Ἰλιάδος Φ

Μάχη παραποτάμιος.

___________________________________________________________________________________

Ἀλλ᾽ ὅτε δὴ πόρον ἷξον ἐϋρρεῖος ποταμοῖο

Ξάνθου δινήεντος, ὃν ἀθάνατος τέκετο Ζεύς,

ἔνθα διατμήξας τοὺς μὲν πεδίον δὲ δίωκε

πρὸς πόλιν, ἧι περ Ἀχαιοὶ ἀτυζόμενοι φοβέοντο

5

ἤματι τῶι προτέρωι, ὅτε μαίνετο φαίδιμος Ἕκτωρ·

τῆι ῥ᾽ οἵ γε προχέοντο πεφυζότες, ἠέρα δ᾽ Ἥρη

πίτνα πρόσθε βαθεῖαν ἐρυκέμεν· ἡμίσεες δὲ

ἐς ποταμὸν εἰλεῦντο βαθύρροον ἀργυροδίνην,

ἐν δ᾽ ἔπεσον μεγάλωι πατάγωι, βράχε δ᾽ αἰπὰ ῥέεθρα,

10

ὄχθαι δ᾽ ἀμφὶ περὶ μεγάλ᾽ ἴαχον· οἳ δ᾽ ἀλαλητῶι

ἔννεον ἔνθα καὶ ἔνθα ἑλισσόμενοι περὶ δίνας.

ὡς δ᾽ ὅθ᾽ ὑπὸ ῥιπῆς πυρὸς ἀκρίδες ἠερέθονται

φευγέμεναι ποταμὸν δέ· τὸ δὲ φλέγει ἀκάματον πῦρ

ὄρμενον ἐξαίφνης, ταὶ δὲ πτώσσουσι καθ᾽ ὕδωρ·

15

ὣς ὑπ᾽ Ἀχιλλῆος Ξάνθου βαθυδινήεντος

πλῆτο ῥόος κελάδων ἐπιμὶξ ἵππων τε καὶ ἀνδρῶν.

αὐτὰρ ὁ διογενὴς δόρυ μὲν λίπεν αὐτοῦ ἐπ᾽ ὄχθηι

κεκλιμένον μυρίκηισιν, ὁ δ᾽ ἔσθορε δαίμονι ἶσος

φάσγανον οἶον ἔχων, κακὰ δὲ φρεσὶ μήδετο ἔργα,

20

τύπτε δ᾽ ἐπιστροφάδην· τῶν δὲ στόνος ὄρνυτ᾽ ἀεικὴς

ἄορι θεινομένων, ἐρυθαίνετο δ᾽ αἵματι ὕδωρ.

ὡς δ᾽ ὑπὸ δελφῖνος μεγακήτεος ἰχθύες ἄλλοι

φεύγοντες πιμπλᾶσι μυχοὺς λιμένος εὐόρμου

δειδιότες· μάλα γάρ τε κατεσθίει ὅν κε λάβηισιν·

25

ὣς Τρῶες ποταμοῖο κατὰ δεινοῖο ῥέεθρα

πτῶσσον ὑπὸ κρημνούς. ὁ δ᾽ ἐπεὶ κάμε χεῖρας ἐναίρων,

ζωοὺς ἐκ ποταμοῖο δυώδεκα λέξατο κούρους

ποινὴν Πατρόκλοιο Μενοιτιάδαο θανόντος·

τοὺς ἐξῆγε θύραζε τεθηπότας ἠΰτε νεβρούς,

30

δῆσε δ᾽ ὀπίσσω χεῖρας ἐϋτμήτοισιν ἱμᾶσι,

τοὺς αὐτοὶ φορέεσκον ἐπὶ στρεπτοῖσι χιτῶσι,

δῶκε δ᾽ ἑταίροισιν κατάγειν κοίλας ἐπὶ νῆας.

αὐτὰρ ὁ ἂψ ἐπόρουσε δαϊζέμεναι μενεαίνων.

ἔνθ᾽ υἷι Πριάμοιο συνήντετο Δαρδανίδαο

35

ἐκ ποταμοῦ φεύγοντι Λυκάονι, τόν ῥά ποτ᾽ αὐτὸς

ἦγε λαβὼν ἐκ πατρὸς ἀλωῆς οὐκ ἐθέλοντα

ἐννύχιος προμολών· ὁ δ᾽ ἐρινεὸν ὀξέϊ χαλκῶι

τάμνε νέους ὄρπηκας, ἵν᾽ ἅρματος ἄντυγες εἶεν·

τῶι δ᾽ ἄρ᾽ ἀνώϊστον κακὸν ἤλυθε δῖος Ἀχιλλεύς.

40

καὶ τότε μέν μιν Λῆμνον ἐϋκτιμένην ἐπέρασσε

νηυσὶν ἄγων, ἀτὰρ υἱὸς Ἰήσονος ὦνον ἔδωκε·

κεῖθεν δὲ ξεῖνός μιν ἐλύσατο πολλὰ δ᾽ ἔδωκεν

Ἴμβριος Ἠετίων, πέμψεν δ᾽ ἐς δῖαν Ἀρίσβην·

ἔνθεν ὑπεκπροφυγὼν πατρώϊον ἵκετο δῶμα.

45

ἕνδεκα δ᾽ ἤματα θυμὸν ἐτέρπετο οἷσι φίλοισιν

ἐλθὼν ἐκ Λήμνοιο· δυωδεκάτηι δέ μιν αὖτις

χερσὶν Ἀχιλλῆος θεὸς ἔμβαλεν, ὅς μιν ἔμελλε

πέμψειν εἰς Ἀΐδαο καὶ οὐκ ἐθέλοντα νέεσθαι.

τὸν δ᾽ ὡς οὖν ἐνόησε ποδάρκης δῖος Ἀχιλλεὺς

50

γυμνὸν ἄτερ κόρυθός τε καὶ ἀσπίδος, οὐδ᾽ ἔχεν ἔγχος,

ἀλλὰ τὰ μέν ῥ᾽ ἀπὸ πάντα χαμαὶ βάλε· τεῖρε γὰρ ἱδρὼς

φεύγοντ᾽ ἐκ ποταμοῦ, κάματος δ᾽ ὑπὸ γούνατ᾽ ἐδάμνα·

ὀχθήσας δ᾽ ἄρα εἶπε πρὸς ὃν μεγαλήτορα θυμόν·

ὢ πόποι ἦ μέγα θαῦμα τόδ᾽ ὀφθαλμοῖσιν ὁρῶμαι·

55

ἦ μάλα δὴ Τρῶες μεγαλήτορες οὕς περ ἔπεφνον

αὖτις ἀναστήσονται ὑπὸ ζόφου ἠερόεντος,

οἷον δὴ καὶ ὅδ᾽ ἦλθε φυγὼν ὕπο νηλεὲς ἦμαρ

Λῆμνον ἐς ἠγαθέην πεπερημένος· οὐδέ μιν ἔσχε

πόντος ἁλὸς πολιῆς, ὁ πολέας ἀέκοντας ἐρύκει.

60

ἀλλ᾽ ἄγε δὴ καὶ δουρὸς ἀκωκῆς ἡμετέροιο

γεύσεται, ὄφρα ἴδωμαι ἐνὶ φρεσὶν ἠδὲ δαείω

ἢ ἄρ᾽ ὁμῶς καὶ κεῖθεν ἐλεύσεται, ἦ μιν ἐρύξει

γῆ φυσίζοος, ἥ τε κατὰ κρατερόν περ ἐρύκει.

ὣς ὅρμαινε μένων· ὁ δέ οἱ σχεδὸν ἦλθε τεθηπὼς

65

γούνων ἅψασθαι μεμαώς, περὶ δ᾽ ἤθελε θυμῶι

ἐκφυγέειν θάνατόν τε κακὸν καὶ κῆρα μέλαιναν.

ἤτοι ὁ μὲν δόρυ μακρὸν ἀνέσχετο δῖος Ἀχιλλεὺς

οὐτάμεναι μεμαώς, ὁ δ᾽ ὑπέδραμε καὶ λάβε γούνων

κύψας· ἐγχείη δ᾽ ἄρ᾽ ὑπὲρ νώτου ἐνὶ γαίηι

70

ἔστη ἱεμένη χροὸς ἄμεναι ἀνδρομέοιο.

αὐτὰρ ὁ τῆι ἑτέρηι μὲν ἑλὼν ἐλλίσσετο γούνων,

τῆι δ᾽ ἑτέρηι ἔχεν ἔγχος ἀκαχμένον οὐδὲ μεθίει·

καί μιν φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·

γουνοῦμαι σ᾽ Ἀχιλεῦ· σὺ δέ μ᾽ αἴδεο καί μ᾽ ἐλέησον·

75

ἀντί τοί εἰμ᾽ ἱκέταο διοτρεφὲς αἰδοίοιο·

πὰρ γὰρ σοὶ πρώτωι πασάμην Δημήτερος ἀκτὴν

ἤματι τῶι ὅτε μ᾽ εἷλες ἐϋκτιμένηι ἐν ἀλωῆι,

καί μ᾽ ἐπέρασσας ἄνευθεν ἄγων πατρός τε φίλων τε

Λῆμνον ἐς ἠγαθέην, ἑκατόμβοιον δέ τοι ἦλφον.

