De partu virginis libri III

1526

_________________________________________________________

Liber tertius.

Auratum interea culmen bipatentis Olympi

conscendit Genitor, rerum inviolata potestas,

laeta fovens tacito sub pectore. Mox jubet omnes

ad sese acciri superos, quique atria longe

5

observant, quique arcanis penetralibus adstant:

praeterea quos Eoos Aurora per ortus,

et quos occiduae propior videt Hesperus orae:

namque ferunt olim, leges cum conderet aequas

Rex superum, et valido mundum suspenderet axe,

10

diversas statuisse domos, diversaque divis

hospitia, et dignos meritis tribuisse penates,

ordine cuique suos. Illi data tecta frequentant:

armaque, et aeratis adfigunt nomina valvis.

Haud mora fit: celerant jussi: volat aethere toto

15

Caelicolum glomerata manus: pars igne corusco

tota rubens, pars stelliferis innexa coronis.

Ipse sedens, humeris chlamydem fulgentibus aptat

ingentem, et caelum pariter terrasque tegentem.

Quam quondam (ut perhibent) vigilans noctesque, diesque

20

ipsa suo nevit rerum Natura Tonanti:

adjecitque sacrae decus admirabile telae,

per medium, perque extremas subtegminis oras

immortale aurum intexens, grandesque smaragdos.

Illic nam varia mundum distinxerat arte

25

gnara operum mater, certisque elementa figuris,

et rerum species, animasque, et quidquid ab alta

fundit mente Pater. Generis primordia nostri

cernere erat limum informem: jam praepete penna

deferri volucres liquidum per inane videres:

30

jam silvis errare feras, pontumque natari

piscibus, et vero credas spumescere fluctu.

Hic postquam aligeros gemmata sedilia coetus

Accepere; Pater solio sic infit ab alto:

«Aetherei proceres (neque enim ignoratis et ausus

35

infandos, dirumque acies super astra frementes),

si mecum juvat antiquos ab origine motus

inspicere, et veterum pariter meminisse laborum:

quandoquidem haec vobis peperit victoria laudem;

huc animos, huc pacatas advertite mentes.

40

Vos, cum omne arderet caelum servilibus armis,

arctoumque furor pertenderet impius axem

scandere et in gelidos regnum transferre Triones;

fida manus mecum mansistis: et ultima tandem

experti, caelo victricia signa tulistis:

45

aeternumque alta fixistis in arce trophaeum.

Quos ego pro meritis insigni munere palmae

donavi, regnique in partem, operumque recepi:

praecipuosque habui, lectosque ad jussa ministros:

usque adeo fixa antiqui stat gratia facti.

50

Nec minus et nostras audistis saepe querelas:

vidistisque graves flammati pectoris aestus:

tunc cum prima novas egit dementia gentes

arboris auricomae caelestia carpere poma:

poma gravi seros gustu laesura nepotes.

55

Munere quin superum indignas spoliastis, et umbra

sacrorum late nemorum: adsiduoque labore

multastis miseras, vitae et brevioribus annis.

Quid repetam veteri sumptas de crimine poenas?

exsiliumque informe Erebi, tenebrasque repostas?

60

quae tacito mecum spectastis lumine, et iidem

terrarum sortem maesti indoluistis acerbam.

Aut etiam ut nostri longo post tempore tandem

pectoris indomitas clementia vicerit iras?

visque arcana leves sensim demissa per auras

65

foecundam intactae complerit Virginis alvum?

an temere hoc, nullaque actum ratione putatis?

Quippe ita mansuras decuit me ponere leges:

quo terraeque, polusque, homines, divique vicissim

foederibus starent certis, et pignore tanto

70

servarent memorem cognatae stirpis amorem.

