmine pinus
Seram ponderibus pronis tractura ruinam;
Pars cadit adsiduo flatu, pars imbre peresa
- 35
- Rumpitur, abripuit partem vitiosa vetustas.
Iam breve decrescit lumen languetque senili
Segnis stella gelu, qualis cum forte tenetur
Nubibus et dubio vanescit Cynthia cornu.
Iam solitae medios alae transcurrere nimbos
- 40
- Vix ima tolluntur humo. Tum conscius aevi
Defuncti reducisque parans exordia formae
Arentes tepidis de collibus eligit herbas
Et tumulum texens pretiosa fronde Sabaeum
Componit, bustumque sibi partumque futurum.
- 45
- Hic sedet et Solem blando clangore salutat
Debilior miscetque preces ac supplice cantu
Praestatura novas vires incendia poscit.
Quem procul adductis vidit cum Phoebus habenis,
Stat subito dictisque pium solatur alumnum:
- 50
- «O senium positure rogo falsisque sepulchris
Natales habiture vices, qui saepe renasci
Exitio proprioque soles pubescere leto,
Accipe principium rursus corpusque coactum
Desere. Mutata melior procede figura.»
- 55
- Haec fatus propere flavis e crinibus unum
Concussa cervice iacit missoque volentem
Vitali fulgore ferit. Iam sponte crematur
Ut redeat gaudetque mori festinus in ortum.
Fervet odoratus telis caelestibus agger
- 60
- Consumitque senem. Nitidos stupefacta iuvencos
Luna premit pigrosque polus non concitat axes
Parturiente rogo: curis natura laborat,
Aeternam ne perdat avem, flammasque fideles
Admonet ut rerum decus inmortale remittant.
- 65
- Continuo dispersa vigor per membra volutus
Aestuat et venas recidivus sanguis inundat.
Victuri cineres nullo cogente moveri
Incipiunt plumaque rudem vestire favillam.
Qui fuerat genitor, natus nunc prosilit idem
- 70
- Succeditque novus: geminae confinia vitae
Exiguo medius discrimine separat ignis.
Protinus ad Nilum Manes sacrare paternos
Auctoremque globum Phariae telluris ad oras
Ferre iuvat. Velox alienum pergit in orbem
- 75
- Portans gramineo clausum velamine funus.
Innumerae comitantur aves stipatque volantem
Alituum suspensa cohors. Exercitus ingens
Obnubit vario late convexa meatu.
Nec quisquam tantis e milibus obvius audet
- 80
- Ire duci, sed regis iter fragrantis adorant.
Non ferus accipiter, non armiger ipse Tonantis
Bella movet: commune facit reverentia foedus.
Talis barbaricas flavo de Tigride turmas
Ductor Parthus agit: gemmis et divite cultu
- 85
- Luxurians sertis apicem regalibus ornat;
Auro frenat equum, perfusam murice vestem
Assyria signatur acu tumidusque regendo
Celsa per famulas acies dicione superbit.
Clara per Aegyptum placidis notissima sacris
- 90
- Urbs Titana colit, centumque adcline columnis
Invehitur templum Thebaeo monte revulsis.
Illic, ut perhibent, patriam de more reponit
Congeriem vultumque dei veneratus erilem
Iam flammae commendat onus, iam destinat aris
- 95
- Semina relliquiasque sui: mirata relucent
Limina; divino spirant altaria fumo,
Et Pelusiacas productus ad usque paludes
Indus odor penetrat nares completque salubri
Tempestate viros et nectare dulcior aura
- 100
- Ostia nigrantis Nili septena vaporat.
O felix heresque tui. Quo solvimur omnes,
Hoc tibi suppeditat vires. Praebetur origo
Per cinerem. Moritur te non pereunte senectus.
Vidisti quodcumque fuit; te saecula teste
- 105
- Cuncta revolvuntur; nosti quo tempore pontus
Fuderit elatas scopulis stagnantibus undas,
Quis Phaethonteis erroribus arserit annus,
Et clades te nulla rapit solusque superstes
Edomita tellure manes: non stamina Parcae
- 110
- In te dira legunt nec ius habuere nocendi.
XXXII
De salvatore
Christe potens rerum, redeuntis conditor aevi,
Vox summi sensusque dei, quem fudit ab alta
Mente pater tantique dedit consortia regni;
Impia qui nostrae domuisti crimina vitae
- 5
- Passus corporea mundum vestire figura
Affarique palam populos hominemque fateri;
Quemque utero inclusum Mariae mox numine viso
Virginei tumuere sinus, innuptaque mater
Arcano stupuit compleri viscera partu
- 10
- Auctorem paritura suum: mortalia corda
Artificem texere poli, mundique repertor
Pars fuit humani generis, latuitque sub uno
Pectore, qui totum late complectitur orbem,
Et qui non spatiis terrae, non aequoris unda,
- 15
- Nec capitur caelo, parvos confluxit in artus.
Quin et supplicii nomen nexusque subisti
Ut nos subriperes leto mortemque fugares
Morte tua, mox aetherias evectus in auras
Purgata repetens laetum tellure parentem:
- 20
- Augustum foveas, festis ut saepe diebus
Annua sinceri celebret ieiunia sacri.
XLIX
De torpedine
Quis non indomitam dirae torpedinis artem
Audiit et merito signatas nomine vires?
Illa quidem mollis segnique obnixa natatu
Reptat et attritis vix languida serpit harenis.
- 5
- Sed latus armavit gelido natura veneno
Et frigus, quo cuncta rigent animata, medullis
Miscuit et proprias hiemes per viscera duxit.
Naturam iuvat ipsa dolis et conscia sortis
Utitur ingenio longeque extenta per algas
- 10
- Attactu confisa suo. Inmobilis haeret:
Qui tetigere iacent. Successu laeta resurgit
Et vivos impune ferox depascitur artus.
Si quando vestita cibis incautior aera
Hauserit et curvis frenari senserit hamis,
- 15
- Non fugit aut vano conatur vellere morsu,
Sed propius nigrae iungit se callida saetae
Et meminit captiva sui longeque per undas
Pigra venenatis effundit flamina venis.
Per saetam vis alta meat fluctusque relinquit
- 20
- Absentem victura virum: metuendus ab imis
Emicat horror aquis et pendula fila secutus
Transit harundineos arcano frigore nodos
Victricemque ligat concreto sanguine dextram.
Damnosum piscator onus praedamque rebellem
- 25
- Iactat et amissa redit exarmatus avena.
L
In Iacobum magistrum equitum
Per cineres Pauli, per cani limina Petri,
Ne laceres versus, dux Iacobe, meos.
Sic tua pro clipeo sustentet pectora Thomas
Et comes ad bellum Bartholomaeus eat;
- 5
- Sic ope sanctorum ne barbarus inruat Alpes,
Sic tibi det vires sancta Susanna suas;
Sic quicumque ferox gelidum transnaverit Histrum,
Mergatur volucres ceu Pharaonis equi;
Sic Geticas ultrix feriat romphaea catervas
- 10
- Romanasque regat prospera Thecla manus;
Sic tibi det magnum moriens conviva triumphum
Atque tuam vincant dolia fusa sitim;
Sic numquam hostili maculetur sanguine dextra:
Ne laceres versus, dux Iacobe, meos.
|
|