80

νῦν δὲ λύμην τρὶς τόσσα πορών· ἠὼς δέ μοί ἐστιν

ἥδε δυωδεκάτη, ὅτ᾽ ἐς Ἴλιον εἰλήλουθα

πολλὰ παθών· νῦν αὖ με τεῆις ἐν χερσὶν ἔθηκε

μοῖρ᾽ ὀλοή· μέλλω που ἀπεχθέσθαι Διὶ πατρί,

ὅς με σοὶ αὖτις δῶκε· μινυνθάδιον δέ με μήτηρ

85

γείνατο Λαοθόη θυγάτηρ Ἄλταο γέροντος

Ἄλτεω, ὃς Λελέγεσσι φιλοπτολέμοισιν ἀνάσσει

Πήδασον αἰπήεσσαν ἔχων ἐπὶ Σατνιόεντι.

τοῦ δ᾽ ἔχε θυγατέρα Πρίαμος, πολλὰς δὲ καὶ ἄλλας·

τῆς δὲ δύω γενόμεσθα, σὺ δ᾽ ἄμφω δειροτομήσεις,

90

ἤτοι τὸν πρώτοισι μετὰ πρυλέεσσι δάμασσας

ἀντίθεον Πολύδωρον, ἐπεὶ βάλες ὀξέϊ δουρί·

νῦν δὲ δὴ ἐνθάδ᾽ ἐμοὶ κακὸν ἔσσεται· οὐ γὰρ ὀΐω

σὰς χεῖρας φεύξεσθαι, ἐπεί ῥ᾽ ἐπέλασσέ γε δαίμων.

ἄλλο δέ τοι ἐρέω, σὺ δ᾽ ἐνὶ φρεσὶ βάλλεο σῆισι·

95

μή με κτεῖν᾽, ἐπεὶ οὐχ ὁμογάστριος Ἕκτορός εἰμι,

ὅς τοι ἑταῖρον ἔπεφνεν ἐνηέα τε κρατερόν τε.

ὣς ἄρα μιν Πριάμοιο προσηύδα φαίδιμος υἱὸς

λισσόμενος ἐπέεσσιν, ἀμείλικτον δ᾽ ὄπ᾽ ἄκουσε·

νήπιε μή μοι ἄποινα πιφαύσκεο μηδ᾽ ἀγόρευε·

100

πρὶν μὲν γὰρ Πάτροκλον ἐπισπεῖν αἴσιμον ἦμαρ

τόφρά τί μοι πεφιδέσθαι ἐνὶ φρεσὶ φίλτερον ἦεν

Τρώων, καὶ πολλοὺς ζωοὺς ἕλον ἠδ᾽ ἐπέρασσα·

νῦν δ᾽ οὐκ ἔσθ᾽ ὅς τις θάνατον φύγηι ὅν κε θεός γε

Ἰλίου προπάροιθεν ἐμῆις ἐν χερσὶ βάληισι

105

καὶ πάντων Τρώων, περὶ δ᾽ αὖ Πριάμοιό γε παίδων.

ἀλλὰ φίλος θάνε καὶ σύ· τί ἦ ὀλοφύρεαι οὕτως;

κάτθανε καὶ Πάτροκλος, ὅ περ σέο πολλὸν ἀμείνων.

οὐχ ὁράαις οἷος καὶ ἐγὼ καλός τε μέγας τε;

πατρὸς δ᾽ εἴμ᾽ ἀγαθοῖο, θεὰ δέ με γείνατο μήτηρ·

110

ἀλλ᾽ ἔπι τοι καὶ ἐμοὶ θάνατος καὶ μοῖρα κραταιή·

ἔσσεται ἢ ἠὼς ἢ δείλη ἢ μέσον ἦμαρ

ὁππότε τις καὶ ἐμεῖο Ἄρηι ἐκ θυμὸν ἕληται

ἢ ὅ γε δουρὶ βαλὼν ἢ ἀπὸ νευρῆφιν ὀϊστῶι.

ὣς φάτο, τοῦ δ᾽ αὐτοῦ λύτο γούνατα καὶ φίλον ἦτορ·

115

ἔγχος μέν ῥ᾽ ἀφέηκεν, ὁ δ᾽ ἕζετο χεῖρε πετάσσας

ἀμφοτέρας· Ἀχιλεὺς δὲ ἐρυσσάμενος ξίφος ὀξὺ

τύψε κατὰ κληῗδα παρ᾽ αὐχένα, πᾶν δέ οἱ εἴσω

δῦ ξίφος ἄμφηκες· ὁ δ᾽ ἄρα πρηνὴς ἐπὶ γαίηι

κεῖτο ταθείς, ἐκ δ᾽ αἷμα μέλαν ῥέε, δεῦε δὲ γαῖαν.

120

τὸν δ᾽ Ἀχιλεὺς ποταμὸν δὲ λαβὼν ποδὸς ἧκε φέρεσθαι,

καί οἱ ἐπευχόμενος ἔπεα πτερόεντ᾽ ἀγόρευεν·

ἐνταυθοῖ νῦν κεῖσο μετ᾽ ἰχθύσιν, οἵ σ᾽ ὠτειλὴν

αἷμ᾽ ἀπολιχμήσονται ἀκηδέες· οὐδέ σε μήτηρ

ἐνθεμένη λεχέεσσι γοήσεται, ἀλλὰ Σκάμανδρος

125

οἴσει δινήεις εἴσω ἁλὸς εὐρέα κόλπον·

θρώισκων τις κατὰ κῦμα μέλαιναν φρῖχ᾽ ὑπαΐξει

ἰχθύς, ὅς κε φάγηισι Λυκάονος ἀργέτα δημόν.

φθείρεσθ᾽ εἰς ὅ κεν ἄστυ κιχείομεν Ἰλίου ἱρῆς

ὑμεῖς μὲν φεύγοντες, ἐγὼ δ᾽ ὄπιθεν κεραΐζων.

130

οὐδ᾽ ὑμῖν ποταμός περ ἐΰρροος ἀργυροδίνης

ἀρκέσει, ὧι δὴ δηθὰ πολέας ἱερεύετε ταύρους,

ζωοὺς δ᾽ ἐν δίνηισι καθίετε μώνυχας ἵππους.

ἀλλὰ καὶ ὧς ὀλέεσθε κακὸν μόρον, εἰς ὅ κε πάντες

τίσετε Πατρόκλοιο φόνον καὶ λοιγὸν Ἀχαιῶν,

135

οὓς ἐπὶ νηυσὶ θοῆισιν ἐπέφνετε νόσφιν ἐμεῖο.

ὣς ἄρ᾽ ἔφη, ποταμὸς δὲ χολώσατο κηρόθι μᾶλλον,

ὅρμηνεν δ᾽ ἀνὰ θυμὸν ὅπως παύσειε πόνοιο

δῖον Ἀχιλλῆα, Τρώεσσι δὲ λοιγὸν ἀλάλκοι.

τόφρα δὲ Πηλέος υἱὸς ἔχων δολιχόσκιον ἔγχος

140

Ἀστεροπαίωι ἐπᾶλτο κατακτάμεναι μενεαίνων

υἱέϊ Πηλεγόνος· τὸν δ᾽ Ἀξιὸς εὐρυρέεθρος

γείνατο καὶ Περίβοια Ἀκεσσαμενοῖο θυγατρῶν

πρεσβυτάτη· τῆι γάρ ῥα μίγη ποταμὸς βαθυδίνης.

τῶι ῥ᾽ Ἀχιλεὺς ἐπόρουσεν, ὁ δ᾽ ἀντίος ἐκ ποταμοῖο

145

ἔστη ἔχων δύο δοῦρε· μένος δέ οἱ ἐν φρεσὶ θῆκε

Ξάνθος, ἐπεὶ κεχόλωτο δαϊκταμένων αἰζηῶν,

τοὺς Ἀχιλεὺς ἐδάϊζε κατὰ ῥόον οὐδ᾽ ἐλέαιρεν.

οἳ δ᾽ ὅτε δὴ σχεδὸν ἦσαν ἐπ᾽ ἀλλήλοισιν ἰόντες,

τὸν πρότερος προσέειπε ποδάρκης δῖος Ἀχιλλεύς·

150

τίς πόθεν εἰς ἀνδρῶν ὅ μευ ἔτλης ἀντίος ἐλθεῖν;

δυστήνων δέ τε παῖδες ἐμῶι μένει ἀντιόωσι.

