B  I  B  L  I  O  T  H  E  C  A    A  U  G  U  S  T  A  N  A
           
  Archipoetae
carmina
     
   


C a r m e n   V I
(IX Watenphul/Krefeld)

________________________________


Salve, mundi domine,       Cesar noster, ave!
Cuius bonis omnibus       iugum est suave!
Quisquis contra calcitrat       putans illud grave,
Obstinati cordis est       et cervicis prave.
2.
5
Princeps terre principum,       Cesar Friderice,
Cuius tuba titubant       arces inimice,
Tibi colla subdimus       tygres et formice
Et cum cedris Libani       vepres et mirice.
3.
Nemo prudens ambigit       te per Dei nutum
10
Super reges alios       regem constitutum
Et in Dei populo       digne consecutum
Tam vindicte gladium,       quam tutele scutum.
4.
Unde diu cogitans,       quod non esset tutum
Cesari non reddere       censum vel tributum,
15
Vidua pauperior       tibi do minutum,
De cuius me laudibus       pudet esse mutum.
5.
Tu foves et protegis       magnos et minores,
Magnis et minoribus       tue patent fores.
Omnes ergo Cesari       sumus debitores,
20
Qui pro nostra requie       sustinet labores.
6.
Dent fruges agricole,       pisces piscatores,
Auceps volatilia,       feras venatores,
Nos poete pauperes,       opum contemptores,
Scribendo Cesareos       canimus honores.
7.
25
Filius ecclesie       fidem sequor sanam,
Contempno gentilium       falsitatem vanam,
Unde iam non invoco       Febum vel Dianam
Nec a Musis postulo       linguam Tullianam.
8.
Christi sensus imbuat       mentem Christianam,
30
Ut de christo Domini       digna laude canam,
Qui potenter sustinens       sarcinam mundanam
Relevat in pristinum       gradum rem Romanam.
9.
Scimus per desidiam       regum Romanorum
Ortas in imperio       spinas inpiorum
35
Et sumpsisse cornua       multos populorum,
De quibus commemoro       gentem Lombardorum.
10.
Que dum turres erigit       more Giganteo,
Volens altis turribus       obviare Deo,
Contumax et fulmine       digna Ciclopeo
40
Instituta principum       sprevit ausu reo.
11.
Libertatis titulo       volens gloriari,
Nolens in Italia       regem nominari,
Indignata regulis       legum cohartari
Extra legum terminos       cepit evagari.
12.
45
De tributo Cesaris       nemo cogitabat,
Omnes erant Cesares,       nemo censum dabat;
Civitas Ambrosii       velud Troia stabat,
Deos parum, homines       minus formidabat.
13.
Dives bonis omnibus       et beata satis,
50
Nisi quia voluit       repugnare fatis,
Cuius esse debuit       summa libertatis,
Ut quod erat Cesaris,       daret ei gratis.
14.
Surrexit interea       rex iubente Deo,
Metuendus hostibus       tanquam ferus leo,
55
Similis in preliis       Iude Machabeo,
De quo quicquid loquerer,       minus esset eo.
15.
Non est eius animus       in curanda cute,
Curam carnis conprimit       animi virtute,
De communi cogitans       populi salute
60
Pravorum superbiam       premit servitute.
16.
Quanta sit potencia       vel laus Friderici,
Cum sit patens omnibus,       non est opus dici.
Qui rebelles lancea       fodiens ultrici,
Representat Karolum       dextera victrici.
17.
65
hic ergo considerans       orbem conturbatum
Potenter aggreditur       opus Deo gratum
Et, ut regnum revocet       ad priorem statum,
Repetit ex debito       census civitatum.
18.
Prima suo domino       paruit Papia,
70
Urbs bona, flos urbium,       clara, potens pia;
Digna foret laudibus       et topographia,
Nisi quod nunc utimur       brevitatis via.
19.
Post Papiam ponitur       urbs Novariensis,
Cuius pro imperio       dimicavit ensis
75
Frangens et reverberans       viribus inmensis
Impetum superbie       Mediolanensis.
20.
Carmine, Novaria,       semper meo vives,
Cuius sunt per omnia       commendandi cives,
Inter urbes alias       eris laude dives,
80
Donec desint Alpibus       frigora vel nives.
21.
Letare, Novaria,       nunquam vetus fies,
Meis tu carminibus       renovari scies!
Fame tue terminus       nullus erit dies,
Nunc est tibi reddita       post laborem quies.
22.
85
Mediolanensium       dolor est inmensus,
Pre dolore nimio       conturbatur sensus.
Civibus Ambrosii       furor est accensus,
Dum ab eis petitur,       ut a servis, census.
23.
Interim precipio       tibi, Constantine,
90
Iam depone dexteram,       tue cessent mine!
Mediolanensium       tante sunt ruine,
Quod in urbe media       modo regnant spine.
24.
Tantus erat populus       atque locus ille,
Si venisset Grecia       tota cum Achille,
95
In qua tot sunt menia,       tot potentes ville,
Non eam subicere       possent annis mille.
25.
Iussu tamen Cesaris       obsidetur locus,
Donec ita venditur       esca sicut crocus.
In tanta penuria       non est ibi iocus,
100
Ludum tandem Cesaris       terminavit rocus.
26.
Sonuit in auribus      angulorum terre
Et in maris insulis       huius fama gerre;
Quam si michi liceat       plenius referre,
Hoc opus Eneidi       poteris preferre.
27.
105
Modis mille scriberem       bellicos conflictus,
Hostiles insidias       et viriles ictus,
Quantis minis inpetit       ensis hostem strictus,
Qualiter progreditur       castris rex invictus.
28.
Erant in Ytalia       greges vispillonum,
110
Semitas obsederat       rabies predonum,
Quorum cor ad scelera       semper erat pronum,
Quibus malum facere       videbatur bonum.
29.
Cesaris est gloria,       Cesaris est donum,
Quod iam patent omnibus       vie regionum,
115
Dum ventis exposita       corpora latronum
Surda flantis boree       captant aure sonum.
30.
Iterum describitur       orbis ab Augusto,
Redditur res publica       statui vetusto;
Pax terras ingreditur       habitu venusto
120
Et iam non opprimitur       iustus ab iniusto.
31.
Volat fama Cesaris       velut velox ecus,
Hac audita trepidat       imperator Grecus,
Iam quid agat nescius,       iam timore cecus,
Timet nomen Cesaris,       ut leonem pecus.
32.
125
Iam tiranno Siculo       Siculi detrectant,
Siculi te siciunt,       Cesar, et exspectant;
Iam libenter Apuli       tibi genu flectant,
Mirantur, quid detinet,       oculos humectant.
33.
Archicancellarius       viam preparavit,
130
Dilatavit semitas,       vepres extirpavit,
Ipso iugo Cesaris       terram subiugavit
Et me de miserie       lacu liberavit.
34.
Imperator nobilis,       age sicut agis,
Sicut exaltatus es,       exaltare magis,
135
Fove tuos subditos,       hostes cede plagis,
Super eos irruens       ulcione stragis.