<<< authoris paginam   <<< retro   porro >>>



B  I  B  L  I  O  T  H  E  C  A    A  U  G  U  S  T  A  N  A

 

 

 

 
Donati
de partibus orationis ars minor

 


 






 



de verbo

verbum quid est?
pars orationis cum tempore et persona sine casu aut agere aliquid aut pati aut neutrum significans.

verbo quot accidunt?
septem.

quae?
qualitas coniugatio genus numerus figura tempus persona.

qualitas verborum in quo est?
in modis et in formis.

modi qui sunt?
indicativus, ut lego, imperativus, ut lege, optativus, ut utinam legerem, coniunctivus, ut cum legam, infinitivus, ut legere, inpersonalis, ut legitur.

formae verborum quot sunt?
quattuor.

quae?
perfecta, ut lego, meditativa, ut lecturio, frequentativa, ut lectito, inchoativa, ut fervesco calesco.

coniugationes verborum quot sunt?
tres.

quae?
prima secunda tertia.

prima quae est?
quae indicativo modo tempore praesenti numero singulari secunda persona verbo activo et neutrali a productam habet ante novissimam litteram, passivo communi et deponenti ante novissimam syllabam, ut amo amas, amor amaris; et futurum tempus eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, ut amo amabo, amor amabor.

secunda quae est?
quae indicativo modo tempore praesenti numero singulari secunda persona verbo activo et neutrali e productam habet ante novissimam litteram, passivo communi et deponenti ante novissimam syllabam, ut doceo doces, doceor doceris; et futurum tempus eiusdem modi in bo et in bor syllabam mittit, ut doceo docebo, doceor docebor.

tertia quae est?
quae indicativo modo tempore praesenti numero singulari secunda persona verbo activo et neutrali i correptam vel i productam habet ante novissimam litteram, passivo communi et deponenti pro i littera e correptam vel i productam habet ante novissimam syllabam, ut lego legis, legor legeris, audio audis, audior audiris; et futurum tempus eiusdem modi in am et in ar syllabam mittit, ut lego legam, legor legar, audio audiam, audior audiar. haec in imperativo et in infinitivo statim discerni possunt, utrum i littera correpta sit an producta. nam correpta i littera in e convertitur; producta si fuerit, non mutatur.

quando tertia coniugatio futurum tempus non in am tantum sed etiam in bo mittit?
interdum, cum i litteram non correptam habuerit sed productam, ut eo is ibo, queo quis quibo.

genera verborum quot sunt?
quinque.

quae?
activa passiva neutra deponentia communia.

activa quae sunt?
quae in o desinunt et accepta r littera faciunt ex se passiva, ut lego legor.

passiva quae sunt?
quae in r desinunt et ea dempta redeunt in activa, ut legor lego.

neutra quae sunt?
quae in o desinunt, ut activa, sed accepta r littera latina non sunt, ut sto curro: stor curror non dicimus.

deponentia quae sunt?
quae in r desinunt, ut passiva, sed ea dempta latina non sunt, ut luctor loquor.

communia quae sunt?
quae in r desinunt, ut deponentia, sed in duas formas cadunt, patientis et agentis, ut osculor criminor: dicimus enim osculor te et osculor a te, criminor te et criminor a te.

numeri verborum quot sunt?
duo.

qui?
singularis, ut lego, pluralis, ut legimus.

figurae verborum quot sunt?
duae.

quae?
simplex, ut lego, conposita, ut neglego.

tempora verborum quot sunt?
tria.

quae?
praesens, ut lego, praeteritum, ut legi, futurum, ut legam.

quot sunt tempora in declinatione verborum?
quinque.

quae?
praesens, ut lego, praetedtum inperfectum, ut legebam, praeteritum perfectum, ut legi, praeteritum plusquamperfectum, ut legeram, futurum, ut legam.

personae verborum quot sunt?
tres.

quae?
prima, ut lego, secunda, ut legis, tertia, ut legit.

da declinationem verbi activi.
lego verbum activum indicativo modo dictum temporis praesentis numeri singularis figurae simplicis personae primae coniugationis tertiae correptae, quod declinabitur sic: lego legis legit, et pluraliter legimus legitis legunt.

eodem modo tempore praeterito imperfecto legebam legebas legebat, et pluraliter legebamus legebatis legebant.

eodem modo tempore praeterito perfecto legi legisti legit, et pluraliter legimus legistis legerunt vel legere.

eodem modo tempore praeterito plusquamperfecto legeram legeras legerat, et pluraliter legeramus legeratis legerant. eodem modo tempore futuro legam leges leget, et pluraliter legemus legetis legent.

imperativo modo tempore praesenti ad secumdam et tertiam personam lege vel legas legat, et pluraliter legamus legite vel legatis legant.

eodem modo tempore futuro legito vel legas legito vel legat, et pluraliter legamus legitote vel legatis legant vel legunto vel leguntote.