τὸν δ᾽ αὖ Πηλεγόνος προσεφώνεε φαίδιμος υἱός·

Πηλεΐδη μεγάθυμε τί ἦ γενεὴν ἐρεείνεις;

εἴμ᾽ ἐκ Παιονίης ἐριβώλου τηλόθ᾽ ἐούσης

155

Παίονας ἄνδρας ἄγων δολιχεγχέας· ἥδε δέ μοι νῦν

ἠὼς ἑνδεκάτη ὅτε Ἴλιον εἰλήλουθα.

αὐτὰρ ἐμοὶ γενεὴ ἐξ Ἀξιοῦ εὐρὺ ῥέοντος

Ἀξιοῦ, ὃς κάλλιστον ὕδωρ ἐπὶ γαῖαν ἵησιν,

ὃς τέκε Πηλεγόνα κλυτὸν ἔγχεϊ· τὸν δ᾽ ἐμέ φασι

160

γείνασθαι· νῦν αὖτε μαχώμεθα φαίδιμ᾽ Ἀχιλλεῦ.

ὣς φάτ᾽ ἀπειλήσας, ὁ δ᾽ ἀνέσχετο δῖος Ἀχιλλεὺς

Πηλιάδα μελίην· ὁ δ᾽ ἁμαρτῆι δούρασιν ἀμφὶς

ἥρως Ἀστεροπαῖος, ἐπεὶ περιδέξιος ἦεν.

καί ῥ᾽ ἑτέρωι μὲν δουρὶ σάκος βάλεν, οὐδὲ διὰ πρὸ

165

ῥῆξε σάκος· χρυσὸς γὰρ ἐρύκακε δῶρα θεοῖο·

τῶι δ᾽ ἑτέρωι μιν πῆχυν ἐπιγράβδην βάλε χειρὸς

δεξιτερῆς, σύτο δ᾽ αἷμα κελαινεφές· ἣ δ᾽ ὑπὲρ αὐτοῦ

γαίηι ἐνεστήρικτο λιλαιομένη χροὸς ἆσαι.

δεύτερος αὖτ᾽ Ἀχιλεὺς μελίην ἰθυπτίωνα

170

Ἀστεροπαίωι ἐφῆκε κατακτάμεναι μενεαίνων.

καὶ τοῦ μέν ῥ᾽ ἀφάμαρτεν, ὁ δ᾽ ὑψηλὴν βάλεν ὄχθην,

μεσσοπαγὲς δ᾽ ἄρ᾽ ἔθηκε κατ᾽ ὄχθης μείλινον ἔγχος.

Πηλεΐδης δ᾽ ἄορ ὀξὺ ἐρυσσάμενος παρὰ μηροῦ

ἆλτ᾽ ἐπί οἱ μεμαώς· ὁ δ᾽ ἄρα μελίην Ἀχιλῆος

175

οὐ δύνατ᾽ ἐκ κρημνοῖο ἐρύσσαι χειρὶ παχείηι.

τρὶς μέν μιν πελέμιξεν ἐρύσσασθαι μενεαίνων,

τρὶς δὲ μεθῆκε βίης· τὸ δὲ τέτρατον ἤθελε θυμῶι

ἆξαι ἐπιγνάμψας δόρυ μείλινον Αἰακίδαο,

ἀλλὰ πρὶν Ἀχιλεὺς σχεδὸν ἄορι θυμὸν ἀπηύρα.

180

γαστέρα γάρ μιν τύψε παρ᾽ ὀμφαλόν, ἐκ δ᾽ ἄρα πᾶσαι

χύντο χαμαὶ χολάδες· τὸν δὲ σκότος ὄσσε κάλυψεν

ἀσθμαίνοντ᾽· Ἀχιλεὺς δ᾽ ἄρ᾽ ἐνὶ στήθεσσιν ὀρούσας

τεύχεά τ᾽ ἐξενάριξε καὶ εὐχόμενος ἔπος ηὔδα·

κεῖσ᾽ οὕτως· χαλεπόν τοι ἐρισθενέος Κρονίωνος

185

παισὶν ἐριζέμεναι ποταμοῖό περ ἐκγεγαῶτι.

φῆσθα σὺ μὲν ποταμοῦ γένος ἔμμεναι εὐρὺ ῥέοντος,

αὐτὰρ ἐγὼ γενεὴν μεγάλου Διὸς εὔχομαι εἶναι.

τίκτέ μ᾽ ἀνὴρ πολλοῖσιν ἀνάσσων Μυρμιδόνεσσι

Πηλεὺς Αἰακίδης· ὁ δ᾽ ἄρ᾽ Αἰακὸς ἐκ Διὸς ἦεν.

190

τὼ κρείσσων μὲν Ζεὺς ποταμῶν ἁλιμυρηέντων,

κρείσσων αὖτε Διὸς γενεὴ ποταμοῖο τέτυκται.

καὶ γὰρ σοὶ ποταμός γε πάρα μέγας, εἰ δύναταί τι

χραισμεῖν· ἀλλ᾽ οὐκ ἔστι Διὶ Κρονίωνι μάχεσθαι,

τῶι οὐδὲ κρείων Ἀχελώϊος ἰσοφαρίζει,

195

οὐδὲ βαθυρρείταο μέγα σθένος Ὠκεανοῖο,

ἐξ οὗ περ πάντες ποταμοὶ καὶ πᾶσα θάλασσα

καὶ πᾶσαι κρῆναι καὶ φρείατα μακρὰ νάουσιν·

ἀλλὰ καὶ ὃς δείδοικε Διὸς μεγάλοιο κεραυνὸν

δεινήν τε βροντήν, ὅτ᾽ ἀπ᾽ οὐρανόθεν σμαραγήσηι.

200

ἦ ῥα, καὶ ἐκ κρημνοῖο ἐρύσσατο χάλκεον ἔγχος,

τὸν δὲ κατ᾽ αὐτόθι λεῖπεν, ἐπεὶ φίλον ἦτορ ἀπηύρα,

κείμενον ἐν ψαμάθοισι, δίαινε δέ μιν μέλαν ὕδωρ.

τὸν μὲν ἄρ᾽ ἐγχέλυές τε καὶ ἰχθύες ἀμφεπένοντο

δημὸν ἐρεπτόμενοι ἐπινεφρίδιον κείροντες·

205

αὐτὰρ ὁ βῆ ῥ᾽ ἰέναι μετὰ Παίονας ἱπποκορυστάς,

οἵ ῥ᾽ ἔτι πὰρ ποταμὸν πεφοβήατο δινήεντα,

ὡς εἶδον τὸν ἄριστον ἐνὶ κρατερῆι ὑσμίνηι

χέρσ᾽ ὕπο Πηλεΐδαο καὶ ἄορι ἶφι δαμέντα.

ἔνθ᾽ ἕλε Θερσίλοχόν τε Μύδωνά τε Ἀστύπυλόν τε

210

Μνῆσόν τε Θρασίον τε καὶ Αἴνιον ἠδ᾽ Ὀφελέστην·

καί νύ κ᾽ ἔτι πλέονας κτάνε Παίονας ὠκὺς Ἀχιλλεύς,

εἰ μὴ χωσάμενος προσέφη ποταμὸς βαθυδίνης

ἀνέρι εἰσάμενος, βαθέης δ᾽ ἐκ φθέγξατο δίνης·

ὦ Ἀχιλεῦ, περὶ μὲν κρατέεις, περὶ δ᾽ αἴσυλα ῥέζεις

215

ἀνδρῶν· αἰεὶ γάρ τοι ἀμύνουσιν θεοὶ αὐτοί.

εἴ τοι Τρῶας ἔδωκε Κρόνου παῖς πάντας ὀλέσσαι,

ἐξ ἐμέθεν γ᾽ ἐλάσας πεδίον κάτα μέρμερα ῥέζε·

πλήθει γὰρ δή μοι νεκύων ἐρατεινὰ ῥέεθρα,

οὐδέ τί πηι δύναμαι προχέειν ῥόον εἰς ἅλα δῖαν

220

στεινόμενος νεκύεσσι, σὺ δὲ κτείνεις ἀϊδήλως.

ἀλλ᾽ ἄγε δὴ καὶ ἔασον· ἄγη μ᾽ ἔχει ὄρχαμε λαῶν.

τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς·

ἔσται ταῦτα Σκάμανδρε διοτρεφές, ὡς σὺ κελεύεις.

Τρῶας δ᾽ οὐ πρὶν λήξω ὑπερφιάλους ἐναρίζων,

225

πρὶν ἔλσαι κατὰ ἄστυ καὶ Ἕκτορι πειρηθῆναι

ἀντιβίην, ἤ κέν με δαμάσσεται, ἦ κεν ἐγὼ τόν.

