der shnayder-gezeln

Note Manger zingt

69 naye lider, London 1948

dos lid fun der goldener pave – To Margaret

«iz di goldene pave gefloygn avek»

di reyd funem shnayder-gezeln Note Manger tsum poet

«mit farmakhte oygn»

funem tsikl ‹albom far mayn shvester Sheyndele›:

broygez

«r' Levi Yitskhok in tales un tfiln»

yesoymim

«dos gold fun der pave un dos klorvayse tsigele»

funem tsikl ‹sonetn far mayn bruder Note›:

di ‹Oyeve-Yisroel› baym toytn-lager Belzhets

«r' Moyshe Leyb fun Sosov taytlt oyf di hoyfns ash»

kalikes

«di bidne kalikes fun ale yor-yaridn»

zamlung un redaktsye fun di tekstn:

Heinrich Mohringer

_______________________________________________________________________

dos lid fun der goldener pave

To Margaret

iz di goldene pave gefloygn avek,

keyn mayrev zukhn di «nekhtike teg».

trili, tra la.

flit zi un flit biz zi treft in di berg,

oyf a vayser shkape an altn terk.

tut im di goldene pave a freg:

«tsi hostu gezen di nekhtike teg?»

farkneytsht der terk dem shtern un klert:

«di nekhtike teg, nisht gezen, nisht gehert.»

un a tsi di leytses un «vyo» tsum ferd,

un s'klingt in di berg zayn kha-kha-kha,

a goldener foygl un a nar aza!

iz gefloygn di goldene pave avek,

keyn tsofn zukhn di «nekhtike teg»,

trili, tra la.

zet zi a fisher baym breg fun yam,

shpreyt oys zayn nets un zingt tsum gram.

in zayn lid brent a fayer, un s'shloft a kind,

un a blonde froy zitst baym shpinrod un shpint.

tut im di goldene pave a freg:

«tsi hostu gezen di nekhtike teg?»

farkneytsht der fisher dem shtern un klert:

«di nekhtike teg, nisht gezen, nisht gehert.»

un er farendikt zayn lid mit tra-la-la.

a goldener foygl un a nar aza!

iz gefloygn di goldene pave avek,

keyn dorem zukhn di «nekhtike teg»,

trili, tra la.

zet zi a neger in mitn feld,

farrikhtn mit shtroygold zayn orem getselt.

tut im di goldene pave a freg:

«tsi hostu gezen di nekhtike teg?»

farshtshiret der neger di vayse tseyn,

a shmeykhl aza vos iz mole kheyn.

un er entfert gornisht. er zogt nor «ha?»

a goldener foygl un a nar aza!

iz gefloygn di goldene pave avek,

keyn mayrev zukhn di «nekhtike teg»,

trili, tra la.

treft zi a froy in shvartsn vos knit

nebn a keyver, dershlogn un mid.

fregt gornisht di pave. zi veyst aleyn,

az di froy in shvartsn, vos shpreyt ir geveyn

ibern keyver, baym rand fun veg,

iz di almone fun di «nekhtike teg».

דאָס ליד פֿון דער גאָלדענער פּאַװע

To Margaret

איז די גאָלדענע פּאַװע געפֿלױגן אַװעק,

קײן מערבֿ זוכן די «נעכטיקע טעג».

טרילי, טראַ לאַ.

פֿליט זי און פֿליט ביז זי טרעפֿט אין די בערג,

אױף אַ װײַסער שקאַפּע אַן אַלטן טערק.

טוט אים די גאָלדענע פּאַװע אַ פֿרעג:

«צי האָסטו געזען די נעכטיקע טעג?»

פֿאַרקנײטשט דער טערק דעם שטערן און קלערט:

«די נעכטיקע טעג, נישט געזען, נישט געהערט.»

און אַ צי די לײצעס און «װיאָ» צום פֿערד,

און ס'קלינגט אין די בערג זײַן כאַ-כאַ-כאַ,

אַ גאָלדענער פֿױגל און אַ נאַר אַזאַ!