Quare agite, et jam nunc humana capessite fata;

ac primum duris parvi sub cautibus antri

gramineos lustrate toros: lustrate beatam

pauperibus sedem calamis: cunctique recentes

75

submissi cunas adcedite, dum pia Mater

complexu in molli Natum fovet, ubera pernox

indulgens teneris Pueri rorantia labris:

nec procul in stipula demisso pectore mutum

procumbit pecus: et Domini vestigia lambens

80

pervigilat, longos fundit dum tibia cantus.

Hic faustos ortus Pueri, noctemque verendam

discursu per inane levi, passimque canoris

laudibus excipite, et plausu celebrate faventes

omnia felicem ventura in saecula pacem,

85

certatimque renascentis cunabula mundi,

victum anguem, victumque anguis furiale venenum.

Sic placitum, sic aversos conjungere terris

Caelicolas: sic ferre homines ad sidera certum est.»

Haec ubi dicta: novum superis inspirat amorem;

90

quo subito veteres deponant pectoris iras,

obliti scelerum; Patrisque exempla secuti,

terrarum flagrent studio, et mortalia curent.

Nec mora: Laetitiam choreis tum forte vacantem

advocat: haec magni motusque animosque Tonantis

95

temperat, et vultum discussa nube serenat,

Laetitiam, quae Caelicolum per limina semper

Discursat, raroque imas petit hospita terras:

curarumque expers, lacrimasque exosa virago,

exsultat, totoque abigit suspiria caelo.

100

Ut stetit ante Patrem, terrasque accedere jussa est,

mobilibus pictas humeris accomodat alas:

lenimenque viae comites vocat. Ilicet adsunt

jucundae visu facies, Cantusque, Chorique

Gaudiaque, Plaususque, et honestis ignibus ardens

105

rectus Amor, quem nuda Fides, Spesque inscia luctus

vadentem, mira unanimes pietate sorores

observant: sequitur mox inculpata Voluptas,

Gratiaque, et niveam suadens Concordia pacem.

Cumque propinquasset portae quae maxima caelo

110

dicitur, aeternumque micat radiata coruscis

astrorum signis: quando mortalibus aegris

dant nimbos aliae, et damnant caligine terras,

subcinctae occurrunt Horae properantibus alis,

insomnes Horae: namque his fulgentia divum

115

limina, et ingentis custodia credita caeli.

Protinus aeratos impulso cardine postes

cum sonitu, magnoque polos quassante fragore

praepandunt, obnixae humeris: volat illa per auras

obscura sub nocte nitens: gratantur eunti

120

sidera: jam festas meditatur Luna choreas,

exsultant Hyades: gaudet mutata Bootes

plaustra auro, totosque auro fulgere juvencos.

Tunc primum visa est, miseri post fata parentis,

risisse Erigone, et longum posuisse dolorem,

125

armatoque ensis subducitur Orioni.

Ut vero umbrosis posuit vestigia silvis,

culmina conscendit pastorum; atque omnia late

perlustrans tacitis oculis loca, concutit alas

applaudens: pictosque sinus sub nocte coruscans,

130

subrisit laetum, puraque in luce refulsit.

Primi illam sensere canes: sensere jacentes

haedorum passim per dura cubilia matres:

balatuque ovium valles sonuere propinquae,

saxaque, et adtoniti caput erexere magistri.

135

Tunc ait: «O parvi vigiles gregis, o bona pubes

silvarum, superis gratum genus, ite, beati

pastores, ite, antra novis intendite sertis:

Reginam ad cunas, positumque in stramine Regem

(certa fides) alti jam jam moderator Olympi

140

cernere dat: properate, novique tepentia lactis

munera, cumque suo date condita subere mella:

insuetum et silvis stipula deducite carmen.»

Nec plura effata, in nubes taciturna recessit:

et penitus nigra noctis se condidit umbra.

145

Olli inter sese vario sermone volutant;

quid superum mandata velint, quas quaerere cunas,

quos jubeant reges, quae cingere frondibus antra.