ὣς εἰπὼν Τρώεσσιν ἐπέσσυτο δαίμονι ἶσος·

καὶ τότ᾽ Ἀπόλλωνα προσέφη ποταμὸς βαθυδίνης·

ὢ πόποι ἀργυρότοξε Διὸς τέκος οὐ σύ γε βουλὰς

230

εἰρύσαο Κρονίωνος, ὅ τοι μάλα πόλλ᾽ ἐπέτελλε

Τρωσὶ παρεστάμεναι καὶ ἀμύνειν, εἰς ὅ κεν ἔλθηι

δείελος ὀψὲ δύων, σκιάσηι δ᾽ ἐρίβωλον ἄρουραν.

ἦ, καὶ Ἀχιλλεὺς μὲν δουρικλυτὸς ἔνθορε μέσσωι

κρημνοῦ ἀπαΐξας· ὁ δ᾽ ἐπέσσυτο οἴδματι θύων,

235

πάντα δ᾽ ὄρινε ῥέεθρα κυκώμενος, ὦσε δὲ νεκροὺς

πολλούς, οἵ ῥα κατ᾽ αὐτὸν ἅλις ἔσαν, οὓς κτάν᾽ Ἀχιλλεύς

τοὺς ἔκβαλλε θύραζε μεμυκὼς ἠΰτε ταῦρος

χέρσον δέ· ζωοὺς δὲ σάω κατὰ καλὰ ῥέεθρα,

κρύπτων ἐν δίνηισι βαθείηισιν μεγάληισι.

240

δεινὸν δ᾽ ἀμφ᾽ Ἀχιλῆα κυκώμενον ἵστατο κῦμα,

ὤθει δ᾽ ἐν σάκεϊ πίπτων ῥόος· οὐδὲ πόδεσσιν

εἶχε στηρίξασθαι· ὁ δὲ πτελέην ἕλε χερσὶν

εὐφυέα μεγάλην· ἣ δ᾽ ἐκ ῥιζῶν ἐριποῦσα

κρημνὸν ἅπαντα διῶσεν, ἐπέσχε δὲ καλὰ ῥέεθρα

245

ὄζοισιν πυκινοῖσι, γεφύρωσεν δέ μιν αὐτὸν

εἴσω πᾶσ᾽ ἐριποῦσ᾽· ὁ δ᾽ ἄρ᾽ ἐκ δίνης ἀνορούσας

ἤϊξεν πεδίοιο ποσὶ κραιπνοῖσι πέτεσθαι

δείσας· οὐδέ τ᾽ ἔληγε θεὸς μέγας, ὦρτο δ᾽ ἐπ᾽ αὐτῶι

ἀκροκελαινιόων, ἵνα μιν παύσειε πόνοιο

250

δῖον Ἀχιλλῆα, Τρώεσσι δὲ λοιγὸν ἀλάλκοι.

Πηλεΐδης δ᾽ ἀπόρουσεν ὅσον τ᾽ ἐπὶ δουρὸς ἐρωή,

αἰετοῦ οἴματ᾽ ἔχων μέλανος τοῦ θηρητῆρος,

ὅς θ᾽ ἅμα κάρτιστός τε καὶ ὤκιστος πετεηνῶν·

τῶι ἐϊκὼς ἤϊξεν, ἐπὶ στήθεσσι δὲ χαλκὸς

255

σμερδαλέον κονάβιζεν· ὕπαιθα δὲ τοῖο λιασθεὶς

φεῦγ᾽, ὁ δ᾽ ὄπισθε ῥέων ἕπετο μεγάλωι ὀρυμαγδῶι.

ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ἀνὴρ ὀχετηγὸς ἀπὸ κρήνης μελανύδρου

ἂμ φυτὰ καὶ κήπους ὕδατι ῥόον ἡγεμονεύηι

χερσὶ μάκελλαν ἔχων, ἀμάρης ἐξ ἔχματα βάλλων·

260

τοῦ μέν τε προρέοντος ὑπὸ ψηφῖδες ἅπασαι

ὀχλεῦνται· τὸ δέ τ᾽ ὦκα κατειβόμενον κελαρύζει

χώρωι ἔνι προαλεῖ, φθάνει δέ τε καὶ τὸν ἄγοντα·

ὣς αἰεὶ Ἀχιλῆα κιχήσατο κῦμα ῥόοιο

καὶ λαιψηρὸν ἐόντα· θεοὶ δέ τε φέρτεροι ἀνδρῶν.

265

ὁσσάκι δ᾽ ὁρμήσειε ποδάρκης δῖος Ἀχιλλεὺς

στῆναι ἐναντίβιον καὶ γνώμεναι εἴ μιν ἅπαντες

ἀθάνατοι φοβέουσι, τοὶ οὐρανὸν εὐρὺν ἔχουσι,

τοσσάκι μιν μέγα κῦμα διιπετέος ποταμοῖο

πλάζ᾽ ὤμους καθύπερθεν· ὁ δ᾽ ὑψόσε ποσσὶν ἐπήδα

270

θυμῶι ἀνιάζων· ποταμὸς δ᾽ ὑπὸ γούνατ᾽ ἐδάμνα

λάβρος ὕπαιθα ῥέων, κονίην δ᾽ ὑπέρεπτε ποδοῖιν.

Πηλεΐδης δ᾽ ὤιμωξεν ἰδὼν εἰς οὐρανὸν εὐρύν·

Ζεῦ πάτερ ὡς οὔ τίς με θεῶν ἐλεεινὸν ὑπέστη

ἐκ ποταμοῖο σαῶσαι· ἔπειτα δὲ καί τι πάθοιμι.

275

ἄλλος δ᾽ οὔ τις μοι τόσον αἴτιος Οὐρανιώνων,

ἀλλὰ φίλη μήτηρ, ἥ με ψεύδεσσιν ἔθελγεν·

ἥ μ᾽ ἔφατο Τρώων ὑπὸ τείχεϊ θωρηκτάων

λαιψηροῖς ὀλέεσθαι Ἀπόλλωνος βελέεσσιν.

ὥς μ᾽ ὄφελ᾽ Ἕκτωρ κτεῖναι ὃς ἐνθάδε γ᾽ ἔτραφ᾽ ἄριστος·

280

τώ κ᾽ ἀγαθὸς μὲν ἔπεφν᾽, ἀγαθὸν δέ κεν ἐξενάριξε·

νῦν δέ με λευγαλέωι θανάτωι εἵμαρτο ἁλῶναι

ἐρχθέντ᾽ ἐν μεγάλωι ποταμῶι ὡς παῖδα συφορβόν,

ὅν ῥά τ᾽ ἔναυλος ἀποέρσηι χειμῶνι περῶντα.

ὣς φάτο, τῶι δὲ μάλ᾽ ὦκα Ποσειδάων καὶ Ἀθήνη

285

στήτην ἐγγὺς ἰόντε, δέμας δ᾽ ἄνδρεσσιν ἐΐκτην,

χειρὶ δὲ χεῖρα λαβόντες ἐπιστώσαντ᾽ ἐπέεσσι.

τοῖσι δὲ μύθων ἦρχε Ποσειδάων ἐνοσίχθων·

Πηλεΐδη μήτ᾽ ἄρ τι λίην τρέε μήτέ τι τάρβει·

τοίω γάρ τοι νῶϊ θεῶν ἐπιταρρόθω εἰμὲν

290

Ζηνὸς ἐπαινήσαντος ἐγὼ καὶ Παλλὰς Ἀθήνη·

ὡς οὔ τοι ποταμῶι γε δαμήμεναι αἴσιμόν ἐστιν,

ἀλλ᾽ ὅδε μὲν τάχα λωφήσει, σὺ δὲ εἴσεαι αὐτός·

αὐτάρ τοι πυκινῶς ὑποθησόμεθ᾽ αἴ κε πίθηαι·

μὴ πρὶν παύειν χεῖρας ὁμοιΐου πολέμοιο

295

πρὶν κατὰ Ἰλιόφι κλυτὰ τείχεα λαὸν ἐέλσαι

Τρωϊκόν, ὅς κε φύγηισι· σὺ δ᾽ Ἕκτορι θυμὸν ἀπούρας

ἂψ ἐπὶ νῆας ἴμεν· δίδομεν δέ τοι εὖχος ἀρέσθαι.

τὼ μὲν ἄρ᾽ ὣς εἰπόντε μετ᾽ ἀθανάτους ἀπεβήτην·

αὐτὰρ ὁ βῆ, μέγα γάρ ῥα θεῶν ὄτρυνεν ἐφετμή,

300

ἐς πεδίον· τὸ δὲ πᾶν πλῆθ᾽ ὕδατος ἐκχυμένοιο,

πολλὰ δὲ τεύχεα καλὰ δαὶ κταμένων αἰζηῶν

πλῶον καὶ νέκυες· τοῦ δ᾽ ὑψόσε γούνατ᾽ ἐπήδα

πρὸς ῥόον ἀΐσσοντος ἀν᾽ ἰθύν, οὐδέ μιν ἴσχεν

εὐρὺ ῥέων ποταμός· μέγα γὰρ σθένος ἔμβαλ᾽ Ἀθήνη.