איז געפֿלױגן די גאָלדענע פּאַװע אַװעק,

קײן צפֿון זוכן די «נעכטיקע טעג»,

טרילי, טראַ לאַ.

זעט זי אַ פֿישער בײַם ברעג פֿון ים,

שפּרײט אױס זײַן נעץ און זינגט צום גראַם.

אין זײַן ליד ברענט אַ פֿײַער, און ס'שלאָפֿט אַ קינד,

און אַ בלאָנדע פֿרױ זיצט בײַם שפּינראָד און שפּינט.

טוט אים די גאָלדענע פּאַװע אַ פֿרעג:

«צי האָסטו געזען די נעכטיקע טעג?»

פֿאַרקנײטשט דער פֿישער דעם שטערן און קלערט:

«די נעכטיקע טעג, נישט געזען, נישט געהערט.»

און ער פֿאַרענדיקטר זײַן ליד מיט טראַ-לאַ-לאַ.

אַ גאָלדענער פֿױגל און אַ נאַר אַזאַ!

איז געפֿלױגן די גאָלדענע פּאַװע אַװעק,

קײן דרום זוכן די «נעכטיקע טעג»,

טרילי, טראַ לאַ.

זעט זי אַ נעגער אין מיטן פֿעלד,

פֿאַרריכטן מיט שטרױגאָלד זײַן אָרעם געצעלט.

טוט אים די גאָלדענע פּאַװע אַ פֿרעג:

«צי האָסטו געזען די נעכטיקע טעג?»

פֿאַרשטשירעט דער נעגער די װײַסע צײן,

אַ שמײכל אַזאַ װאָס איז מלא חן.

און ער ענטפֿערט גאָרנישט. ער זאָגט נאָר «האַ?»

אַ גאָלדענער פֿױגל און אַ נאַר אַזאַ!

איז געפֿלױגן די גאָלדענע פּאַװע אַװעק,

קײן מערבֿ זוכן די «נעכטיקע טעג»,

טרילי, טראַ לאַ.

טרעפֿט זי אַ פֿרױ אין שװאַרץן װאָס קניט

נעבן אַ קבֿר, דערשלאָגן און מיד.

פֿרעגט גאָרנישט די פּאַװע. זי װײסט אַלײן,

אַז די פֿרױ אין שװאַרץן, װאָס שפּרײט איר געװײן

איבערן קבֿר, בײַם ראַנד פֿון װעג,

איז די אַלמנה פֿון די «נעכטיקע טעג».

kval (oykh ibergezetst oyf english un gezungen): jewishfolksongs.com

di reyd funem shnayder-gezeln Note Manger tsum poet

mit farmakhte oygn

herstu nenter dem yam.

mit fiberndike finger

filstu gringer dem gram.

di goldene pave

derkenstu in fli.

un a benkshaft vert shener

ven zi iz fun nisht-hi.

di midkeyt vert mider

bay der shvel fun a hoyz,

ven du knist filstu sharfer

az got iz groys.

got kavyokhl iz groys,

haynt punkt vi a mol.

nisht vayl er dunert in himl,

nor vayl er khlipet in tol.

az voyl iz tsu dem

vos hot dos khlipen derhert.

dir iz aza herung

gevezn bashert.

un a trer iz gefaln

in dayn gemit.

un mit vund un mit vunder

zikh tseblit in dayn lid.

די רײד פֿונעם שנײַדער-געזעלן נטע מאַנגער צום פּאָעט

מיט פֿאַרמאַכטע אױגן

הערסטו נענטער דעם ים.

מיט פֿיבערנדיקע פֿינגער

פֿילסטו גרינגער דעם גראַם.

די גאָלדענע פּאַװע

דערקענסטו אין פֿלי.

און אַ בענקשאַפֿט װערט שענער

װען זי איז פֿון נישט-הי.

