B  I  B  L  I  O  T  H  E  C  A    A  U  G  U  S  T  A  N  A
           
  Dudo de St. Quentin
ca. 960 - 1026
     
   



G e s t a   N o r m a n n o r u m
s e u   d e   m o r i b u s   e t   a c t i s
p r i m o r u m   N o r m a n n i a e   d u c u m


C a p i t u l u m   6 0
( f o l .  9 1 v - 9 4 r )


_____________________________________________


Cum autem tantarum beatitudinum. ut compendiosae hebete
stilo elucubratum est. redolens flagraret lampade. iussit sibi
exscidi sarcofagum silice et infra aecclesiam fiscanno nomine
deifice trinitati consecraetam. ante locum stationis suae locarae.
et uno quoque die sextae feriae quantum frumenti capax erat. et
quinque solidos pauperibus erogare. Denique multimodis
innumerabilium casuum aduersitatibus. multiplicibusque
aequanimiter laboribus pro dei amore toleratis administrationibus
temporalis uitae bene transactis. largifluae multiplicisque
misericordiae operibus datis. ducibus imitabilibusque uitae
exemplis concessis; innumerabilium captiuorum agminibus redemptis
monachorum canonicorumque cenobiis refectis. inmensa uariae
supellectilis mole distributa profusae egenis. cepit anxiari. et
egrotare. uiribusque deficere et a baiocacensi pago. ad aulam
fiscanninae sedis secedere ne eo defuncto. fastidium translationis
esset im plebe. Cum autem fiscanni palatio adesset. dicit comes
rodulfus. scilicet frater eius ad eum. coram caeteris fidelibus
humiliter. Domine dux piissime. meremur dolentes te aggrauari
infirmitate. sed dic praecamur nobis. quis filiorum tuorum heres
erit in regno dicionis tuae? Tunc ille. Qui fungitur meo nomine.
uestri consilii auctoritate. dux. et comes. heresque erit
hereditatis meae. Tunc comes rodulfus. Quid de ceteris domine?
Respondit. Illis mei fili richardi. sacramento uere fidei
fidelibus effectis; manibus illorum eius manibus uice cordis
datis; largietur terra quam demonstrauero tibi. qua uiuere
honorifice possint. Hinc namque morbo crudescente. coeperunt
northmannicae urbes metu trepidare. incompescibilique luctu. celum
pulsare diraque trepidatio per ancipites northmannorum si forte
occumberet mentes currere; petebantque nimio ululatu et heiulatu
flentes aulam sedis fiscanninae. Dux uero magnus richardus infirmitatis
aggrauatus inopor tunitate. cilicio indutus. nudo pede; petiit delubrum
trinitatis deificae. diuersaque dona uariaque munera. et pretiosa mittens
super altare; perfusus faciem lacrimarum imbre. supplex et deuotus
flebilisque excepit typicum salutiferi uiatici stipem. adiumenta
scilicet uiae. Tunc comes rodulfus; dixit ad eum secretius. Domine
quo loco templi praeparabitur sepulcrum tuae requiei? Respondit.
Cadauer tanti sceleris. non requiescet infra aditum huius templi.
sed ad istud hostium in stillicidio monasterii. Sequente namque
noctae carpuntur sanctissima eius membra. facili dolore.
inuaditque acrius tenues medullas penetrabilis mortiferaque
flamma. Iamque pedes. iamque mollia crura torpent. et oculi
moribundo corpore languent. Labant cuncta membra; sed mens deum
cernit cupitque saecula aeterna. Genae cunctorum. et facies
complebantur lacrimis. uocemque omnium occupabat singultus
intolerabilis. Herentes linguae quatiebantur. uisceribus commotis;
uixque sermo interrumpebatur quatientibus gemitibus inmensis. Ille
uero supplicibus oculis. ad coelum cum manibus eleuatis;
tacitusque uotis. et precibus suppliciter fusis. uix in uocem
prorumpens ait. In manus tuas christe; commendo spiritum meum.
Ilico inter huiuscemodi uotum. efflauit sanctissimum spiritum.
Sancta namque eius anima; erepta carnis sarcina. terrenisque
pressuris liberata. letaque ad suum auctorem migrata. luctus
famulorum in coelo resonabat. Ilico tantus huius lugubris dampni