305

οὐδὲ Σκάμανδρος ἔληγε τὸ ὃν μένος, ἀλλ᾽ ἔτι μᾶλλον

χώετο Πηλεΐωνι, κόρυσσε δὲ κῦμα ῥόοιο

ὑψόσ᾽ ἀειρόμενος, Σιμόεντι δὲ κέκλετ᾽ ἀΰσας·

φίλε κασίγνητε σθένος ἀνέρος ἀμφότεροί περ

σχῶμεν, ἐπεὶ τάχα ἄστυ μέγα Πριάμοιο ἄνακτος

310

ἐκπέρσει, Τρῶες δὲ κατὰ μόθον οὐ μενέουσιν.

ἀλλ᾽ ἐπάμυνε τάχιστα, καὶ ἐμπίπληθι ῥέεθρα

ὕδατος ἐκ πηγέων, πάντας δ᾽ ὀρόθυνον ἐναύλους,

ἵστη δὲ μέγα κῦμα, πολὺν δ᾽ ὀρυμαγδὸν ὄρινε

φιτρῶν καὶ λάων, ἵνα παύσομεν ἄγριον ἄνδρα

315

ὃς δὴ νῦν κρατέει, μέμονεν δ᾽ ὅ γε ἶσα θεοῖσι.

φημὶ γὰρ οὔτε βίην χραισμησέμεν οὔτέ τι εἶδος

οὔτε τὰ τεύχεα καλά, τά που μάλα νειόθι λίμνης

κείσεθ᾽ ὑπ᾽ ἰλύος κεκαλυμμένα· κὰδ δέ μιν αὐτὸν

εἰλύσω ψαμάθοισιν ἅλις χέραδος περιχεύας

320

μυρίον, οὐδέ οἱ ὀστέ᾽ ἐπιστήσονται Ἀχαιοὶ

ἀλλέξαι· τόσσην οἱ ἄσιν καθύπερθε καλύψω.

αὐτοῦ οἱ καὶ σῆμα τετεύξεται, οὐδέ τί μιν χρεὼ

ἔσται τυμβοχόης, ὅτε μιν θάπτωσιν Ἀχαιοί.

ἦ, καὶ ἐπῶρτ᾽ Ἀχιλῆϊ κυκώμενος ὑψόσε θύων

325

μορμύρων ἀφρῶι τε καὶ αἵματι καὶ νεκύεσσι.

πορφύρεον δ᾽ ἄρα κῦμα διιπετέος ποταμοῖο

ἵστατ᾽ ἀειρόμενον, κατὰ δ᾽ ἥιρεε Πηλεΐωνα·

Ἥρη δὲ μέγ᾽ ἄϋσε περιδείσασ᾽ Ἀχιλῆϊ

μή μιν ἀποέρσειε μέγας ποταμὸς βαθυδίνης,

330

αὐτίκα δ᾽ Ἥφαιστον προσεφώνεεν ὃν φίλον υἱόν·

ὄρσεο κυλλοπόδιον ἐμὸν τέκος· ἄντα σέθεν γὰρ

Ξάνθον δινήεντα μάχηι ἠΐσκομεν εἶναι·

ἀλλ᾽ ἐπάμυνε τάχιστα, πιφαύσκεο δὲ φλόγα πολλήν.

αὐτὰρ ἐγὼ Ζεφύροιο καὶ ἀργεστᾶο Νότοιο

335

εἴσομαι ἐξ ἁλόθεν χαλεπὴν ὄρσουσα θύελλαν,

ἥ κεν ἀπὸ Τρώων κεφαλὰς καὶ τεύχεα κήαι

φλέγμα κακὸν φορέουσα· σὺ δὲ Ξάνθοιο παρ᾽ ὄχθας

δένδρεα καῖ᾽, ἐν δ᾽ αὐτὸν ἵει πυρί· μὴ δέ σε πάμπαν

μειλιχίοις ἐπέεσσιν ἀποτρεπέτω καὶ ἀρειῆι·

340

μὴ δὲ πρὶν ἀπόπαυε τεὸν μένος, ἀλλ᾽ ὁπότ᾽ ἂν δὴ

φθέγξομ᾽ ἐγὼν ἰάχουσα, τότε σχεῖν ἀκάματον πῦρ.

ὣς ἔφαθ᾽, Ἥφαιστος δὲ τιτύσκετο θεσπιδαὲς πῦρ.

πρῶτα μὲν ἐν πεδίωι πῦρ δαίετο, καῖε δὲ νεκροὺς

πολλούς, οἵ ῥα κατ᾽ αὐτὸν ἅλις ἔσαν, οὓς κτάν᾽ Ἀχιλλεύς·

345

πᾶν δ᾽ ἐξηράνθη πεδίον, σχέτο δ᾽ ἀγλαὸν ὕδωρ.

ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ὀπωρινὸς Βορέης νεοαρδέ᾽ ἀλωὴν

αἶψ᾽ ἀγξηράνηι· χαίρει δέ μιν ὅς τις ἐθείρηι·

ὣς ἐξηράνθη πεδίον πᾶν, κὰδ δ᾽ ἄρα νεκροὺς

κῆεν· ὁ δ᾽ ἐς ποταμὸν τρέψε φλόγα παμφανόωσαν.

350

καίοντο πτελέαι τε καὶ ἰτέαι ἠδὲ μυρῖκαι,

καίετο δὲ λωτός τε ἰδὲ θρύον ἠδὲ κύπειρον,

τὰ περὶ καλὰ ῥέεθρα ἅλις ποταμοῖο πεφύκει·

τείροντ᾽ ἐγχέλυές τε καὶ ἰχθύες οἳ κατὰ δίνας,

οἳ κατὰ καλὰ ῥέεθρα κυβίστων ἔνθα καὶ ἔνθα

355

πνοιῆι τειρόμενοι πολυμήτιος Ἡφαίστοιο.

καίετο δ᾽ ἲς ποταμοῖο ἔπος τ᾽ ἔφατ᾽ ἔκ τ᾽ ὀνόμαζεν·

Ἥφαιστ᾽, οὔ τις σοί γε θεῶν δύνατ᾽ ἀντιφερίζειν,

οὐδ᾽ ἂν ἐγὼ σοί γ᾽ ὧδε πυρὶ φλεγέθοντι μαχοίμην.

λῆγ᾽ ἔριδος, Τρῶας δὲ καὶ αὐτίκα δῖος Ἀχιλλεὺς

360

ἄστεος ἐξελάσειε· τί μοι ἔριδος καὶ ἀρωγῆς;

φῆ πυρὶ καιόμενος, ἀνὰ δ᾽ ἔφλυε καλὰ ῥέεθρα.

ὡς δὲ λέβης ζεῖ ἔνδον ἐπειγόμενος πυρὶ πολλῶι

κνίσην μελδόμενος ἁπαλοτρεφέος σιάλοιο

πάντοθεν ἀμβολάδην, ὑπὸ δὲ ξύλα κάγκανα κεῖται,

365

ὣς τοῦ καλὰ ῥέεθρα πυρὶ φλέγετο, ζέε δ᾽ ὕδωρ·

οὐδ᾽ ἔθελε προρέειν, ἀλλ᾽ ἴσχετο· τεῖρε δ᾽ ἀϋτμὴ

Ἡφαίστοιο βίηφι πολύφρονος. αὐτὰρ ὅ γ᾽ Ἥρην

πολλὰ λισσόμενος ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·

Ἥρη τίπτε σὸς υἱὸς ἐμὸν ῥόον ἔχραε κήδειν

370

ἐξ ἄλλων; οὐ μέν τοι ἐγὼ τόσον αἴτιός εἰμι

ὅσσον οἱ ἄλλοι πάντες, ὅσοι Τρώεσσιν ἀρωγοί.

ἀλλ᾽ ἤτοι μὲν ἐγὼν ἀποπαύσομαι εἰ σὺ κελεύεις,

παυέσθω δὲ καὶ οὗτος· ἐγὼ δ᾽ ἐπὶ καὶ τόδ᾽ ὀμοῦμαι,

μή ποτ᾽ ἐπὶ Τρώεσσιν ἀλεξήσειν κακὸν ἦμαρ,

375

μὴ δ᾽ ὁπότ᾽ ἂν Τροίη μαλερῶι πυρὶ πᾶσα δάηται

καιομένη, καίωσι δ᾽ ἀρήϊοι υἷες Ἀχαιῶν.

αὐτὰρ ἐπεὶ τό γ᾽ ἄκουσε θεὰ λευκώλενος Ἥρη,

αὐτίκ᾽ ἄρ᾽ Ἥφαιστον προσεφώνεεν ὃν φίλον υἱόν·

Ἥφαιστε σχέο τέκνον ἀγακλεές· οὐ γὰρ ἔοικεν

380

ἀθάνατον θεὸν ὧδε βροτῶν ἕνεκα στυφελίζειν.