Continuo variis innectunt tempora ramis:

nectitur et lentiscus, opacaeque arbutus umbrae,

150

rosque maris, buxusque, et densa comas terebinthus:

cunctaque frondenti redimitur turba corona.

Mox silvam exquirunt omnem: saltusque repostos

flammiferis lustrant taedis: ardere putare

arva procul, totumque incendi lumine montem.

155

Tandem inter dumos fessi sub rupe cavata

speluncam adspiciunt; vocemque rudentis aselli

auribus accepere, vident ipsumque bovemque

longaevumque senem, stantemque ad lumina Matrem

insomnem, et pressis refoventem pignus in ulnis.

160

Ergo insperatae gavisi munere sortis,

ocyus ingentem procero stipite laurum

avulsamque solo palmam ab radicibus imis

adtollunt humeris: perque intervalla canentes

cum plausu, choreisque, et multisono modulatu

165

vestibuli ante aditum statuunt: omnemque coronant

fronde locum, grandes oleas cedrosque comantes

affigunt: longisque advelant limina sertis

et late Idaliam spargunt cum baccare myrtum.

Quos bonus ex antro, dictis ingressus amicis,

170

compellat senior, placidaque haec voce profatur:

«Dicite, pastores (neque enim sine numine, credo,

tam certum tenuistis iter), cui tanta paratis

munera? cui virides ramis frondentibus umbras

texitis? anne aliquis superum Patre missus ab alto

175

has docuit sedes, locaque haec accedere jussit?»

Sic memorans, sese laetum venientibus obfert.

Illi autem: «Nova per tenebras, nova lucis imago,

o genitor, media visa est modo lumina silva

spargere, et in nostras diffundere gaudia mentes:

180

sive Deus caelo veniens, seu forte Deorum

nuntius, in dubio est: nos vultum, habitumque loquentis

vidimus: et motas per noctem audivimus alas.»

Sic fati, jungunt dextras: mox ordine longo,

antrum introgressi, calathis silvestria plenis

185

dona ferunt: Matrem et laeto simul ore salutant.

Tum Puero adstantes Lycidas et maximus Aegon,

Aegon, Getulis centum cui pascua campis,

centeni per rura greges Massyla vagantur:

ipse caput late, qua Bagrada, qua vagus errat

190

Triton, Cinyphiae qua devolvuntur arenae,

ingens agricolis, ingens pastoribus Aegon.

At Lycidas vix urbe sua, vix colle propinquo

cognitus, aequoreas carmen deflexit ad undas:

et tamen hi non voce pares, non viribus aequis,

195

inter adorantum choreas, plaususque deorum,

rustica septena modulantur carmina canna:

«Hoc erat, alme Puer, patriis quod noster in antris

Tityrus adtritae sprevit rude carmen avenae,

et cecinit dignas Romano consule silvas:

200

ultima Cumaei venit jam carminis aetas!

magna per exactos renovantur saecula cursus.

Scilicet haec Virgo, haec sunt Saturnia regna:

haec nova progenies caelo descendit ab alto,

progenies, per quam toto gens aurea mundo

205

surget, et in mediis palmes florebit aristis.

Qua duce, si qua manent sceleris vestigia nostri,

irrita perpetua solvent formidine terras:

et vetitum magni pandetur limen Olympi:

occidet et serpens, miseros quae prima parentes

210

elusit, portentificis imbuta venenis.

Tune deum vitam accipies? divisque videbis

permistos heroas, et ipse videberis illis?

pacatumque reges patriis virtutibus orbem?

Adspice felici diffusum lumine caelum,

215

camposque, fluviosque, ipsasque in montibus herbas:

adspice, venturo laetentur ut omnia saeclo.

Ipsae lacte domum referent distenta capellae

Ubera: nec magnos metuent armenta leones:

agnaque per gladios ibit secura nocentes:

220

bisque superfusos servabit tincta rubores.