rumor. per urbes northmannicae regionis excreuit. omnisque aetas
utriusque sexus. ad huius funeris obsequium; ululans. et deflens
cucurrit. Ex more namque corpore composito. et ad aecclesiam quam
fundauerat delato; omnis uulgus uicissim excubias peragit. clerus
in psalmodiis. populus in lamentatis. noctem peruigilem deducit. O
quam inmensus fletus. quantusque luctus northmannorum quanta
lamenta perstrepebant per plateas omnium. Chorus namque
singultibus lacrimisque concussus. psalmos decantabat. agmenque
plebium lugubres in aere uoces resonabat. fiscanninae sedis
opidum; inmensus populorum gemitus quatiebat. plangorque
ululatuum; culmen olimphi tangebat. Antiphonarum namque concentus.
commixtis luctibus. concrepabat in choro. planctusque northmannorum
resonabat in coelo. Funereos cantus. clerus fundebat per tramites;
ululatusque intolerabilis erat per cunctas aedes. Northmannicae
regionis stabat in biuiis heiulans populositas. uagasque
flebilibus uocibus implebat auras. Tali namque constipatus
caterua. talique uallatus pompa. corpus ferebatur ad sepulchrum.
chorique praecedebant psallentium. heiulatumque continuabat agmen
plebium. confusae atque inarticulatae resonabant uoces populorum.
Nemoque poterat discernere. quid clerus quidue uulgus concrepabat
pro uocibus ululantium. Tenebatur namque a populo feretrum. et
retrahebatur retrorsum. ne clauderetur sepulchrum. ut uel uno
articulo superesset corpus in propatulo. quo satisfacerent suo
desiderio. Tandem praerumpitur lugens populus corpusque ab
episcopis. et a fortioribus uix rapitur sepulchroque cum magno
eiulatu mancipatur. extimploque saxo cooperitur. Sequenti namque
die sepulchrum rodulfo comite aperiente ingens ex eo manauit
flagrantia. uincens odore opobalsamo inuenit omnia eius membra
quasi uiui odor suauior flagrantia terebentinae et balsami afflans
illorum olfatum. Denique super tumbam construxerunt mirae
pulchritudinis capellam. basilicae protense amplitudinis
mirabiliter innexam illicque uallatus columnis mirifice et tumba
colitur cum christo in gloria resurrecturus. Complens namque
cursum huius fragilis uitae. dux magnus richardus. obiit anno ab
incarnatione domini nostri iesu christi millesimo secundo. Quis
uero tam saxeum ferreum. stolidumque uel saxeum pectus haberet qui
non in fletu prorumperet cum feretrum a populo tenebatur inpulsu
doloris. arcebatur desiderio ardoris. retrahebatur retrorsum
affectu amoris? Comites flendo manibus plaudebant. praesides
mestiferos eiulando psalmos cumcinnabant uirgines uidueque et
uxores plorando crines disrumpebant domigenae utriusque sexus
merendo pectus pugnis tundebant. milites militum plangendo seipsos
dilaniabant. clerus lamentaminii fletus cum psalmis fundebant.
turba pagensium et rusticorum dentibus terram mordebat. concio
pauperum tanti solatii adiutorio uiduata egro ululabant.
populusque populum dire opprimens diuersos doloris modos emitebat.
diuersis et uariis tantorum uociferatus quas scelum urebat uix
tandem populo ab episcopis disruto scisso et prerepto. feretroque
super sepulchrum cum corpore posito. odore incensi cum aqua
benedicta superfuso nimiis gemitibus fusis manciparunt illud
sarcophago. festinanterque operuerunt saxo seruantes illud honore
sub magno. Insecuta die ueniens comes rodulfus cum episcopis ad
tumulum reuellens sarcofagi coopertorium et inte manauit odor
suauior flagrantia terebentine et balsami aflans illorum olfactum.
Denique super tumbam construxerunt mire pulchritudinis capellam
basilicae protensae amplitudinis mirabiliter innexam. Illicque
colitur uallatus columpnis mirifice et tumba cum christo
resurrecturus in gloria complens namque cursum huius fragilis
uitae dux magnus richardus. obiit anno ab incarnationie domini
nostri iesu christi millesimo secundo.