ὣς ἔφαθ᾽, Ἥφαιστος δὲ κατέσβεσε θεσπιδαὲς πῦρ,

ἄψορρον δ᾽ ἄρα κῦμα κατέσσυτο καλὰ ῥέεθρα.

αὐτὰρ ἐπεὶ Ξάνθοιο δάμη μένος, οἳ μὲν ἔπειτα

παυσάσθην, Ἥρη γὰρ ἐρύκακε χωομένη περ·

385

ἐν δ᾽ ἄλλοισι θεοῖσιν ἔρις πέσε βεβριθυῖα

ἀργαλέη, δίχα δέ σφιν ἐνὶ φρεσὶ θυμὸς ἄητο·

σὺν δ᾽ ἔπεσον μεγάλωι πατάγωι, βράχε δ᾽ εὐρεῖα χθών,

ἀμφὶ δὲ σάλπιγξεν μέγας οὐρανός. ἄϊε δὲ Ζεὺς

ἥμενος Οὐλύμπωι· ἐγέλασσε δέ οἱ φίλον ἦτορ

390

γηθοσύνηι, ὅθ᾽ ὁρᾶτο θεοὺς ἔριδι ξυνιόντας.

ἔνθ᾽ οἵ γ᾽ οὐκέτι δηρὸν ἀφέστασαν· ἦρχε γὰρ Ἄρης

ῥινοτόρος, καὶ πρῶτος Ἀθηναίηι ἐπόρουσε

χάλκεον ἔγχος ἔχων, καὶ ὀνείδειον φάτο μῦθον·

τίπτ᾽ αὖτ᾽ ὦ κυνάμυια θεοὺς ἔριδι ξυνελαύνεις

395

θάρσος ἄητον ἔχουσα, μέγας δέ σε θυμὸς ἀνῆκεν;

ἦ οὐ μέμνηι ὅτε Τυδεΐδην Διομήδε᾽ ἀνῆκας

οὐτάμεναι, αὐτὴ δὲ πανόψιον ἔγχος ἑλοῦσα

ἰθὺς ἐμεῦ ὦσας, διὰ δὲ χρόα καλὸν ἔδαψας;

τώ σ᾽ αὖ νῦν ὀΐω ἀποτισέμεν ὅσσα ἔοργας.

400

ὣς εἰπὼν οὔτησε κατ᾽ αἰγίδα θυσσανόεσσαν

σμερδαλέην, ἣν οὐδὲ Διὸς δάμνησι κεραυνός·

τῆι μιν Ἄρης οὔτησε μιαιφόνος ἔγχεϊ μακρῶι.

ἣ δ᾽ ἀναχασσαμένη λίθον εἵλετο χειρὶ παχείηι

κείμενον ἐν πεδίωι μέλανα τρηχύν τε μέγαν τε,

405

τόν ῥ᾽ ἄνδρες πρότεροι θέσαν ἔμμεναι οὖρον ἀρούρης·

τῶι βάλε θοῦρον Ἄρηα κατ᾽ αὐχένα, λῦσε δὲ γυῖα.

ἑπτὰ δ᾽ ἐπέσχε πέλεθρα πεσών, ἐκόνισε δὲ χαίτας,

τεύχεά τ᾽ ἀμφαράβησε· γέλασσε δὲ Παλλὰς Ἀθήνη,

καί οἱ ἐπευχομένη ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·

410

νηπύτι᾽ οὐδέ νύ πώ περ ἐπεφράσω ὅσσον ἀρείων

εὔχομ᾽ ἐγὼν ἔμεναι, ὅτι μοι μένος ἰσοφαρίζεις.

οὕτω κεν τῆς μητρὸς ἐρινύας ἐξαποτίνοις,

ἥ τοι χωομένη κακὰ μήδεται οὕνεκ᾽ Ἀχαιοὺς

κάλλιπες, αὐτὰρ Τρωσὶν ὑπερφιάλοισιν ἀμύνεις.

415

ὣς ἄρα φωνήσασα πάλιν τρέπεν ὄσσε φαεινώ·

τὸν δ᾽ ἄγε χειρὸς ἑλοῦσα Διὸς θυγάτηρ Ἀφροδίτη

πυκνὰ μάλα στενάχοντα· μόγις δ᾽ ἐσαγείρετο θυμόν.

τὴν δ᾽ ὡς οὖν ἐνόησε θεὰ λευκώλενος Ἥρη,

αὐτίκ᾽ Ἀθηναίην ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·

420

ὢ πόποι αἰγιόχοιο Διὸς τέκος Ἀτρυτώνη

καὶ δ᾽ αὖθ᾽ ἡ κυνάμυια ἄγει βροτολοιγὸν Ἄρηα

δηΐου ἐκ πολέμοιο κατὰ κλόνον· ἀλλὰ μέτελθε.

ὣς φάτ᾽, Ἀθηναίη δὲ μετέσσυτο, χαῖρε δὲ θυμῶι,

καί ῥ᾽ ἐπιεισαμένη πρὸς στήθεα χειρὶ παχείηι

425

ἤλασε· τῆς δ᾽ αὐτοῦ λύτο γούνατα καὶ φίλον ἦτορ.

τὼ μὲν ἄρ᾽ ἄμφω κεῖντο ἐπὶ χθονὶ πουλυβοτείρηι,

ἣ δ᾽ ἄρ᾽ ἐπευχομένη ἔπεα πτερόεντ᾽ ἀγόρευε·

τοιοῦτοι νῦν πάντες ὅσοι Τρώεσσιν ἀρωγοὶ

εἶεν, ὅτ᾽ Ἀργείοισι μαχοίατο θωρηκτῆισιν,

430

ὧδέ τε θαρσαλέοι καὶ τλήμονες, ὡς Ἀφροδίτη

ἦλθεν Ἄρηι ἐπίκουρος ἐμῶι μένει ἀντιόωσα·

τώ κεν δὴ πάλαι ἄμμες ἐπαυσάμεθα πτολέμοιο

Ἰλίου ἐκπέρσαντες ἐϋκτίμενον πτολίεθρον.

ὣς φάτο, μείδησεν δὲ θεὰ λευκώλενος Ἥρη.

435

αὐτὰρ Ἀπόλλωνα προσέφη κρείων ἐνοσίχθων·

Φοῖβε τί ἢ δὴ νῶϊ διέσταμεν; οὐδὲ ἔοικεν

ἀρξάντων ἑτέρων· τὸ μὲν αἴσχιον αἴ κ᾽ ἀμαχητὶ

ἴομεν Οὔλυμπον δὲ Διὸς ποτὶ χαλκοβατὲς δῶ.

ἄρχε· σὺ γὰρ γενεῆφι νεώτερος· οὐ γὰρ ἔμοιγε

440

καλόν, ἐπεὶ πρότερος γενόμην καὶ πλείονα οἶδα.

νηπύτι᾽ ὡς ἄνοον κραδίην ἔχες· οὐδέ νυ τῶν περ

μέμνηαι ὅσα δὴ πάθομεν κακὰ Ἴλιον ἀμφὶ

μοῦνοι νῶϊ θεῶν, ὅτ᾽ ἀγήνορι Λαομέδοντι

πὰρ Διὸς ἐλθόντες θητεύσαμεν εἰς ἐνιαυτὸν

445

μισθῶι ἔπι ῥητῶι· ὁ δὲ σημαίνων ἐπέτελλεν.

ἤτοι ἐγὼ Τρώεσσι πόλιν πέρι τεῖχος ἔδειμα

εὐρύ τε καὶ μάλα καλόν, ἵν᾽ ἄρρηκτος πόλις εἴη·

Φοῖβε σὺ δ᾽ εἰλίποδας ἕλικας βοῦς βουκολέεσκες

Ἴδης ἐν κνημοῖσι πολυπτύχου ὑληέσσης.

450

ἀλλ᾽ ὅτε δὴ μισθοῖο τέλος πολυγηθέες ὧραι

ἐξέφερον, τότε νῶϊ βιήσατο μισθὸν ἅπαντα

Λαομέδων ἔκπαγλος, ἀπειλήσας δ᾽ ἀπέπεμπε.

σὺν μὲν ὅ γ᾽ ἠπείλησε πόδας καὶ χεῖρας ὕπερθε

δήσειν, καὶ περάαν νήσων ἔπι τηλεδαπάων·

455

στεῦτο δ᾽ ὅ γ᾽ ἀμφοτέρων ἀπολεψέμεν οὔατα χαλκῶι.

νῶϊ δὲ ἄψορροι κίομεν κεκοτηότι θυμῶι

μισθοῦ χωόμενοι, τὸν ὑποστὰς οὐκ ἐτέλεσσε.

