| |
|
- D e i m a g i n e T e t r i c i
Textus:
Walahfrid Strabo's Visio Wettini:
text, translation, and commentary
ed. Daniel A. Traill,
Bern/Frankfurt a.M. 1974
- _______________________________________________
- VERSUS IN AQUISGRANI PALATIO EDITI
ANNO HLUDOWICI IMPERATORIS XVI.
DE IMAGINE TETRICI.
STRABUS.
Cur non, dulce decus, quoniam se contulit hora,
Et ver floriferis laetum se subrigit austris,
Magnus et ardentem gradibus legit aethera Phoebus,
Iam spatiis crevere dies, dulcescit et umbra,
- 5
- In flores partusque novos et gaudia fructus
Herba recens, arbos datur et genus omne animantum,
Quod mare, quod silvas, quod rura, quod aera tranat,
Quaerere me pateris, te respondere petitis?
Discere namque mihi votum, tibi dicere promptum.
SCINTILLA.
- 10
- Nec te, credo, latet, veteres quo more poetae
Digna diis terrisque canebant carmina magnis.
Aut etenim abrupti montis iuga sola sequentes,
Aut specubus, fossis aut saltus valle remoti
Omnigenam pharetrata echonem voce ciebant,
- 15
- Hirta suis hederis circum bene tempora cincti.
Triste nemus testesque ferae timidaeque volucres,
Mens secura, procul furibundae crapula curae.
At nos pro silvis, hederis, echone, coturno
Immanes omni ferimus de parte tumultus,
- 20
- Et vix ipsa luto subducit pupula sese
Stercoribusque novissima, pro pudor, omnis inhorret.
Hinc detractorum, sonat illinc clamor egentum
Nudaque stercoribus sordescunt crura nigellis.
Has umquam Musae si dilexere nitellas,
- 25
- Stercora, clamores, caenosa fluenta, tumultus,
Respondere tibi nequaquam differo, sed si
Pauca loquar, quia deest locus, argue lenius, oro.
STRABUS.
Primum nosse velim, iuxta quam saepe viamus,
Cur sit imago suis sic effigiata figuris.
SCINTILLA.
- 30
- Tetricus, Italicis quondam regnator in oris,
Multis ex opibus tantum sibi servat avarus,
At secum infelix piceo spatiatur Averno,
Cui nihil in mundo, nisi vix fama arida restat.
Quamquam thermarum vulgus vada praeparet olli,
- 35
- Hoc sine nec causa, nam omni maledicitur ore,
Blasphemumque dei ipsius sententia mundi
Ignibus aeternis magnaeque addicit abysso.
Quam statuam vivo artifices si forte dederunt,
Credito, blanditos insano hac arte leoni,
- 40
- Aut etiam, quod credo magis, miser ipse iubebat
Haec simulacra dari, quod saepe superbia dictat.
Infelix nam nullus erit, nisi desinit ipse
Scire quod est, audens sese quod credere non est.
Curribus atque in equis noris si stare superbos,
- 45
- Non quod sedit equo, tecum miraberis umquam.
STRABUS.
Cernimus aerias simul adventare columbas,
Terque die exorta, media et vergente venire:
Talia non vanis addam spectacula rebus.
SCINTILLA.
Nonne vides humiles saevos quasi amare tyrannos?
- 50
- Non ex corde tamen, sed enim pro temporia huius
Pace, petunt pastum, non nidificando quiescunt.
STRABUS.
Cur dextra de parte nolam gestare videtur?
Nudus ob hoc solum, puto, ut atra pelle fruatur.
SCINTILLA.
Etsi non caneret, nequaquam pelle careret,
- 55
- Quam semel induerat, sed erit quod dicere possis:
Flagitiosorum certe praeconia summis
Laudibus accelebrant omnis virtutis egentes;
Verius ut dicam: dat nudo opprobria nudus.
STRABUS.
Si quid in his aliud, nobia edicito, nosti.
SCINTILLA.
