Thomas Makin
1665 - 1733
|
Vir nemoris
1770/71
|
___________________________________________________
|
|
Liber II
――――――――
At glacialis hiems rabidis iuga candida ventisContristat: torpent amnes; venatica cessitPræda, placensque labor. Subeunt iam tuta silentesAntra feræ, nec odora canes lustramina poscunt. | |
5 | Vescimur alternis, vel parca cibaria in omnesPartimur, mæsti: collectas ilice glandesAntiqua, sparsumque decet glutire putamen.Effetæ languent tenuato in corpore vires:Barba riget concreta gelu, intersecta dehiscunt |
10 | Labra, manusque secat glacies. Ieiunia coguntEt crudelis hiems sacrato excedere clivo.Ferrea vincla canum speluncæ ante ora sedentumSolvimus: at mæstum non illos linquere limenLibertas nativa monet. Mirabile visu! |
15 | Hærent immoti duris in postibus antri.Miramur, faustumque animis spes excitat omen:Talibus inde loquor: nos bruma et tristis egestasCaro detrudunt luco. Vos limina fidiSancta, canes, servate, superno numine lecti, |
20 | Ne Cyrnæa petant iterum Capitolia Galli.Migramus taciti. Dubio veluti pede cæcusEt baculo prætentat iter, sic fustibus imos,Quos glacies infida tegit, rimamur hiatus.Succiduum transversa pedem et tremebunda trahentes |
25 | Corpora, degredimur rapidi: nunc ecce labantesVolvimur in caput, et prorsus nive condimur alta;Nunc niveo obruimur luctantis turbine venti:Et iam barba gelu, et vestis villosa gravescit:Nix etenim interfusa iacens per scrupea saxa, |
30 | Præcipites implet fossas, et rupibus æquat;Aut, cumulata, tegit pendentes cautibus ornos.Ecce autem pontes et propugnacula Curtis,Moeniaque apparent, nova munimenta tyranni,Castraque venturo bello. Crudelis imago |
35 | Communem renovat commoto in corde dolorem.Heu populare forum! heu sedes amplissima Patris,Et suggesta Patrum, et suggesta et scamna Lycæi!Nunc vesanus ibi posuit tentoria miles;Nunc suggesta tyrannus habet, famulique tyranni. |
40 | Aversa fugimus cervice per avia, donecVenicium saxis subiectum cernitur altis,Venicium, quondam belloque insigne virisque:Lustramusque avide pagos pontemque ubi multoUltima sacrarunt luctamina sanguine cives. |
45 | Interea tacitæ sublustri noctis in umbra,Per medios gradimur pagos: convalle reductum,Atque interiectum saxis tranavimus amnem.Nota pererrantes fluvialis compita tractus,Nitimur ascensu, petimusque cacumen, aperta |
50 | Planitie extensum, rivis et gramine fetaQua celer in gyro cursus, floresque iubarumDant signum venalis equi ; potiorque putaturVenari taurum, et muros saltare peritum;Quaque omnes colitur Victoria Mater in annos. |
55 | Hic longum nobis regio memoranda per ævumValle sub arborea apparet; qua pauper aniliCocles dextra ausus (dictu mirabile!) primasSalvifici tædas sanctique accendere belli.Dissita cernuntur, madefactaque tecta cruore |
60 | Civili toties, madefactaque silva, feracesQuæ tegit Aleriæ campos. Ubi moenia quondamUrbis erant dominæ populorum, armenta coniscant.Turris adhuc superest (melius si nulla fuisset)Troiano qua sicut equo ferus exiit hostis, |
65 | Sæva ubi degeneres fovit discordia natos,Et falsos turpi conduxit fenore fratres.Progredimur tacito incessu, tractusque viarumEffugimus. Cives alimenta precaria furtimSuppeditant; petimusque inopem per ovilia victum; |
70 | Castaneæve putres legimus per inhospita echinos.Rursus in ascensum ferimur, petimusque nivosiCulmina sacra iugi, cui dat Morosalia nomen.Hic invisa ferox tentoria miles habebat;Cæde viros aut igne domos vastabat et agros: |