Interea tibi, parve Puer, munuscula prima

Contingent, hederaeque, intermistique corymbi.

Ipsa tibi blandos fundent cunabula flores

et durae quercus sudabunt roscida mella:

225

mella dabunt quercus: omnis feret omnia tellus.

At postquam firmata virum te fecerit aetas

et tua jam totum notescent facta per orbem:

alter erit tum Tiphys, et altera quae vehat Argo

delectos heroas: erunt etiam altera bella:

230

atque ingens Stygias ibis praedator ad undas.

Incipe, parve Puer, risu cognoscere Matrem,

cara Dei Soboles, magnum caeli incrementum.»

Talia dum referunt pastores: avia longe

responsant nemora, et voces ad sidera jactant

235

intonsi montes: ipsae per confraga rupes,

ipsa sonant arbusta: «Deus, Deus ille, Menalca.»

Hic subito magnum visi per inane volatus

caelestum, cursusque alacres, alacresque recursus:

auditaeque procul voces, sonitusque rotarum.

240

Scilicet innocuis per sudum exercitus armis

ibat ovans: divisae acies, terna agmina, ternis

instructa ordinibus, belli simulacra ciebant.

Ter clypeis jam cedentes invadere nubes

Adspiceres: vacuas ter mittere tela per auras:

245

ter clamare ducem: mox dissita cogere signa:

atque unam laetae faciem praeferre phalangis:

rursus et aerios percurrere milite campos:

semotosque alios constanti incedere passu

nubila per latasque vias: et jungere nexu

250

brachia, perpetuis quatientes motibus alas,

gestantesque manu nostrae argumenta salutis,

spinasque, clavosque, horrenti et vimine fasces,

haesuramque hastam lateri, medicataque felle

pocula, sublimemque crucem, immanemque columnam.

255

Ibant, et dulci mulcebant aethera cantu.

Innumeras alii laudes, et magna Parentis

facta canunt: ut prima novi fundaverit orbis

moenia, telluremque vagis discluserit undis:

ut passim varios caelo suspenderit ignes,

260

lunamque, stellasque: ut magni lumina Solis,

jam late extremo tenebris Oriente fugatis,

protulerit. «Tu belligeras, metuende, cohortes

dejicis, exturbasque polo: tu fulmine quassas

cum duce signa suo, nigroque involvis Averno,

265

Cocytumque jubes, tristesque habitate lacunas.

Te gemini cecinere axes, te maxima tellus:

victorem cecinit vastis cum fluctibus aequor.

Nec te hominum fraudes, non avertere nefanda

crimina: sed laeto spectas mortalia vultu:

270

dignatasque tuo solaris numine terras.

Salve, magne opifex caeli, Rex maxime divum,

terrarumque, hominumque salus, quem sidera, quem Sol,

quem metuunt reges tenebrarum, et Tartarus ingens:

cui late humanum servit genus: omnia solus

275

qui regis: omnia amas pariter: tibi nomina mille,

mille potestatum, regnorum insignia mille!

Salve, auctor: salve, immensi dominator Olympi,

et nobis felix, terrisque labantibus adsis.»

Ingeminant plausum nubes lateque per auras

280

discursat vox, et caeli convexa resultant.

Herboso tum forte toro, undisonisque sub antris

venturas tacito volvebat pectore sortes

caeruleus Rex, humentum generator aquarum

Jordanes; quem juxta hilari famulantia vultu,

285

agmina densentur natae, pulcherrima Glauce,

Dotoque, Protoque, Galenaque, Lamprothoeque,

nudae humeros, nudis discincta veste papillis:

Callirhoe, Byroque, Pherusaque, Dinameneque,

Asphaltisque adsueta leves fluitare per undas:

290

ipsaque odoratis perfusa liquoribus Anthis:

Anthis, qua non ulla novos miscere colores

doctior aut pictis caput exornare coronis.

