gezang in labirint

«lider un poemes» Tel-Oviv (Yisroel-bukh) 1977

birlid

freyd

kindheyt

zamlung un redaktsye fun di tekstn:

Heinrich Mohringer

_______________________________________________________________________

birlid

nit gedenkst dayn tog dem ershtn,

nit du veyst dayn tog dem letstn.

trink zhe dos getrank fun gershtn,

zol es dir in markh a zets ton,

5

s'zoln oyfraysn zikh tirn

fun nokh nit derkente veltn,

un zolst mit a mol dershpirn:

kenst mit azes zikh a shtel ton

kegn alts, vos s'iz faranen,

10

brekhn alts, vos lib host shoynen,

glaykh es voltn huraganen

in di glider dayne voynen...

nit gedenkst dayn tog dem ershtn,

nit du veyst dayn tog dem letstn.

15

rizlt dos getrank fun gershtn

iber kin daynem banetstn.

bloztu op fun fuln kupl

di zikh blezlendike shoymen

(ot dem gringn heln tsufal

20

oyfn iker tunkl broynem),

zupst biz dir heybt on zikh dakhtn,

bist in yontevdike veltn,

un dir freydik iz tsu trakhtn:

megst mit hoze zikh a shtel ton

25

kegn alts, vos s'iz faranen

(kegn zikh aleyn zikh shteln!),

glaykh du plutsem voltst farshtanen,

az batretst rak fremde shveln...

nit gedenkst dayn tog dem ershtn,

30

nit du veyst dayn tog dem letstn.

zol zhe yoyrung funem gershtn

dir in kop arayn a zets ton,

az dikh zoln mer nit ongeyn

same biterste sakhaklen.

35

s'ken der mentsh iber a thom geyn

ven im nemt di vor zikh vaklen.

Vilne, september 1968

בירליד

ניט געדענקסט דײַן טאָג דעם ערשטן,

ניט דו װײסט דײַן טאָג דעם לעצטן.

טרינק זשע דאָס געטראַנק פֿון גערשטן,

זאָל עס דיר אין מאַרך אַ זעץ טאָן,

5

ס'זאָלן אויפֿרײַסן זיך טירן

פֿון נאָך ניט דערקענטע װעלטן,

און זאָלסט מיט אַ מאָל דערשפּירן:

קענסט מיט עזות זיך אַ שטעל טאָן

קעגן אַלץ, װאָס ס'איז פֿאַראַנען,

10

ברעכן אַלץ, װאָס ליב האָסט שוינען,

גלײַך עס װאָלטן הוראַגאַנען

אין די גלידער דײַנע װוינען...

ניט געדענקסט דײַן טאָג דעם ערשטן,

ניט דו װײסט דײַן טאָג דעם לעצטן.

15

ריזלט דאָס געטראַנק פֿון גערשטן

איבער קין דײַנעם באַנעצטן.

בלאָזסטו אָפּ פֿון פֿולן קופּל

די זיך בלעזלענדיקע שוימען

(אָט דעם גרינגן העלן צופֿאַל

20

אויפֿן עיקר טונקל ברוינעם),

זופּסט ביז דיר הײבט אָן זיך דאַכטן,

ביסט אין יום־טובֿדיקע װעלטן,

און דיר פֿרײדיק איז צו טראַכטן:

מעגסט מיט העזה זיך אַ שטעל טאָן

25

קעגן אַלץ, װאָס ס'איז פֿאַראַנען

(קעגן זיך אַלײן זיך שטעלן!),

גלײַך דו פּלוצעם װאָלסט פֿאַרשטאַנען,

אַז באַטרעטסט רק פֿרעמדע שװעלן...

ניט געדענקסט דײַן טאָג דעם ערשטן,

30

ניט דו װײסט דײַן טאָג דעם לעצטן.

זאָל זשע יוירונג פֿונעם גערשטן

דיר אין קאָפּ אַרײַן אַ זעץ טאָן,

אַז דיך זאָלן מער ניט אָנגײן

סאַמע ביטערסטע סך־הכּלען.

35

ס'קען דער מענטש איבער אַ תּהום גײן

װען אים נעמט די װאָר זיך װאַקלען.

װילנע, סעפּטעמבער 1968

―――――――

freyd

oysgeshpreyt iber mayn lebn ire fligl

un arayngehakt in harts mir ire negl,

trogt di freyd mikh in di heykhn,

vi an odler trogt a hoz...

5

hoydet zikh di vor tseshitert, vi a volkn,

shveb ikh, hengendik oyf royberishe negl –

trogt mikh, vigt mikh, varft un toret...

freyd heybt oyf un freyd tut vey!

Vilne, yuli 1966

פֿרײד

איוסגעשפּרײט איבער מײַן לעבן אירע פֿליגל

און אַרײַנגעהאַקט אין האַרץ מיר אירע נעגל,

טראָגט די פֿרײד מיך אין די הײכן,

װי אַן אָדלער טראָגט אַ האָז...

5

הוידעט זיך די װאָר צעשיטערט, װי אַ װאָלקן,

שװעב איך, הענגענדיק אויף רויבערישע נעגל –

טראָגט מיך, װיגט מיך, װאַרפֿט און טאָרעט...

פֿרײד הײבט אויף און פֿרײד טוט װײ!

װילנע, יולי 1966

―――――――

kindheyt

shteyt nokh ergets vu a shtibl,

un derbay: a boym mit barn

dreyt a kudlevatn shotn

arum zayn gekarbtn shtam.

5

hel geven a mol dos shtibl,

itster iz es groy gevorn.

opgeshundn zikh di shindlen

hobn fun zayn altn dakh.

fun der vaytns klor ikh ze es,

10

fun far tsaytn alts ikh her nokh,

vi es bilt a hunt getrayer

oyfn ganik, vos iz grin,

un in luft se shvebn shvalbn,

trogn veremlekh in shnoblen

15

far di shvelbelekh di kleyne,

vos dervartn zey in nest...

kh'veys nit, vu kh'hob es genumen,

un far vos kh'muz azoy trakhtn,

nor biz zikher zayn mir dukht zikh,

20

az di nest iz mer nito...

Vilne, april 1957

קינדהײט

שטײט נאָך ערגעץ װוּ אַ שטיבל,

און דערבײַ: אַ בוים מיט באַרן

דרײט אַ קודלעװאַטן שאָטן

אַרום זײַן געקאַרבטן שטאַם.

5

העל געװען אַ מאָל דאָס שטיבל,

איצטער איז עס גרוי געװאָרן.

אָפּגעשונדן זיך די שינדלען

האָבן פֿון זײַן אַלטן דאַך.

פֿון דער װײַטנס קלאָר איך זע עס,

10

פֿון פֿאַר צײַטן אַלץ איך הער נאָך,

װי עס בילט אַ הונט געטרײַער

אויפֿן גאַניק, װאָס איז גרין,

און אין לופֿט סע שװעבן שװאַלבן,

טראָגן װערעמלעך אין שנאָבלען

15

פֿאַר די שװעלבעלעך די קלײנע,

װאָס דערװאַרטן זײ אין נעסט...

כ'װײס ניט, װוּ כ'האָב עס גענומען,

און פֿאַר װאָס כ'מוז אַזוי טראַכטן,

נאָר ביז זיכער זײַן מיר דוכט זיך,

20

אַז די נעסט איז מער ניטאָ...

װילנע, אַפּריל 1957