75 | Hac nostri instabant cives, suprema moventesProelia (Dux aderat, cui nobilis ora rigabatSudor); et hic cives tacitus circumvenit hostis.O pons! o flumen! patriæ monumenta ruinæ!En memoranda subest regio, quæ sanguine ab uno |
80 | Tot tulit heroas, patriæ fulcimina, clarosConsilio, pietate graves, belloque potentes.Ast decore orbata antiquo nunc moenia clausisMærorem exstillant portis, iamque herbula nigransTecta operit, mussatque auris agitata. Molossi |
85 | Forte duo adservant limen; dum stemmatis ensemTorquet adhuc patrii de culmine dextera surgens.Pulla in veste errat coniux orbata marito,Solaque vociferans, ossa intumulata requirit:Et pontem infaustum deserto in margine flentes |
90 | Pupilli, patrio tepefactum sanguine, abhorrent.Interea decedit hiems; nix deflua rupesDetegit: hinc laeto pascuntur lumina visu;Et meminisse iuvat, quæ non meminisse iuvaret.Hinc licet hostiles lustrando advertere motus; |
95 | Vel furtim nostris curas lenire vicissim,Spemque alere invento, et famam componere votis;Et spectare avide Tyrrhenum sæpius æquor.Iamque dies aderat qui primum mensibus annumConficit exactis, nullo non flebilis ævo, |
100 | Cum rapido adgressi cives inimica tumultuCastra, sacris Patriæ dum parent legibus, actiHostibus huc illuc, et circum milite sæpti,Pæne novum exanimi cumularunt aggere pontem.Arcesso comites; simul et conscendimus altum |
105 | Clivi apicem, tristi qui plurimus imminet amni.«En locus, en, comites...» – Sed vox in faucibus hæsit.Singultim hæc tandem promo: «Tua murmura, flumen,Exagitant memori sacros in corde dolores.Tempus enim relego, quo fortia corpora volvens |
110 | Exuviasque virum, suffusa cruore, repressitUnda pedem refluens, panditque cadavera cælo,Armaque fusa vadis, et adhuc revomentia tabumVulnera». Tunc animas heroum rite vocamus;Multaque cum gemitu memorantes, multa precantes, |
115 | Digredimur. Neptis genitorem orbata peremptumLuctisono flebat cantu, lacrimasque ciebatOmnibus. Ipse altum dictis lenire doloremConabar, referens contraria fata secundis.Unicus ecce petit nos currens miles, et album |
120 | (Foederis indicium) iactans velamen ad auras.Cor monet expertum insidias: insueta latentemPræfert forma dolum: sociis subit ira: molossisStat vellus, rictusque inhiat; pressoque latratuArrecti spectant nutum de more. Cavemus |
125 | Interea, passimque locos scrutamur in omnes,Ne forsan circum celatis occupet armis.Ordine miles adest coram insignitus equestri;Comptus et ipse, rudes vultus pellitaque membra etSemiputatam horret barbam super ora rigentem; |
130 | Semiferosque putans homines, stupet. Inde remissaTalia voce refert: Instructus fraude doloqueHuc ego non veni; per equestrem testor honorem:Nuntius ast pacis venio. Rex parcere gaudetPræteritis; reduces exoptat iungere certo |
135 | Foedere amicitiæ, patriisque reponere tectis.At vos, seu placidam mens est deducere vitam,Seu decus armorum laudumque arrecta cupidoAdlicit; hic vestra iam vivere sponte licebit,Militiæ aut primo desumere in ordine honorem. |
140 | Heu quid adhuc tali struitis molimine? QuorsumSemihomines, miseri, per devia lustra vagantesOtia tuta casæ fugitis? tot adire laboresQuid monet? Expulsone Duci prodesse putatis?Vestra salus populique quies nos talia cogunt |