Mox Hyale, atque Thoe, et vultu nitidissima Crene,

Gongisteque, Rhoeque, et candida Limnoria,

295

et Dryope, et virides Botane resoluta capillos.

Ore omnes formosae, albis in vestibus omnes,

omnes puniceis evinctae crura cothurnis.

Ipse antro medius, pronaque acclinis in urna

fundit aquas. Nitet urna novis variata figuris

300

crystallo ex alba, et puro perlucida vitro,

egregium decus, et superum mirabile donum.

Umbrosis hic silva comis, densisque virebat

Arboribus. Cervi passim, capreaeque fugaces

aestivum viridi captabant frigus in umbra.

305

In medio, auratis effulgens fluctibus, amnis

errabat campo, et cursu laeta arva secabat.

Hic juvenis, fulvis velatus corpora setis,

stans celso in scopulo, Regem Dominumque deorum

vorticibus rapidis, medioque in fonte lavabat.

310

At viridi in ripa, lecti de more ministri

subcincti exspectant: pronisque in flumina palmis

protendunt niveas, caelestia lintea, vestes.

Ipse Pater caelo late manifesta sereno

signa dabat, Natoque levem per inane Columbam

315

insignem radiis mittebat et igne corusco.

Adtonitae circum venerantur numina Nymphae,

et fluvius refugas ad fontem convocat undas.

Talia caelata genitor dum spectat in urna

fatorum ignarus, oculosque ad singula volvit

320

admirans: videt insolitos erumpere fontes:

ingentemque undate domum: cavaque antra repleri

fluctibus, atque novum latices sumpsisse saporem.

Dumque haeret, pavitatque simul, dum sublevat undis

muscosum caput, et taurino cornua vultu:

325

adspicit insuetas late florescere ripas,

claraque per densas discurrere lumina silvas

pastorum ludo: et laetos ad sidera cantus

divinasque audit voces, et numina passim

advenisse Deum testantia. Protinus ambas

330

ad caelum palmas hilaris cum voce tetendit:

«O maris, o terrae, divumque, hominumque Repertor,

quis tua vel magno decreta incognita caelo

detulit huc audax, mediisque abscondit in undis?

Ipse mihi haec quondam (memini), dum talia mecum

335

saepe agitat, repetitque volens, narrare solebat

caeruleus Proteus: mendax si caetera Proteus,

non tamen hoc vanas effudit carmine voces:

«Adveniet tibi, Jordanes, properantibus annis,

adveniet, mihi crede, inquit: (certissima caelum

340

signa dedit: nec me delusum oracula fallunt)

qui te olim Nili supra septemplicis ortus,

supra Indum, et Gangen, fontemque binominis Istri

adtollet fama: qui te Tyberique, Padoque

praeferet, atque tuos astris aequabit honores.

345

Cujus in adventu tristes discedere morbi

corporibus passim incipient. Jam victa repente

cessabit, turpes squamas maculasque remittet

dira lues: lacerosque elephas effusus in artus,

ulcera sanguineo sistet manantia tabo.

350

Quin et letales (dictu mirabile!) febres

diffugient jussae, possessaque membra relinquent:

cedet et infestae violentior ira Dianae:

ira nocens, quae fulminea velut icta ruina,

corpora cum gemitu ad terram prosternit, et igni

355

interdum, nunc perdere aqua (miserabile visu)

festinat: Stygio nimirum armata veneno

exsuperat vis, et spumas agit ore tumentes.

Nec jam ultra longo vires minuente veterno,

tabificus per operta impune vagabitur hydrops,

360

exitio obrepens miserorum: atque omnia late

viscera per varios perdet tumefacta dolores.

Non alias vinctae tam crebra silentia linguae

Abrumpent: noctem aut toties, tenebrasque priores

excutient oculi, qui nunquam sidera, nunquam

365

ardentem magni viderunt lampada Solis.