τοῦ δὴ νῦν λαοῖσι φέρεις χάριν, οὐδὲ μεθ᾽ ἡμέων

πειρᾶι ὥς κε Τρῶες ὑπερφίαλοι ἀπόλωνται

460

πρόχνυ κακῶς σὺν παισὶ καὶ αἰδοίηις ἀλόχοισι

τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπεν ἄναξ ἑκάεργος Ἀπόλλων·

ἐννοσίγαι᾽ οὐκ ἄν με σαόφρονα μυθήσαιο

ἔμμεναι, εἰ δὴ σοί γε βροτῶν ἕνεκα πτολεμίξω

δειλῶν, οἳ φύλλοισιν ἐοικότες ἄλλοτε μέν τε

465

ζαφλεγέες τελέθουσιν ἀρούρης καρπὸν ἔδοντες,

ἄλλοτε δὲ φθινύθουσιν ἀκήριοι. ἀλλὰ τάχιστα

παυώμεσθα μάχης· οἳ δ᾽ αὐτοὶ δηριαάσθων.

ὣς ἄρα φωνήσας πάλιν ἐτράπετ᾽· αἴδετο γάρ ῥα

πατροκασιγνήτοιο μιγήμεναι ἐν παλάμηισι.

470

τὸν δὲ κασιγνήτη μάλα νείκεσε πότνια θηρῶν

Ἄρτεμις ἀγροτέρη, καὶ ὀνείδειον φάτο μῦθον·

φεύγεις δὴ ἑκάεργε, Ποσειδάωνι δὲ νίκην

πᾶσαν ἐπέτρεψας, μέλεον δέ οἱ εὖχος ἔδωκας·

νηπύτιε τί νυ τόξον ἔχεις ἀνεμώλιον αὔτως;

475

μή σευ νῦν ἔτι πατρὸς ἐνὶ μεγάροισιν ἀκούσω

εὐχομένου, ὡς τὸ πρὶν ἐν ἀθανάτοισι θεοῖσιν,

ἄντα Ποσειδάωνος ἐναντίβιον πολεμίζειν.

ὣς φάτο, τὴν δ᾽ οὔ τι προσέφη ἑκάεργος Ἀπόλλων,

ἀλλὰ χολωσαμένη Διὸς αἰδοίη παράκοιτις

480

νείκεσεν ἰοχέαιραν ὀνειδείοις ἐπέεσσι·

πῶς δὲ σὺ νῦν μέμονας κύον ἀδεὲς ἀντί᾽ ἐμεῖο

στήσεσθαι; χαλεπή τοι ἐγὼ μένος ἀντιφέρεσθαι

τοξοφόρωι περ ἐούσηι, ἐπεὶ σὲ λέοντα γυναιξὶ

Ζεὺς θῆκεν, καὶ ἔδωκε κατακτάμεν ἥν κ᾽ ἐθέληισθα.

485

ἤτοι βέλτερόν ἐστι κατ᾽ οὔρεα θῆρας ἐναίρειν

ἀγροτέρας τ᾽ ἐλάφους ἢ κρείσσοσιν ἶφι μάχεσθαι.

εἰ δ᾽ ἐθέλεις πολέμοιο δαήμεναι, ὄφρ᾽ ἐῢ εἰδῆις

ὅσσον φερτέρη εἴμ᾽, ὅτι μοι μένος ἀντιφερίζεις.

ἦ ῥα, καὶ ἀμφοτέρας ἐπὶ καρπῶι χεῖρας ἔμαρπτε

490

σκαιῆι, δεξιτερῆι δ᾽ ἄρ᾽ ἀπ᾽ ὤμων αἴνυτο τόξα,

αὐτοῖσιν δ᾽ ἄρ᾽ ἔθεινε παρ᾽ οὔατα μειδιόωσα

ἐντροπαλιζομένην· ταχέες δ᾽ ἔκπιπτον ὀϊστοί.

δακρυόεσσα δ᾽ ὕπαιθα θεὰ φύγεν ὥς τε πέλεια,

ἥ ῥά θ᾽ ὑπ᾽ ἴρηκος κοίλην εἰσέπτατο πέτρην

495

χηραμόν· οὐδ᾽ ἄρα τῆι γε ἁλώμεναι αἴσιμον ἦεν·

ὣς ἣ δακρυόεσσα φύγεν, λίπε δ᾽ αὐτόθι τόξα.

Λητὼ δὲ προσέειπε διάκτορος ἀργεϊφόντης·

Λητοῖ ἐγὼ δέ τοι οὔ τι μαχήσομαι· ἀργαλέον δὲ

πληκτίζεσθ᾽ ἀλόχοισι Διὸς νεφεληγερέταο·

500

ἀλλὰ μάλα πρόφρασσα μετ᾽ ἀθανάτοισι θεοῖσιν

εὔχεσθαι ἐμὲ νικῆσαι κρατερῆφι βίηφιν.

ὣς ἄρ᾽ ἔφη, Λητὼ δὲ συναίνυτο καμπύλα τόξα

πεπτεῶτ᾽ ἄλλυδις ἄλλα μετὰ στροφάλιγγι κονίης.

ἣ μὲν τόξα λαβοῦσα πάλιν κίε θυγατέρος ἧς·

505

ἣ δ᾽ ἄρ᾽ Ὄλυμπον ἵκανε Διὸς ποτὶ χαλκοβατὲς δῶ,

δακρυόεσσα δὲ πατρὸς ἐφέζετο γούνασι κούρη,

ἀμφὶ δ᾽ ἄρ᾽ ἀμβρόσιος ἑανὸς τρέμε· τὴν δὲ προτὶ οἷ

εἷλε πατὴρ Κρονίδης, καὶ ἀνείρετο ἡδὺ γελάσσας·

τίς νύ σε τοιάδ᾽ ἔρεξε φίλον τέκος Οὐρανιώνων

510

μαψιδίως, ὡς εἴ τι κακὸν ῥέζουσαν ἐνωπῆι;

τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπεν ἐϋστέφανος κελαδεινή·

σή μ᾽ ἄλοχος στυφέλιξε πάτερ λευκώλενος Ἥρη,

ἐξ ἧς ἀθανάτοισιν ἔρις καὶ νεῖκος ἐφῆπται.

ὣς οἳ μὲν τοιαῦτα πρὸς ἀλλήλους ἀγόρευον·

515

αὐτὰρ Ἀπόλλων Φοῖβος ἐδύσετο Ἴλιον ἱρήν·

μέμβλετο γάρ οἱ τεῖχος ἐϋδμήτοιο πόληος

μὴ Δαναοὶ πέρσειαν ὑπὲρ μόρον ἤματι κείνωι.

οἳ δ᾽ ἄλλοι πρὸς Ὄλυμπον ἴσαν θεοὶ αἰὲν ἐόντες,

οἳ μὲν χωόμενοι, οἳ δὲ μέγα κυδιόωντες·

520

κὰδ δ᾽ ἷζον παρὰ πατρὶ κελαινεφεῖ· αὐτὰρ Ἀχιλλεὺς

Τρῶας ὁμῶς αὐτούς τ᾽ ὄλεκεν καὶ μώνυχας ἵππους.

ὡς δ᾽ ὅτε καπνὸς ἰὼν εἰς οὐρανὸν εὐρὺν ἵκηται

ἄστεος αἰθομένοιο, θεῶν δέ ἑ μῆνις ἀνῆκε,

πᾶσι δ᾽ ἔθηκε πόνον, πολλοῖσι δὲ κήδε᾽ ἐφῆκεν,

525

ὣς Ἀχιλεὺς Τρώεσσι πόνον καὶ κήδε᾽ ἔθηκεν.

ἑστήκει δ᾽ ὁ γέρων Πρίαμος θείου ἐπὶ πύργου,

ἐς δ᾽ ἐνόησ᾽ Ἀχιλῆα πελώριον· αὐτὰρ ὑπ᾽ αὐτοῦ

Τρῶες ἄφαρ κλονέοντο πεφυζότες, οὐδέ τις ἀλκὴ

γίγνεθ᾽· ὁ δ᾽ οἰμώξας ἀπὸ πύργου βαῖνε χαμᾶζε

530

ὀτρύνων παρὰ τεῖχος ἀγακλειτοὺς πυλαωρούς·

πεπταμένας ἐν χερσὶ πύλας ἔχετ᾽ εἰς ὅ κε λαοὶ

ἔλθωσι προτὶ ἄστυ πεφυζότες· ἦ γὰρ Ἀχιλλεὺς

ἐγγὺς ὅδε κλονέων· νῦν οἴω λοίγι᾽ ἔσεσθαι.

αὐτὰρ ἐπεί κ᾽ ἐς τεῖχος ἀναπνεύσωσιν ἀλέντες,

535

αὖτις ἐπανθέμεναι σανίδας πυκινῶς ἀραρυίας·

δείδια γὰρ μὴ οὖλος ἀνὴρ ἐς τεῖχος ἅληται.