145 | Suadere. At monitum (ne temnite) poena sequetur. –Tunc ego sic contra: Promissa hæc vilia servetSontibus, excordesque habeant sua munera vernæ;Fasque nefasque hominum Galli cognoscere discant.An terrere minis sperant vel flectere donis |
150 | Libera corda, metus, veniæ quoque nescia turpis?Bellum, equidem fateor (neque mentem fingere suevi)Iuravi æternum vobis. Quin et status imparEt lingua absimilis vario sermone loquentesDissociant homines, discretos æquore longe. |
155 | Nec vicisse satis miseram sine crimine gentem,Suppliciisque novia diraque libidine habendiDepopulasse domos? vestro quoque vivere moreCogitis? Hic ego saxa colo, sed liber. AgrestemLibertas alma complet dulcedine vitam. |
160 | Vivo mihi, mentemque mea dicione guberno:Hoc liceat nobis; alii iactentur in aulis.Quæ nos fata manent, et tu, vir callide, nescis.Sæpe dies deletque nova, et deleta reducit;Fortunæque levis fortuna est utraque testis. |
165 | Durum equidem certare diu; sed cedere turpe est.Grates pro monitis referam; sed dantibus ultroNulla fides: nec vestra fidem promissa tuentur.O equitum venerandus honos! O regis AmatiIntegritas! Mihi terrarum si maximus orbis |
170 | Vas pro rege foret, non regi credere possem.Experti loquimur miseri! Sine fraude doloque,Corsica, nunc stares. Heu quæ mihi mente recursant!Nam si foeda tibi commenta audire quorumNunc vacet, adtingam saltem fastigia rerum. |
175 | Iam lux sera diem claudit; de montibus ingensUmbra cadit: nec tempus adhuc excedere restat.Nobiscum hoc poteris tuto requiescere in antro:Hic quoque sunt hominum leges, et iura tuemurHospitii sacrata: colit mens integra silvas; |
180 | Statque rudi sub veste fides. Non splendida nobisMensa, mero, dapibus conferta; sed ore serenoSimplicitas escam condit sincera salubrem. –Succedit, stratoque super procumbit agresti,Effultus foliis et molli vellere damæ. |
185 | Circum oculos volvit, verbisque salutat amicis,Et cunctos sensim adloquitur. Muliebria neptisOra, vel expertus vel captus imagine, novit:Virtutem stupet audacem, tenerosque ferinoMiratur rigidi sub tegmine velleris artus, |
190 | Atque gravem lateri gladium: at sine lege capillosDetensos cono suspensa crepundia credit.Interea comites non empta cibaria præbentFusa super strato; et modice partimur in omnes.Frugalem ille horret victum, miseretque: sed ore |
195 | Degustat læto, nec spernit rustica dona.Postquam exempta fames ægre, sociique silescunt,Adloquor his equitem dictis: – «Nunc ordine pandamQui status ante fuit Cyrni, quæ causa malorum.Ut primum nostri, tot iam labentibus annis |
200 | Servitio oppressi, divo ceu numine pleni,Turpe iugum excutiunt, dubio et discrimine certant;Gallia miscet opus, varioque colore dolosamRex tegit apposite mentem; tenditque fovetque:Nunc largitur opes nobis, hostilia vultu |
205 | Nunc verso propriis legionibus agmina fulcit:Invalidis columen præbens, validosque retundens,Librat utrosque hostes, et vires viribus æquat.Protrahit bine bellum; aut pacto mitescere fingitFoedere, seu medius rixæ componere causas. |
210 | Hæ tum regis erant artes. Cum pæne labantemAspexit propius patriam, tunc agmine missoPræbet opes, Ornane, tibi, bisque arma ministrat:Unde novum moliris iter; primusque catenamConteris indignam, et valido quatis aggere muros. |
215 | Sic erat usque idem pacis bellique sequesterSubdolus, et propriis adnectens utraque votis,Transverso graditur pede, velificatque sinistre.Quid memorem pactas ficta sub imagine pacisIndutias? nobis abstractos sæpe triumphos |