די מידקײט װערט מידער

בײַ דער שװעל פֿון אַ הױז,

װען דו קניסט פֿילסטו שאַרפֿער

אַז גאָט איז גרױס.

גאָט כּבֿיכול איז גרױס,

הײַנט פּונקט װי אַ מאָל.

נישט װײַל ער דונערט אין הימל,

נאָר װײַל ער כליפּעט אין טאָל.

אַז װױל איז צו דעם

װאָס האָט דאָס כליפּען דערהערט.

דיר איז אַזאַ הערונג

געװעזן באַשערט.

און אַ טרער איז געפֿאַלן

אין דײַן געמיט.

און מיט װוּנד און מיט װוּנדער

זיך צעבליט אין דײַן ליד.

kval: tapuz forum

funem tsikl ‹albom far mayn shvester Sheyndele›

broygez

r' Levi Yitskhok in tales un tfiln,

rirt zikh nisht funem ort.

er shteyt farn omed. dos sider iz ofn,

nor er redt nisht aroys keyn vort.

er zet in zayn dimyen di bilder fun geto,

di ksise, dem tsar, un dem shpot.

er shvaygt farakshnt. der alter iz broygez

mit zayn altn got.

פֿונעם ציקל «אַלבאָם פֿאַר מײַן שװעסטער שײנדעלע»

ברוגז

ר׳ לווי יצחק אין טלית און תּפֿילין,

רירט זיך נישט פֿוןעם אָרט.

ער שטײט פֿאַרן עמוד. דאָס סידור איז אָפֿן,

נאָר ער רעדט נישט אַרױס קײן װאָרט.

ער זעט אין זײַן דמיון די בילדער פֿון געטאָ,

די גסיסה, דעם צער, און דעם שפּאָט.

ער שװײַגט פֿאַרעקשנט. דער אַלטער איז ברוגז

מיט זײַן אַלטן גאָט.

kval: Khulyot 7

funem tsikl ‹albom far mayn shvester Sheyndele›

yesoymim

di goldene pave un dos klorvayse tsigele

vign di leydike vign:

nishto mer dos heylike Yankele,

to vigt men on a nign.

dos gold fun der pave iz umetik gold,

un dos tsigele dos frume –

blendt vi troyeriker shney – di tsvey

yesoymim fun mayn ume.

פֿונעם ציקל «אַלבאָם פֿאַר מײַן שװעסטער שײנדעלע»

יתומים

די גאָלדענע פּאַװע און דאָס קלאָרװײַסע ציגעלע

װיגן די לײדיקע װיגן:

נישטאָ מער דאָס הײליקע יאַנקעלע,

טאָ װיגט מען אָן אַ ניגון.

דאָס גאָלד פֿון דער פּאַװע איז אומעטיק גאָלד,

און דאָס ציגעלע דאָס פֿרומע –

בלענדט װי טרױעריקער שנײ – די צװײ

יתומים פֿון מײַן אומה.

kval: stihi.ru

funem tsikl ‹sonetn far mayn bruder Note›

di ‹Oyeve Yisroel› baym toytn-lager Belzhets

r' Moyshe Leyb fun Sosov taytlt oyf di hoyfns ash,

(der shturem hot okorsht durkhgevitert)

zayn bord tsitert, zayn layb un lebn bitert:

«na, nem un ze, akh gotenyu ti nash.»

r' Volf fun Zbarazh murmlt: «hert, raboysay, hert!»

(zayn kol iz vi an ovnt-fidl mid)

«der eybershter hot zayn vayngortn nisht opgehit,

a simen: ot di hefker-hoyfns oyf der erd.»

r' Meyerl fun Premishlan oyf zayn altn shtekn ongeshpart

shteyt un vart, fiberndik un tsart:

«raboysay, lomir zogn ale oyf a kol:

bashafer fun di veltn, du bist makhtik, moyredik un groys

nor mir di Galitsyaner mekn dikh oyf eybik oys

fun der eyde emese ‹Oyeve Yisroel›.»