Multa quidem majora fide, sed vera, sed ipsos

quae teneant spectantum oculos, possum ore referre:

sed propero: ventura tamen mirabitur aetas.

Cernere erit, claudos passim genua aegra trahentes

370

firmato subitos extendere poplite gressus.

Tum nervis labefacta, diuque trementia membra

(quis credat, nisi certa meus mihi cantet Apollo?)

restringi, et validas cum robore sumere vires.

Atque alius rapto jussus consurgere lecto,

380

haud mora, prosiliet: passuque in templa citato

contendens, onus ipse humeris portabit. Ibi ingens

clamor, et innumerae circum donaria voces

spectantis populi, et rerum novitate paventis.

Parte alia exstinctam penitus, sensuque carentem

385

ad sua jam cernes revocari munera dextram.

Nec minus et tacta compesci veste cruorem

Femineum: exsanguesque artus, pallentiaque ora

ilicet obstructis calefacta rubescere venis.

Ipsas quin etiam Furias sub Tartara pelli,

390

immanes Erebi Furias: tum fessa levari

pectora, vexatosque malis cruciatibus artus:

hinc vacuas late impleri stridoribus auras

dirarum frustra clamantum, ac saeva trementum

verbera, perque cavas conantum evadere nubes.

395

Jam deploratis vitam post funera reddi

corporibus video: jam moestam incedere pompam:

feralemque anteire tubam: mox gaudia matrum

insperata, patrumque hilares verso ordine fletus,

et circumfusam populis laetantibus urbem.

400

Huic tu nutantes quoties adsurgere montes

et (mirum!) insuetas curvare cacumina silvas

adspicies; quoties humenti in gramine ripae

aut solantem aestus, aut lenes pectore somnos

carpentem, tenui adsuesces mulcere susurro!

405

Macte tuis merito ripis, macte omnibus undis.

Ad te deposito properabunt numina fastu:

nudabuntque sacros artus, et carmina dicent

ad numerum: cum tu felix jam flumine sancto

Auctorem rerum, divumque, hominumque Parentem

410

(tantus honos, laus tanta tuo, rex maxime, fonti)

exutum veste accipies: atque hospite tanto

adtonitus, trepidas hortabere voce Napaeas:

«Ite citae, date thura pias adolenda per aras,

caeruleae comites, viridique sedilia musco

415

instruite: et vitreis suspendite serta columnis.

Purpureas miscete rosas: miscete hyacinthos

Liliaque, et pulchro Regem conspergite nimbo.»

Tunc nomen late clarum Jordanis ad auras

adtollent montes, Jordanem maxima circum

420

aequora, Jordanem silvaeque, amnesque sonabunt.

llla autem humanis quamvis latura ruinis

auxilium, finemque dies, gratissima quamvis

urbibus adveniat, totumque optanda per orbem:

fluminibus tamen, et nostris felicior undis

425

(si qua fides, si qua est veri prudentia Proteo)

ostendet roseos stellis ridentibus ortus.

Quandoquidem non divitias, non quaeret honores

ille Patris decus, ac virtus; mortalia postquam

membra sibi, et fragiles jam sponte induxerit artus.

430

Non sceptrum invadet Cyri: non Caspia regna

diripiet: non exuviis Babylona superbam

eruet: aut alto scandet Capitolia curru

militibus circum, et laeto comitante senatu.

Sed maris undisoni tractus, et litora longe

435

curva secans, media socios sibi quaeret in acta:

dispersosque mari nautas, nudosque colonos

undarum, sinuosa fretis jactare parantes

retia, vexatas aut jam reparare sagenas

sollicitos, Patris ad solium, ac sua tecta vocabit.

440

Atque ollis jus omne, potestatemque medendi

adjiciet: pellent morbos, dentesque retundent

vipereos: Orcique acies, ac monstra fugabunt.