220 | Armaque? et infandas regis sub foedere cædes,Mactatosque vades clam, remigioque dicatos?Pollutamque fidem, sacramentoque tepentesAtque cruore simul dextras impune tyranni?»«Hostes passa duos, multosque agitata per annos, |
225 | Et lacerata gemit civili Corsica bello;Totque animæ heroum iactu mactantur inani.Intus inest vermis; secretas Gallica venasCarpit editque lues, corpusque putredine complet.Heu viduæ, heu matres, frustra natosque virosque |
230 | Acriter hortatæ ad bellum, non amplius illosVisuræ reduces! Vel multi vulnere læsiSæpe maritalem foedarunt sanguine lectum.Quid, Rivarola, tibi civem præferre parentiProfuit, ut binos astu dum vincula natos |
235 | Et nex dira premunt, natorum oblitus, amatæIncumbis patriæ officiis, hostemque lacessis?Quid tibi, Gaffori? virtute accensus eadem,Ipsam marte premis, quæ natura continet, arcem?Heu vos, obscuri carissima lumina Cyrni, |
240 | Obduxere atra semper caligine nubes,Quas inter radii tantum fulsere tepentes,Ceu sol condensum scindit sub vespere nimbum».«Et iam cuncta ruunt fato collapsa supremo:Ecce autem cælo veluti delapsus ab alto |
245 | Indiges optatus Cyrneis appulit oris.Hunc genitum nobis Hyacinthi e sanguine Pauli,Parthenopes lætæ studiis florentibus altum,Sors dedit alta patrem, cui sanguinis ultimus auctor(Huic etenim proles numquam fuit ulla virilis) |
250 | Clemens frater adest, pietate insignis et armis.In te, Paschalis, Patria inclinata recumbit.Corporis ipse caput fessi: tua vivida virtusDissita composito connexuit ordine membra,Ostenditque modum, et certa dedit ire per unam |
255 | Lege viam. Primo ærumnas et plurima passusBella, vicesque tulit varias, dum vincula nobisFerrea disrupit, libertatemque iacentemErexit, condens socialem legifer Urbem,Moribus hinc leges, et mores legibus æquans. |
260 | Iamque dabat formam iuri, popularibus aptamConciliis; mentesque rudes reparator alebatArtibus ingenuis. Iam libera cuique potestas;Nec generis spectrum, aut argenti pondus et auri,Publica sed tantum virtus sua munera habebat. |
265 | Interea fractos bello terræque marisqueA gremio dulcis Patriæ dimoverat hostes,Litoris et fessas inter cito clauserat urbes.Quin etiam patria contextas abiete navesImpulit in pontum prædaque ornavit opima, |
270 | Terruit et Ligures oras. Sic pacis honestamEt pariter belli monstrabat civibus artem.Et staremus adhuc, sinerent si tempora, et aerNos procul a Gallis aleret, Scotisque propinquis».«Nostra ubi fallaci tetigistis litora vultu, |
275 | Hæc prima, o Galli, labes; hæc dira malorumCausa fuit. Pacto nam limite temporis urbesExtera turma tenet, Ligurum sub nomine, casumQueis levat extremum, et sistit victoribus arma.Quin alios parvo rex pellicit agmine reges: |
280 | Hinc medius fingit rixas componere iudexSubdolus, et sensus amborum perlegit imos;Inde parat proprium rivos deflectere in amnem.Aulicus infamis, qui nunc iacet exsul ab aula,Cuius non patitur nomen vel musa vel auris, |
285 | Consilium in summis regni tum rebus habebat.Hunc dudum peregre famulatu plurima passum,Et lenocinia, et Veneris lutulenta potentisMunera, et immundo delatio tincta venenoSublimem extulerant. Primis instructus ab annis |
290 | Abdere consilium vultu, speciosaque turpiVerba aptare dolo, versutæ dissona menti,Quod vi et fraude potest, id factum iure putabat.Debellare inopes, astu captare potentes,Abiurare fidem, regnandi credidit artes. |