פֿונעם ציקל «סאָנעטן פֿאַר מײַן ברודער נטע»

די ‹אוהבֿי־ישׂראל› בײַם טויטנ־לאַגער בעלזשעץ

ר' משה לײב פֿון סאָסאָװ טײַטלט אױף די הױפֿנס אַש,

(דער שטורעם האָט אַָקאָרשט דורכגעװיטערט)

זײַן באָרד ציטערט, זײַן לײַב און לעבן ביטערט:

«נאַ, נעם און זע, אַך גאָטעניו טי נאַש.»

ר' וואָלף פֿון זבאַראַזש מורמלט: «הערט, רבותי, הערט!»

(זײַן קול איז װי אַן אָװנט־פֿידל מיד)

«דער אײבערשטער האָט זײַן װײַנגאָרטן נישט אָפּגעהיט,

אַ סימן: אָט די הפֿקר־הױפֿנס אױף דער ערד.»

ר' מאירל פֿון פּרעמישלאַן אױף זײַן אַלטן שטעקן אָנגעשפּאַרט

שטײט און װאַרט, פֿיבערנדיק און צערט:

«רבותי, לאָמיר זאָגן אַלע אױף אַ קול:

באַשאַפֿער פֿון די װעלטן, דו ביסט מאַכטיק, מוראדיק און גרױס

נאָר מיר די גאַליציאַנער מעקן דיך אױף אײביק אױס

פֿון דער עדה אמתע ‹אוהבֿי־ישׂראל›.»

kval: Khulyot 7, Shalom Cholawski

englishe iberzetsung: >>>

funem tsikl ‹sonetn far mayn bruder Note›

kalikes

di bidne kalikes fun ale yor-yaridn

mit drimbes, harmonikes, balalaykes,

mit got oyf di lipn, legendes, mayses, baykes,

monen fun mir, az ikh zol zey lidn.

zey shtromen tsu mir in gantse khoptes, shaykes,

mit yaterndike vundn, mit trifndike oygn,

a kranker himn fun «nisht geshtoygn, nisht gefloygn»,

mit drimbes, harmonikes, balalaykes.

o, brider mayne, riters fun ale zibn noytn,

nakhtikers in hekdeshn, shtarbers hinter ploytn,

vizye fun mayne frieste kinder-yorn –

ir shtromt, ir shtromt tsu mir in gantse shaykes,

mit drimbes, harmonikes un balalaykes –

vos iz mayn solo antkegn ayere khorn?

פֿונעם ציקל «סאָנעטן פֿאַר מײַן ברודער נטע»

קאַליקעס

די בידנע קאַליקעס פֿון אַלע יאָר־יאַרידן

מיט דרימבעס, האַרמאָניקעס, באַלאַלײַקעס,

מיט גאָט אױף די ליפּן, לעגענדעס, מעשׂיות, בײַקעס,

מאָנען פֿון מיר, אַז איך זאָל זײ לידן.

זײ שטראָמען צו מיר אין גאַנצע כאָפּטעס, שײַקעס,

מיט יאַטערנדיקע װוּנדן, מיט טריפֿנדיקע אױגן,

אַ קראַנקער הימן פֿון «נישט געשטױגן, נישט געפֿלױגן»,

מיט דרימבעס, האַרמאָניקעס, באַלאַלײַקעס.

אָ, ברידער מײַנע, ריטערס פֿון אַלע זיבן נױטן,

נאַכטיקערס אין הקדשן, שטאַרבערס הינטער פּלױטן,

װיזיע פֿון מײַנע פֿריִעסטע קינדער־יאָרן –

איר שטראָמט, איר שטראָמט צו מיר אין גאַנצע שײַקעס,

מיט דרימבעס, האַרמאָניקעס און באַלאַלײַקעס –

װאָס איז מײַן סאָלאָ אַנטקעגן אײַערע כאָרן?

kval in rusisher transliteratsye: Zametki