Quin et custodes foribus radiantis Olympi

praeficiet: servare aditus, et claustra jubebit

445

aurea: queis non ulla queat vis saeva nocere

Eumenidum, durique umbrarum obsistere postes.

Tum sedes passim emeritis duodena per astra

instituet: distincta suos de more sequetur

turba duces: illi leges et sancta vocatis

450

jura dabunt, plausu sociorum, atque agmine laeti.

Felices, qui jam cymba, remisque relictis,

alta serenati conscendent culmina caeli.

Praeterea (si certa fides, nec vana futuri

gaudia) cognatas etiam spectabimus undas

455

lenaeos verti in latices: ea prima deum Rex

arcana, hos primos per signa ostendet honores

accepti late imperii. Mirabitur auctus

lympha suos, jussa insuetum spumare capaces

per pateras, largeque novum diffundere nectar,

460

et mensas hilarare, et felices hymenaeos.

Nec semel ille altum remis evectus in aequor,

cum jam frustrato socios rediisse labore

accipiet, praeda ingenti ditabit et udos

squamigerum strata cumulos exponet in alga.

465

Iratos etiam fluctus, tumidasque procellas,

miscentesque imo turbatam gurgite arenam,

jamque superjecto mersuras aequore puppim,

imperio premet increpitans: cadet arduus undae

impetus: atque audisse minantis jussa putares

470

Eurosque, Zephyrosque, et ovantes turbine Coros.

Quid loquar, ut gemino numerosas pisce catervas

munere et exiguo Cereris, miserabile vulgus,

matres, atque viros pariter per gramina pascet:

ut jam bis senis redeant fragmenta canistris?

475

aut intempesta gradiens ut nocte per altum

libera substrato ponet vestigia ponto:

vixque undas sicco tanget pede? scilicet olli

adnabunt blandae Nereides: humida passim

sternent se freta, tum fundo Neptunus ab imo

480

excitus agnoscet Dominum, positoque tridente

cum Phorco, Glaucoque, et semifero comitatu

prosiliet, trepidusque sacris dabit oscula plantis.

Sed quid ego exili vectus super alta phaselo

cuncta sequor memorans? Non si Parnassia Musae

485

antra mihi sacrosque aditus, atque aurea pandant

limina, sufficiam: non si mihi ferrea centum

ora sonent centumque aerato e gutture linguae

vocibus exspument agitantem pectora Phoebum,

laudatos valeam venturi Principis actus

490

enumerare novoque amplecti singula cantu.»

Haec senior quondam felici pectore Proteus

Vaticinans (ut forte meo diverterat antro)

praemonuit: nunc eventus stat signa futuri

exspectare. Nitor roseo sed fulsit ab ortu

495

clarior: et radiis dux praevia matutinis

Oceani procul extremo se litore tollit

exoriens Aurora: sinusque induta rubentes,

ante diem citat auricomos ad frena jugales.

Et jam consuetis tempus me currere ripis

500

Undantem, magnosque lacus, et prata secantem

Vorticibus: viden' ut nostros agit impetus amnes?

Jordanemque vocat tumidarum murmur aquarum?»

Sic fatus, confestim humeris circumdat amictus

Insolitos: quos pulchrae udis nevere sub antris

505

Naiades, molli ducentes stamina musco;

Sidonioque rudes saturantes murice telas,

aurea consperso variarunt sidera limbo:

atque ita se tandem currenti reddidit alveo

spumeus, et motas adspergine miscuit undas.

510

Hactenus, o Superi, partus tentasse verendos

sit satis: optatum poscit me dulcis ad umbram

Pausilypus, poscunt Neptunia litora, et udi

Tritones, Nereusque senex, Panopeque, Ephyreque

et Melite, quaeque in primis mihi grata ministrat

515

ocia, Musarumque cavas per saxa latebras,

Mergillina: novos fundunt ubi citria flores,

citria Medorum sacros referentia lucos:

et mihi non solita nectit de fronde coronam.

finis.