295 | Quis mihi nunc missæ commercia perfida chartæExplicet, unde lupum, vulgata ut fabula narrat,Captantem videas in margine fluminis agnum?Sæpe oblata Patri, Patriam si venderet auro,Munera quis memoret, præclaraque munia in armis? |
300 | (Infremit ille, animumque furor percussit honestum).Quis Ducis insidias vestri, nexusque plicatosInter amicitiæ numquam violabile nomen;Congressusque datos, fraudemque tegentia dulciMellea verba sono, nec non convivia multis |
305 | Comiter acta locis, narrando evolvere possit?»«Est in conspectu Cyrni, prope litus etruscum,Strata super ponto, velut acer taurus in agro,Insula, quam Ligures arcem custode tenebant,Obsæptam scopulis, super ardua saxa iacentem. |
310 | Huc vehimur ducti indigenis. Quis crederet? ausisRex adflat tacitusque fovet: namque hoc petit unum,Ut iactata diu Liguri iura improba carpat.(Hac vester, Ligures, tegit arte vicarius astum,Moliturque amens graviora pericula nobis). |
315 | Obsidione gravi pressum adgressumque, superbaPellimus arce hostem, celebramus rite triumphum.Vos quoque tunc, Galli, dignos habuistis honores:Scilicet hic inerat vobis tum sensus. AmicisUnquam quis credet Gallis? Iam proximus instat |
320 | Quattuor annorum finis, cum litore nostroCedendum vobis. Abitus promissa futuriAdtollunt animos: ipsi certamen anhelantAudaces pueri ; viduæ dilecta coruscantArma virum, et caros revocant in proelia manes». |
325 | «Ecce autem nostris oneratæ milite navesIlicet appellunt oris, renovantque cohortes.Huc data sæpe fides, huc pax et foedera tendunt!Tum vero magnum contra contendere regemFraudibus instructum, nec non pellacibus armis, |
330 | Expedit. Unanimi decernunt pectore bellum,Incenduntque animos dictis: - «mercede coemptosGallia subripuit; pretium hostis fecit avarus;Tamquam vile pecus, vili nos vendidit auro.Ergo cruor venalis erit, cruor altus avorum |
335 | In vestris fervens venis, Cyrneia proles?Aut exstincta iacet gelido sub pulvere patrumPrisca virum virtus? Hostili sanguine mixtusSanguis noster humum perfundet, lilia tinget,Et Galli pennas. Si te fata ultima tangant, |
340 | Libertas (Superi, crudelem avertite casum),Nos pariter pulchra cum libertate cademus,Excipietque ulnis exstinctos Corsica natos,Ossaque fota sinu, queis posthumus exeat ultor!» –«Dumque hæc accensi fremimus (quis credet?), amicis |
345 | Rex iterum loquitur verbis: nova foedera nectit.Nec minus interea sceleratam regia furtimVim belli mandata cient. Est nuntius idemEt belli et pacis; mellito pellicit ore,Lethiferum dextra gladium trepidante coruscat. |
350 | Tantæ molis erat miserandam subdere gentem,Tantus amor turpis fines extendere regni!Pacifer, evadit nunc hostis et emptor iniquus;Improba iura dolo et vili sibi comparat auro,Improba, et incassum multos bellata per annos. |
355 | Humanas animas, veluti devota macello,Aut armenta iugo, quæ foedum claudat ovile,Mercantur reges? Talem ne hæc mitia moremSæcula permittunt? Tanti ne est regia proles,Cuncta supercilio cui sit motare potestas, |
360 | Et genus humanum duro torquere lupato?Quid quærulæ prosunt voces? Iam viribus expersSpreta iacet ratio: omnipotens trahit utile rectum.Non sua mercatur, fortasse inhumata quorumFenerat ossa Ligur. Magno gravis acre alieno |
365 | Gallia fenus emit. Fraus effera, visque dolosa est;Aridaque imperii sitis æstuat, et sitis auri».«Torrida maturis fervebat solibus æstas,Cum male defensis citus instat moenibus hostis,Adgrediturque domos: struit aggera diruta, fortes |