optativo modo tempore praesenti et praeterito inperfecto utinam legerem legeres legeret, et pluraliter utinam legeremus legeretis legerent.

eodem modo tempore praeterito perfecto et plusquamperfecto utinam legissem legisses legisset, et pluraliter utinam legissemus legissetis legissent.

eodem modo tempore futuro utinam legam legas legat, et pluraliter utinam legamus legatis legant.

coniunctivo modo tempore praesenti cum legam legas legat, et pluraliter cum legamus legatis legant.

eodem modo tempore praeterito inperfecto cum legerem legeres legeret, et pluraliter cum legeremus legeretis legerent.

eodem modo tempore praeterito perfecto cum legerim legeris legerit, et pluraliter cum legerimus legeritis legerint.

eodem modo tempore praeterito plusquamperfecto cum legissem legisses legisset, et pluraliter cum legissemus legissetis legissent.

eodem modo tempore futuro cum legero legeris legerit, et pluraliter cum legerimus legeritis legerint.

infinitivo modo numeris et personis tempore praesenti et praeterito inperfecto legere, praeterito perfecto et plusquamperfecto legisse, futuro lectum ire vel lecturum esse.

verbo inpersonali tempore praesenti legitur, praeterito inperfecto legebatur, praeterito perfecto lectum est vel lectum fuit, praeterito plusquamperfecto lectum erat vel lectum fuerat, futuro legetur.

gerendi vel participialia verba sunt haec, legendi legendo legendum lectum lectu. participia trahuntur a verbo activo duo, praesentis temporis et futuri, praesentis legens, futuri lecturus.

<da declinationem verbi passivi.>
legor verbum passivum indicativo modo dictum temporis praesentis numeri singularis figurae simplicis personae primae coniugationis tertiae correptae, quod declinabitur sic: legor legeris vel legere legitur, et pluraliter legimur legimini leguntur.

eodem modo tempore praeterito inperfecto legebar legebaris vel legebare legebatur, et pluraliter legebamur legebamini legebantur.

eodem modo tempore praeterito perfecto lectus sum es est, et pluraliter lecti sumus estis sunt; et ulteriore modo lectus fui fuisti fuit, et pluraliter lecti fuimus fuistis fuerunt vel fuere.

eodem modo tempore praeterito plusquamperfecto lectus eram eras erat, et pluraliter lecti eramus eratis erant; et ulteriore modo lectus fueram fueras fuerat, et pluraliter lecti fueramus fueratis fuerant.

eodem modo tempore futuro legar legeris vel legere legetur, et pluraliter legemur legemini legentur.

imperativo modo tempore praesenti ad secundam et tertiam personam legere vel legaris legatur, et pluraliter legamur legimini vel legamini legantur.

eodem modo tempore futuro legitor vel legaris legitor vel legatur, et pluraliter legamur legimini vel legiminor legantur vel leguntor.

optativo modo tempore praesenti et praeterito inperfecto utinam legerer legereris vel legerere legeretur, et pluraliter utinam legeremur legeremini legerentur.

eodem modo tempore praeterito perfecto et plusquamperfecto utinam lectus essem esses esset, et pluraliter utinam lecti essemus essetis essent; et ulteriore modo utinam lectus fuissem fuisses fuisset, et pluraliter utinam lecti fuissemus fuissetis fuissent.

eodem modo tempore futuro utinam legar legaris vel legare legatur, et pluraliter utinam legamur legamini legantur.

coniunctivo modo tempore praesenti cum legar legaris vel legare legatur, et pluraliter cum legamur legamini legantur.

eodem modo tempore praeterito inperfecto cum legerer legereris vel legerere legeretur, et pluraliter cum legeremur legeremini legerentur.

eodem modo tempore praeterito perfecto cum lectus sim sis sit, et pluraliter cum lecti simus sitis sint; et ulteriore modo cum lectus fuerim fueris fuerit, et pluraliter cum lecti fuerimus fueritis fuerint.

eodem modo tempore praeterito plusquamperfecto cum lectus essem esses esset, et pluraliter cum lecti essemus essetis essent; et ulteriore modo cum lectus fuissem fuisses fuisset, et pluraliter cum lecti fuissemus fuissetis fuissent.

eodem modo tempore futuro cum lectus ero eris erit, et pluraliter cum lecti erimus eritis erint; et ulteriore modo cum lectus fuero fueris fuerit, et pluraliter cum lecti fuerimus fueritis fuerint.

infinitivo modo numeris et personis tempore praesenti et praeterito inperfecto legi, praeterito perfecto et plusquamperfecto lectum esse vel fuisse, futuro lectum iri.

participia trahuntur a verbo passivo duo, praeteriti temporis et futuri, praeteriti lectus, futuri legendus. activi verbi regulam neutrale verbum sequitur, passivi commune et deponens.






<<< authoris paginam   <<< retro   porro >>>