- 60
- Fulget avaritia exornatis aurea membris,
Spicula fert, quae saepe latus pulsare pigrescens
Sufficiant solitisque accendant corda rapinis.
Aurea quod regnat stipata satellite nigro,
Non aliud portendit enim, quam quod, mala quantum
- 65
- Luxuries quosdam sensu distendit avaro,
Tantum pauperies alios devastat adurens.
Quam subterlabuntur aquae, quia, teste poeta,
Semper avarus eget; quod desunt frena, notabis,
Quodque super lapides plumbumque et inane metallum
- 70
- Currit equo, signat se pectore belua duro,
Corde pigro sensuque cavo regnare superbiam.
O pestis sine fine nocens, non sufficit omnem
Pervolitasse orbem bellis et caede potentum,
Quin etiam faciem praeclara palatia contra
- 75
- Christicolasque greges videas posuisae nefandam.
Ante pedes ternos parentibus undique nervis
Ille tuus sonipes vacuum super aera nando
Tollet et albentes monstrabitur inter olores,
Quam pia corda tuis macules, vis pessima, telis.
- 80
- Iam tamen ipsa pedem vanis conatibus unum
Optima nequicquam contra consulta levasti,
Nam quotiens procerum tibimet coniungere quemquam
Es conata, tibi totiens aut obvia mortis
Ex insperato venere repagula nigrae,
- 85
- Aut cautela patrum, quos arx sanctissima semper
Substituit, pestem monitis compescuit atris.
Deficiet quorum sceptrum de semine numquam,
Donec in ignivoma veniet rex nube coruscans.
STRABUS.
Dignum est, ut video, praemissis tristibus ergo
- 90
- Debita principibus laudum persolvere vota.
SCINTILLA.
Novi equidem, sed felici numquam offuit ulli
Adversis firmare animum, neque contigit ullum
Ante bonum nori esse malum: sic numina nerunt.
Aurea, quae prisci dixerunt saecula vates,
- 95
- Tempore, magne, tuo, Caesar, venisse videmus.
Tu pietate; reples quicquid minus esse putasti;
Thesauris alii, meritis tu comptior esto,
Tu bonitate places, aliique tyrannide gaudent.
Solus ad omnigenas transis, rex magne, triumphos:
- 100
- Quem te namque vocem, nisi magnum in plebe Moysen,
Qui populos tenebris per lumen ducis ademptis,
Qui morum nova templa struis, qui munera Christi,
Quae conlata tibi, cunctis communia praestas.
Ille umbram, tu corpus habes, heremo ille remota
- 105
- Arte tabernaclum et serpentes finxit aenos,
De silice hausit aquam, sumens de manna pruinis:
Tu vero in populis paradysi ad amoena vocatis
Templa regis fundata sacris, rex magne, lapillis.
Quorum pensa pater quondam tibi magnus adauxit;
- 110
- Aurea cui ludunt summis simulacra columnis,
Cuius ad ingenium non confero dogma Platonis.
Lacte fluis et melle simul petraeque sequentis
Largiris latices undis Pharaone necato.
Laudibus altithronum celebras per saecula patrem,
- 115
- Digna loco cui semper erunt spectacula amoeno.
Hinc magnum Salomonis opus, hinc templa supremis
Structuris aequanda micant, specularia subter
Dant insigne nemus viridique volantia prato
Murmura rivorum; ludunt pecudesque feraeque,
- 120
- Uri cum cervis, timidis cum caprea dammis.
Si quoque deinde velis, saltabunt rite leones,
Ursus, aper, panthera, lupus, linces, elephanti,
Rinoceros, tigres venient, domitique dracones,
Sortiti commune boumque oviumque virectum.
Omnia pacatis animalia litibus assunt,
Aeriae summo quercus de vertice laetis
Conmodulantur aves rostris et suave susurrant.
Ast alia de parte nitens fulgore corusco
Auratus discurrit eques, comitante pedestri
- 130
- Agmine, tintinnum quidam, quidam organa pulsant.