370 | Adtollit muros, et denso milite complet:Occupat incautos. At nunc mage turpia disces».«Uni cura Duci summarum credita rerum;Uni omnes fidunt: hæc solvere vincula GalliAmbiguasque student in vulgus spargere voces: |
375 | – Vendidit (horrendum memoratu!) vendidit, aiunt,Dux vester Patriam. – Quod frustra sæpius ausiTentare, id factum iactant. Ea fama vagaturCuncta per ora virum, et civiles excitat iras.Hinc plures suspecta Ducis iam verba volutant, |
380 | Suspectosque putant gressus: suadere videnturCuncta dolos. Miseri, quæ tanta insania, cives?Sic mens nota viri? Sic nota est Gallia vobis?Ingenuis tantum mendacia mentibus obstantArte laborata, et pictam referentia formam, |
385 | Ut libertatem pro libertatis amoreAmittant? Turbati animi nec parcere bello,Nec pugnare audent. Diverso fluctuat æstuPlebs ignara doli sensusque per omnia versat.Paucos ira movet, seu virtus tendere contra: |
390 | Dux fatum patriæ timet in discrimine famæ;Iamque suo inclinata labascit pondere moles».«Interea rixas argento subdolus hostisProditione graves molitur, alitque fovetque.Denique congestæ dirumpunt nubila fraudis, |
395 | Et bellum indicunt; abiuratamque rapinamFassi, cervicem adtollunt, clademque minantur.Diluit hoc primum tenebras, famamque retexitMendacem, populoque ducem testatur amicum.Ac veluti tremefacta gravi cum murmure tellus |
400 | Pallida regna aperit rapidam eructantia flammam,Sic patefacta cient regia conventa tumultus.Nam Ligurem novere facem super arma micantemGallica: idem fervet mutato nomine bellum.Undique iam coeunt populi: nec in arma vocati |
405 | Pastores, gregis obliti, de montibus altisDesiliunt: longo tum bellica cornua bomboIncrepitant. Qui, Cynthe, tuo stabulantur in axe,Quique propinqua (tuam prolem) iuga dura frequentant,Temporibus sculpti, magnorum vivere sueti |
410 | Venatu nemorum, et sub divo carpere somnos,Accelerant. Pugnæ laudumque cupidine flagrans,Dura pati cursuque pedum bene docta iuventus,Lecta ultra montes, propere venit agmine facto.Iungitur huic acies, cui præcoqua signa senectæ |
415 | At iuvenile decus; nam duro ingrata laboriArva Tavignani exercent. Qui litus eoumAleriæ, silvamque colunt, quos præda vicissimIn morem conversa iuvat: tum callida pubesCorpore præstanti, quam castaneæ hirsutæ |
420 | Semper alunt. Lætam silva felicis olivæ,Tellurem linquens, posita vix falce, colonusArma capita. Foribus viduantur compita clausis.Balanei, genus impavidum, quod plurima gessitBella tulitque animo, fidens vestigia fixit |
425 | Improperata super spirantes stragis acervos,Noctivagos domuit lemures, lamiasque prehenditCrinibus, et toties haustum evomuisse cruoremCompulit infantum: hæc placido gens lumine viditVertier infernos angues in mille figuras |
430 | Ore reiectantes ignem, aligerumque draconemFlammigeris instare iubis; pallescere lunamNubibus obductam, iaculari fulmina cælum,Imbribus et foedis manare horrentia monstra:Tum volvi rupes de monte, dehiscere tandem |
435 | Sub pedibus multo tremefactam murmure terram,Quæsitosque ipsis aperire in faucibus orciThesauros vidit, vel se vidisse putavit.Conveniunt stipantque ducem qua Golus in imasQuærit iter valles et saxa sonantia volvit». |
440 | «Tum Pater accensis sedata mente profatur:Tandem nota patent vobis mendacia Galli,Sanguine qui tingens ramum pacalis olivæAbscidit arte caput Cyrni, terrasque propinquasIngruit incessu tacito; mihi lædere famam |