O fiscanne sacris semper fecunde fauillis.
Sanctorum cineres meritorum flore micantes.
In gremio terrae conseruans iamque sacratae.
Trino resplendes profuse dote salutis.
Olim uirgineo micuisti stemmate sacro.
Cum leodegarium seruasti luce priuatum.
Elinguemque sacrum multoque et uerbere cesum.
Ad duce ebroino scelerum liuore repleto.
Hinc mactum christo ubertate fauente loquele.
Sacrate plebi iugiter christo famulanti.
Iust gildeberta sacrae cedente rubricae.
Stemate uirgineo uario discrimine dempto.
In te succreuit uirilis practicus ordo.
Desudans iesu longinquo tempore christo.
Nunc rutilas merito praecelsa et nomine uita.
Strictis limitibus quae arta est hinc inde coactis.
Nec per plana uehit molitur ad ardua semper.
Haec et aposto est eademque THEORIKA tantum.
Secessu gaudens secreto leta perhenni.
His tribus ordinibus digne suffulta beatis.
Soma sacrosanctum richardi praeducis almi.
Cuius tu precibus luae purificaberis omni.
Et cuius meritis migrabis ad aetherea dignis.
Ecce decussa tenes cuius natu uiguisti.
Et cuius patrocinio suffulta fuisti.
Munere largifluo et cuius precelsa uigebis.

APOSTROPHA.
O qui finitimo disponis regimine cuncta.
Iure elementa ligans. federe complacito.
Quatinus algori crepitans calor assotiatus.
Lege sub alterna cedit aquis et aer.
Grates et meritos tibi nunc sacramus honores.
Patri cum genito spiritui pariter.
Qui propriis cedis poliformia munera seruis.
Fenore sub mercis quisque talenta ferat.
Iste talentorum retinens commercia quinque.
Gnauiter exercet quae data sunt sibimet.
Hic duo lucratus actiuis foenora causis.
Se geminum gaudet iam retulisse quidem.
Debitor unius censebitur ille talenti.
Illud qui condit in luteis specubus.
Te quoque cunctorum discrimina discutiente.
Hic referet macti praemia iam pretii.
Quem furti et fraudis. defossa pecunia dampnat.
Hic luet heu stygios trusus in ima rogos.
Deplorans meritis negleta porismata penis.
Aulae detrusus a menibus placidae.
Hoc metuens ne me condempnet pena gehennae.
Anxius herebam quid facerem titubans.
Vrguet consubito moenia northmannica tellus.
Scribere christe tui militis agonia.
Talibus herentem terrebant plurima contra.
Materiae grauitas et species operis.
Cor stolidum sicce nimium ieiunia linguae.
Vilis persona artis et opis iners.
Quodque dei laus est labiis incompta scelestis.
Et quod non possem edere quae cuperem.
Et quod carminibus hic inlaudatus abiret.
Quid michimet stolido contulit omne bonum.
Sed tua christe michi uenit fidutia praesens.
Quo posses facile hos uegetare meum.
Inque opus hoc stolidum memet conixus adegi.
Te collatore te duce te artifice.
Corde uoce igitur te rex nunc supplico supplex.
Viribus annexis supplice mente simul.
Vt dare quod placuit placeat captare libenter.
Illabens uotis criminibus refluis.
Multimoda scelerum ualiorum molere pressum.
Affectum noeui sordibus astolidi.
In uitam miseram me quina decennia uersant.
Et formido premit supplicii stigii.
Me quoniam memini gressisse aut quid bonitatis.
Et tanti spatio temporis utile nil.
Haec me non timulant et mentis ad ima remordent.
Affligunt. cruciant. dilaniant. lacerant.
Sed tu comptipotens nostrae spes uera salutis.
Ordo cluens rerum queque uigent quae latent.
Me lapsum releua uitii me sordeque purga.
Presenti macula. et exue preterita.
Immunem culpe regum rex redde futurae.
Vt mundus ualeam te resonare deum.
Quem tua conexis iubilat plasmatio bumbis.
Quaeque uehit tellus quae polus atque tulit.
Quae fouit equereus diuersos gurges in usus.
Ast aer uolitans plumigera.
Cumque tui fueris iudex in numine patris.
Supplicium reprobis praemia dansque probis.
Et mo olidis uinctum cum spexeris eminus edis.
Hic michi nam spondent heu monimenta mei.
Canddulos memet quam primum transfert in agnos.
Coagnus dexteream uelleris almiflui.
Quintini meritis merito super aethera noti.
Cuius inutilis sum seruulus et famulus.