Dulce melos tantum vanas deludere mentes
Coepit, ut una suis decedens sensibus ipsam
Femina perdiderit vocum dulcedine vitam.
Cedant magna tui, super est, figmenta colossi,
- 135
- Roma: velit Caesar magnus, migrabit ad arces
Francorum, quodcumque miser conflaverit orbis.
En quîs praecipue iactabat Graecia sese,
Organa rex magnus non inter maxima ponit.
Quae tamen inceptos servent si intacta canores,
- 140
- Deses erit, qui saepe suo quatit aera plectro.
Ante tamen spreta iactabit pelle lacernam
Et ferri rapta bachatus mole sonoros
Comminuet truncos et iniquas voce cicutas,
Nec frustra, quia nulla suo pro carmine dona
- 145
- Emeruit, saltim ut fulvi pars extima nigros
Auri conlatis meritis depingeret artus.
Interea magnis crepitant tabulata catervis,
Quae clarum sequitur pulcherrima turba Moysen.
Obstupui, fateor, gemmis auroque decorum
- 150
- Et vidi et mecum volvens tum singula, volvi,
An Salomona pium an magnum Davida viderem,
Herodem non esse sciens, nec talis honoris
Participem faciat caeli rex optimus illum.
Percepi tandem, postquam rigor ossa reliquit,
- 155
- Ora sacri cornuta patris splendore corusco;
Hunc cui fulgorem divi consortia verbi
Ediderant, qui in terrigenis mitiasimus extat.
(De Hlothario imperatore)
At latere e dextro sancti spes optima regni
Procedit Iosuae praesagi nominis heres,
- 160
- Cui nil defuerit morum, virtutis, honoris,
Qui si sospes erit, postquam te regna polorum
Sustulerint visoque dei laetabere vultu,
Principe sub Christo terris caeloque canetur
Perficietque bonus primordia talia finis.
(De Hludowico rege)
- 165
- Inde tuos, Ionathas, laeti, dulcissime, vultus
Contemplamur, adest tibimet par gratia pacis,
Par morum probitas, semper victoria compar.
Digna equidem referes nomen virtute paternum;
Quamquam cura minor, tamen est tibi gloria oonsors;
- 170
- Nec doleas, quod gaza negat, concordia praestat.
(De Pippino rege)
Tertia gemma suos umquam non perdat honores,
De cuius meritis, quod non mihi visus inussit,
Haurio florigena laetae dulcedine famae.
(De Iudith imperatrice et Karolo Augustorum filio)
Occurrit trepidae pelagi vastissima prorae
- 175
- Inluvies, via quam suadet modo coepta secandam,
Sed moles absterret aquae atque volubilis obex.
Vidi equidem, cum pulchra Rachel solamen avorum
Beniamin dextro produceret ordine, cuius
Larga salus sanctam refovet per saecla senectam,
- 180
- Quem pars quinta super, quam laetus percipit alter,
Credo, manet, namque ipse suo splendebit honore,
Ipse tribumque genuaque pia virtute creabit,
In quo mater ovans, quamvis quid passa doleret,
Gaudia totius prompsit felicia mundi.
- 185
- Gratia, quae teneram vestit miranda iuventam,
Maturos iam format honesto in pectore sensus.
Felix progenies tali mansura nepote:
Nomine quem sequitur, factis, da Christe, sequatur,
Moribus, ingenio, vita, virtute, triumphis,
- 190
- Pace, fide, pietate, animo, sermonibus, ausu,
Dogmate, consiliis, successu et prole fideli.
Et si perspicitis, non frustra nomine Iudith,
At Iudith virtute refert et relligione,
Assyrius cui praedo caput summisit acerbum:
- 195
- Illa gulam mortis fidei mucrone trucidans
Libertatis opem salvatis civibus auget.
Tympana raucisona pulsavit pelle Maria,
Organa dulcisono percurrit pectine Iudith.