445 | Dum studet invento, et civile resolvere corpus.Iam probrum non ipse meum, sed acerba timebamFata inopis Patriæ; furiisque latentibus actosVos libertatem, pro libertatis amore,Incautos propriis manibus mactare dolebam. |
450 | Qui vos comprendit perplexæ indagine fraudis,Nunc ferus hostis ovat, dictisque minacibus instat.O tandem memores priscæ virtutis, iniquosRumpamus ferro casses! Mors libera præstatServili vitæ. Quin et defendere nobis |
455 | Rura paterna decet, quæ prima alimenta dedere,Natalemque domum, et blandæ cunabula prolis,Et sanctum thalami decus, atque altaria puræVirginis, atque patrum cineres, monumentaque avorum.Hostis adest Gallus, quem nostri sæpe parentes, |
460 | Vos quoque, tutantem Ligurum sæva arma fugastis.Eia agite unanimes, Superosque in vota vocantes,In ferrum sancta pro libertate ruamus. –Dixerat: et celeres densum rapiuntur in hostem,Et passim miscent animoso bella tumultu». |
465 | «Tu nostrum discrimen iners, OEnotria, cernis,Ipsa tui decoris rerumque oblita tuarum?Nec te tanta movent vicina pericula, et hostisInstantis, violenta manus? Nec prisca parentumGloria, sæclorum victrix, nec cura nepotum, |
470 | Nec peritura movet crudeli funere Cyrnus?Si cadit illa, cades simili confracta ruina.Prærupti haud aliter delapsum vertice montisSaxum immane, nucem, subiectæ vallis honorem,Proterit, et sociis consertam vitibus ulmum. |
475 | Contemptrix fidei, molitrix Gallia fraudum,Te insidiatur hians, affectat regna tuorum.Si tibi prisca iuvat componere gesta futuris,Heu pede calcatum luteo vestigia pectusGallica servat adhuc, scelerataque turpibus ora |
480 | Stant maculis quas non Arnus, non Abdua lavit»...«Pressus ubique hostis (quanta vi dicere non est;Hæc etenim bene nota tibi) trepidus fugit, ipsoIn terrore furens, et diruit obvia late.Agmina captivos, mæstum disiecta per agrum, |
485 | Deservere: iacent confossa cadavera nudoFusa solo, lucemque natantia lumina quærunt.Victi castra petunt. At nos per libera passimCompita, servatos haud pauco sanguine fratres,Immanisque iuvat vestigia visere belli. |
490 | Diruta tecta iacent, crepitantque halantia flammam.Plena patent feno, Iesu, tua templa; sacerdosCorruit ante piis nudata altaria donis.Ac veluti balans macie confecta trementiConcidit ad gelidos hiberni temporis imbres; |
495 | Sic percussa iacet iam primo militis ictuFrigida anus, terramque premit cervice cruenta.Fortis inexpleta transfixa libidine virgoAspectat resupina polum, sanctumque pudoremServat adhuc vultu. Super impia militis arma |
500 | Vir miser occubuit, thalami dum sacra tueturIura: viro coniuncta iacet fidissima coniux,Et pueros complexa tenet; dum nata cruoremParvula sugit hians, de vulnere matris obortum».Haec belli, haec pacis, sunt foederis improba vobis |
505 | Haec iura: hinc temerata fides, hinc foedus iniquum,firmatum dolo judiccis, sub imagine Pacis,Funera, perniciem, truculentaque bella tulere.«Nunc iterum fidei vos inviolabile nomenIactare audetis? Promissa et pignus honoris |
510 | Nomina vana, virum deliramenta bonorumSunt vobis. Quovis mercabile crimine regnum». –Hæc tulit impatiens miles, qui plura loquentiInterfatus erat, iam respondere paratus.Rupibus interea obiectis 1) aurora refulgens |
515 | Dat finem dictis, equitemque ad castra reducit.
―――――――― 1) Tom. Pulc[h]ra sed adverso de monte |