ὣς ἔφαθ᾽, οἳ δ᾽ ἄνεσάν τε πύλας καὶ ἀπῶσαν ὀχῆας·

αἳ δὲ πετασθεῖσαι τεῦξαν φάος· αὐτὰρ Ἀπόλλων

ἀντίος ἐξέθορε Τρώων ἵνα λοιγὸν ἀλάλκοι.

540

οἳ δ᾽ ἰθὺς πόλιος καὶ τείχεος ὑψηλοῖο

δίψηι καρχαλέοι κεκονιμένοι ἐκ πεδίοιο

φεῦγον· ὁ δὲ σφεδανὸν ἔφεπ᾽ ἔγχεϊ, λύσσα δέ οἱ κῆρ

αἰὲν ἔχε κρατερή, μενέαινε δὲ κῦδος ἀρέσθαι.

ἔνθά κεν ὑψίπυλον Τροίην ἕλον υἷες Ἀχαιῶν,

545

εἰ μὴ Ἀπόλλων Φοῖβος Ἀγήνορα δῖον ἀνῆκε

φῶτ᾽ Ἀντήνορος υἱὸν ἀμύμονά τε κρατερόν τε.

ἐν μέν οἱ κραδίηι θάρσος βάλε, πὰρ δέ οἱ αὐτὸς

ἔστη, ὅπως θανάτοιο βαρείας χεῖρας ἀλάλκοι

φηγῶι κεκλιμένος· κεκάλυπτο δ᾽ ἄρ᾽ ἠέρι πολλῆι.

550

αὐτὰρ ὅ γ᾽ ὡς ἐνόησεν Ἀχιλλῆα πτολίπορθον

ἔστη, πολλὰ δέ οἱ κραδίη πόρφυρε μένοντι·

ὀχθήσας δ᾽ ἄρα εἶπε πρὸς ὃν μεγαλήτορα θυμόν·

ὤ μοι ἐγών· εἰ μέν κεν ὑπὸ κρατεροῦ Ἀχιλῆος

φεύγω, τῆι περ οἱ ἄλλοι ἀτυζόμενοι κλονέονται,

555

αἱρήσει με καὶ ὧς, καὶ ἀνάλκιδα δειροτομήσει.

εἰ δ᾽ ἂν ἐγὼ τούτους μὲν ὑποκλονέεσθαι ἐάσω

Πηλεΐδηι Ἀχιλῆϊ, ποσὶν δ᾽ ἀπὸ τείχεος ἄλληι

φεύγω πρὸς πεδίον Ἰλήϊον, ὄφρ᾽ ἂν ἵκωμαι

Ἴδης τε κνημοὺς κατά τε ῥωπήϊα δύω·

560

ἑσπέριος δ᾽ ἂν ἔπειτα λοεσσάμενος ποταμοῖο

ἱδρῶ ἀποψυχθεὶς προτὶ Ἴλιον ἀπονεοίμην·

ἀλλὰ τί ἤ μοι ταῦτα φίλος διελέξατο θυμός;

μή μ᾽ ἀπαειρόμενον πόλιος πεδίον δὲ νοήσηι

καί με μεταΐξας μάρψηι ταχέεσσι πόδεσσιν.

565

οὐκέτ᾽ ἔπειτ᾽ ἔσται θάνατον καὶ κῆρας ἀλύξαι·

λίην γὰρ κρατερὸς περὶ πάντων ἔστ᾽ ἀνθρώπων.

εἰ δέ κέ οἱ προπάροιθε πόλεος κατεναντίον ἔλθω·

καὶ γάρ θην τούτωι τρωτὸς χρὼς ὀξέϊ χαλκῶι,

ἐν δὲ ἴα ψυχή, θνητὸν δέ ἕ φασ᾽ ἄνθρωποι

570

ἔμμεναι· αὐτάρ οἱ Κρονίδης Ζεὺς κῦδος ὀπάζει.

ὣς εἰπὼν Ἀχιλῆα ἀλεὶς μένεν, ἐν δέ οἱ ἦτορ

ἄλκιμον ὁρμᾶτο πτολεμίζειν ἠδὲ μάχεσθαι.

ἠΰτε πάρδαλις εἶσι βαθείης ἐκ ξυλόχοιο

ἀνδρὸς θηρητῆρος ἐναντίον, οὐδέ τι θυμῶι

575

ταρβεῖ οὐδὲ φοβεῖται, ἐπεί κεν ὑλαγμὸν ἀκούσηι·

εἴ περ γὰρ φθάμενός μιν ἢ οὐτάσηι ἠὲ βάληισιν,

ἀλλά τε καὶ περὶ δουρὶ πεπαρμένη οὐκ ἀπολήγει

ἀλκῆς, πρίν γ᾽ ἠὲ ξυμβλήμεναι ἠὲ δαμῆναι·

ὣς Ἀντήνορος υἱὸς ἀγαυοῦ δῖος Ἀγήνωρ

580

οὐκ ἔθελεν φεύγειν, πρὶν πειρήσαιτ᾽ Ἀχιλῆος.

ἀλλ᾽ ὅ γ᾽ ἄρ᾽ ἀσπίδα μὲν πρόσθ᾽ ἔσχετο πάντοσ᾽ ἐΐσην,

ἐγχείηι δ᾽ αὐτοῖο τιτύσκετο, καὶ μέγ᾽ ἀΰτει·

ἦ δή που μάλ᾽ ἔολπας ἐνὶ φρεσὶ φαίδιμ᾽ Ἀχιλλεῦ

ἤματι τῶιδε πόλιν πέρσειν Τρώων ἀγερώχων

585

νηπύτι᾽· ἦ τ᾽ ἔτι πολλὰ τετεύξεται ἄλγε᾽ ἐπ᾽ αὐτῆι.

ἐν γάρ οἱ πολέες τε καὶ ἄλκιμοι ἀνέρες εἰμέν,

οἳ καὶ πρόσθε φίλων τοκέων ἀλόχων τε καὶ υἱῶν

Ἴλιον εἰρυόμεσθα· σὺ δ᾽ ἐνθάδε πότμον ἐφέψεις

ὧδ᾽ ἔκπαγλος ἐὼν καὶ θαρσαλέος πολεμιστής.

590

ἦ ῥα, καὶ ὀξὺν ἄκοντα βαρείης χειρὸς ἀφῆκε,

καί ῥ᾽ ἔβαλε κνήμην ὑπὸ γούνατος οὐδ᾽ ἀφάμαρτεν.

ἀμφὶ δέ οἱ κνημὶς νεοτεύκτου κασσιτέροιο

σμερδαλέον κονάβησε· πάλιν δ᾽ ἀπὸ χαλκὸς ὄρουσε

βλημένου, οὐδ᾽ ἐπέρησε, θεοῦ δ᾽ ἠρύκακε δῶρα.

595

Πηλεΐδης δ᾽ ὁρμήσατ᾽ Ἀγήνορος ἀντιθέοιο

δεύτερος· οὐδ᾽ ἔτ᾽ ἔασεν Ἀπόλλων κῦδος ἀρέσθαι,

ἀλλά μιν ἐξήρπαξε, κάλυψε δ᾽ ἄρ᾽ ἠέρι πολλῆι,

ἡσύχιον δ᾽ ἄρα μιν πολέμου ἔκπεμπε νέεσθαι.

αὐτὰρ ὁ Πηλεΐωνα δόλωι ἀποέργαθε λαοῦ·

600

αὐτῶι γὰρ ἑκάεργος Ἀγήνορι πάντα ἐοικὼς

ἔστη πρόσθε ποδῶν, ὁ δ᾽ ἐπέσσυτο ποσσὶ διώκειν·

εἷος ὁ τὸν πεδίοιο διώκετο πυροφόροιο

τρέψας πὰρ ποταμὸν βαθυδινήεντα Σκάμανδρον

τυτθὸν ὑπεκπροθέοντα· δόλωι δ᾽ ἄρ᾽ ἔθελγεν Ἀπόλλων

605

ὡς αἰεὶ ἔλποιτο κιχήσεσθαι ποσὶν οἷσι·

τόφρ᾽ ἄλλοι Τρῶες πεφοβημένοι ἦλθον ὁμίλωι

ἀσπάσιοι προτὶ ἄστυ, πόλις δ᾽ ἔμπλητο ἀλέντων.

οὐδ᾽ ἄρα τοί γ᾽ ἔτλαν πόλιος καὶ τείχεος ἐκτὸς

μεῖναι ἔτ᾽ ἀλλήλους, καὶ γνώμεναι ὅς τε πεφεύγοι

610

ὅς τ᾽ ἔθαν᾽ ἐν πολέμωι· ἀλλ᾽ ἐσσυμένως ἐσέχυντο

ἐς πόλιν, ὅν τινα τῶν γε πόδες καὶ γοῦνα σαώσαι.