O si Sapho loquax vel nos inviseret Holda,
- 200
- Ludere iam pedibus vel ferre futura valeres.
Quicquid enim tibimet sexus subtraxit egestas,
Reddidit ingeniis culta atque exercita vita.
In qua multa simul nobis miranda videmus:
Semine stat locuples, apparet dogmate dives,
- 205
- Est ratione potens, est cum pietate pudica,
Dulcis amore, valens animo, sermone faceta:
Laeta cubans, sit laeta sedens, sit laeta resurgens,
Laeteturque poli felix in sede locata.
(De Hildwino archicappellano)
Protinus in magno magnus procedit Aaron
- 210
- Ordine mirifico, vestis redimitus honore.
Punica tintinnis respondent mala sonoris:
Mala fidem, tintinna sonant documenta salutis,
Quis utrisque pius vario pater ordine fulget
Et divina sacro celebrat celer orgia cultu.
- 215
- Ante tibi contingit aquis, Thetis uda, carere,
Idola quam tantus coquat execranda sacerdos,
Idola, quae plebem stravere securibus almam;
Idola avarus habet, tu dicis, apostole Christi.
I decus, i mundi, melioribus utere fatis,
- 220
- Vive deo felix, felici fine potire.
(De Einharto magno)
Nec minor est magni reverentia patris habenda
Beseleel, fabre primum qui percipit omne
Artificum praecautus opus: sic denique summus
Ipse legens infirma deus, sic fortia temnit.
- 225
- Magnorum quis enim maiora receperat umquam,
Quam radiare brevi nimium miramur homullo?
(De Grimaldo magistro)
Quamvis subter agas regum tabularia vitam,
Non te praetereo, specubusne latebis, Homere?
Novi namque Sicana tibi spelea placere,
- 230
- Solus ubi Musis Musarum et amore fruaris.
Saepe tamen magnis victoribus optima cudis
Carmina: tempus erit rutilo te sole calere.
Corporis at nostri si singula membra loquaces
In linguas vario rerum vertantur ab usu,
- 235
- Argutae aut setis possint crevisse cicutae,
Omnibus impar ero magnorum promere laudes,
Ut dignum eat, procerum; melius miranda tacemus,
Quam tam magnum humili pondus sermone levemus.
Cura mihi fuerat tales cognoscere fasces
- 240
- Rimabarque sagax tantarum munia rerum,
Dumque sitim iam pene sacro restinximus haustu -
Et sitis est ingens tam fervida cura videndi -,
Quaeritur, unde essem et missu cuiatis adessem.
Obstupui et totam pavitans rem ex ordine pando:
- 245
- Sufficiat, vidisse semel, laudare perennis
Instat amor, divina manum clementia vestram
Omnibus in populis faciat retinere trophea
Felicemque patrum famam cum prole togata,
Et fieri in magno allectos per saecla senatu,
- 250
- Utque timent vestros laetis in saltibus arcus
Ursus, aper, timidusque lepus, cervique fugaces,
Damma, lupus, immane boumque examen agrestum,
Sic Vulgar Sarraque cenus malus hospes Hiberis,
Brutus Britto, Danus versutus et horridus Afer
- 255
- Subdat honorandis sua colla exterrita dextris.
Nunc tandem crevit felix res publica, cum sat
Et reges sapiunt simul et regnant sapientes.
Tetrice stulte, vale; quia te suadente canebam,
Non mirum est vitiis nostram sordere camenam,
- 260
- Nec mihi materiem nec verba ostendere nosti:
Haec tibi si qua ferat ratio, tum, Musa, nitebis;
Hic calamum placuit, Vesper iam, figere, surgit.
Edidit haec Strabus, parvissima portio fratrum,
Augia quos vestris insula alit precibus.
Strabonem quamquam dicendum regula clamet,
Strabum me ipse volo dicere, Strabus ero.
Quod factor vitiavit opus, si dicere fas est,
Hoc vitiato edam nomine, parce deus.
|
|