BIBLIOTHECA AUGUSTANA

 

Yehoash

1872 - 1927

 

lider

 

mizmer shir leyom hashabes

a tfile

di naye geter

kon ikh nit farshteyn

dos lid fun der frosh

der zingemaring

der toyter marshalek

tsoyberman

tsifi-tsi tsif

Longfellow, Dos lid fun Hiavat'a, iberzetst fun Yehoash

 

redaktsye fun di tekstn:

Heinrich Mohringer

 

_______________________________________________________________________

 

 

 

shar-blat fun gezamelte lider 1907

 

 

mizmer shir leyom hashabes!

 

«mizmer shir leyom hashabes!»

vi es gist zikh durkhn hartsn,

azoy yontevdik un freylekh,

in a khor fun zise klangen:

«mizmer shir leyom hashabes!

 

«mizmer shir leyom hashabes!» –

s'shtamt dos lid nit fun keyn mentshn,

nor malokhim vayse hobn

dos gezungen in ganeydn,

in dem ershtn hoykhn shabes,

nokh der groyser velt-bashafung,

un di zunen un di shtern,

ale hobn mitgezungen:

«mizmer shir leyom hashabes!»

 

yo, di zunen, un di shtern,

(velkhe hobn nokh keyn trern

nit gezen oyf undzer veltl)

hobn shtralndik gezungen,

mit di shneyvayse malokhim:

«mizmer shir leyom hashabes!»

 

un di feyglekh fun ganeydn,

inem khor arayngeshosn

hobn a fontan mit trelen

un gesvishtshet un getrilert:

«mizmer shir leyom hashabes!»

 

un di blumen fun ganeydn,

hobn shemedik gevigt zikh,

hobn oyfn farbik-duftik

blumen-loshn mitgezungen:

«mizmer shir leyom hashabes!»

 

un di groyse rizn-beymer,

hobn tsugeleygt dem oyer,

ayngeboygn zikh mit ernst,

un geshorshket un geshushket:

«mizmer shir leyom hashabes!»

 

oyf zayn kise koved demolt,

mit a getlekh gutn shmeykhl,

hot der boyre mitgezungen:

«mizmer shir leyom hashabes!»

 

kval: gezamelte lider, z. 46-47 (National Yiddish Book Center)

 

 

מיזמור שיר ליום השבת

 

«מיזמור שיר ליום השבת!»

װי עס גיסט זיך דורכן האַרצן,

אַזױ יום־טובֿדיק און פֿרײלעך,

אין אַ כאָר פֿון זיסע קלאַנגען:

«מיזמור שיר ליום השבת!»

 

«מיזמור שיר ליום השבת!» –

ס'שטאַמט דאָס ליד ניט פֿון קײן מענטשן,

נאָר מלאכים װײַסע האָבן

דאָס געזונגען אין גן־עדן,

אין דעם ערשטן הױכן שבת,

נאָך דער גרױסער װעלט־באַשאַפֿונג,

און די זונען און די שטערן,

אַלע האָבן מיטגעזונגען:

«מיזמור שיר ליום השבת!»

 

יאָ, די זונען, און די שטערן,

(װעלכע האָבן נאָך קײן טרערן

ניט געזען אױף אונדזער װעלטל)

האָבן שטראַלנדיק געזונגען,

מיט די שנײװײַסע מלאכים:

«מיזמור שיר ליום השבת!»

 

און די פֿײגלעך פֿון גן־עדן,

אינעם כאָר אַרײַנגעשאָסן

האָבן אַ פֿאָנטאַן מיט טרעלען,

און געסװישטשעט און געטרילערט:

«מיזמור שיר ליום השבת!»

 

און די בלומען פֿון גן־עדן,

האָבן שעמעדיק געװיגט זיך,

האָבן אױפֿן פֿאַרביק־דופֿטיק

בלומען־לשון מיטגעזונגען:

«מיזמור שיר ליום השבת!»

 

און די גרױסע ריזן־בײמער,

האָבן צוגעלײגט דעם אױער,

אײַנגעבױגן זיך מיט ערנסט,

און געשאָרשקעט און געשושקעט:

«מיזמור שיר ליום השבת!»

 

אױף זײַן כּסא כּבֿוד דעמאָלט,

מיט אַ געטלעך גוטן שמײכל,

האָט דער בורא מיטגעזונגען:

«מיזמור שיר ליום השבת!»

 

קװאַל: געזאַמעלטע לידער, ז. 47-46

 

_____________

 

 

a tfile

 

o, groyser got, dos lebn iz

a vister yam fun trern,

mir veysn nit fun velkhn thom,

nit vu, gefirt mir vern...

mir shifn zikh durkh nakht un noyt –

zay undzer shtern...

 

der mentsh iz groz, zayn harts iz shprey,

gevirblt fun farlangen;

a falsher trit un shoyn iz er

tsum genems shvel fargangen –

bavakh zayn shvakhe shtund un loz

di nets nit fangen...

 

di veltn shvindn vi der toy,

un doyres glaykh vi shtoybn,

mir vandern oyf kvorim um,

un s'glotst der toyt fun oybn –

o got, tserays dos khoyshekh-tukh,

shenk likht un gloybn...

 

vayz in dem toyt dos lebn undz,

in foyln – dos gebern,

in kurtsn itst – di eybikeyt,

in sholekhts-bayt – dem kern,

un in der blinder vistenay,

dayn trit loz hern...

1911

 

kval: «in zunn un nebel» z. 104-105, N.Y. 1913

 

אַ תפילה

 

אָ, גרויסער גאָט, דאָס לעבן איז

אַ וויסטער ים פֿון טרערן,

מיר װײסן ניט פֿון וועלכן תהום,

ניט װוּ, געפֿירט מיר ווערן...

מיר שיפֿן זיך דורך נאַכט און נויט –

זײַ אונדזער שטערן...

 

דער מענטש איז גראָז, זײַן האַרץ איז שפּריי,

געווירבלט פֿון פֿאַרלאַנגען;

אַ פֿאַלשער טריט און שוין איז ער

צום גיהנומס שוועל פֿאַרגאַנגען –

באַוואַך זיין שוואַכע שטונד און לאָז

די נעץ ניט פֿאַנגען...

 

די וועלטן שווינדן ווי דער טוי,

און דורות גלײַך ווי שטויבן,

מיר וואַנדערן אויף קבֿרים אום,

און ס'גלאָצט דער טויט פֿון אויבן –

אָ גאָט, צערײַס דאָס חושך־טוך,

שענק ליכט און גלויבן...

 

ווײַז אין דעם טויט דאָס לעבן אונדז,

אין פֿוילן – דאָס געבערן,

אין קורצן איצט – די אייביקייט,

אין שאָלעכץ־בײַט – דעם קערן

און אין דער בלינדער וויסטענײַ,

דײַן טריט לאָז הערן...

1911

 

קװאַל: אין זונן און נעבעל ז. 105-104, נ.י. 1913.

 

_____________

 

 

di naye geter

 

tsebrekh di umreyne altarn,

zey zaynen falsh, zey ale narn...

 

dek oyf dayn gots farhiltn ponem,

rays op zayn maske un kuk on im –

 

s'iz bloyz dayn «ikh» vos loyz gerisn

zikh hot, fun eygenem gevisn...

 

dayn «ikh» bloyz velkher iz antlofn,

fun velt-gezets, fun himls shtrofn...

 

dayn frayheyt? – kuk zikh tsu nor neenter,

s'iz dayn  bager  der vild-tsebrenter,

 

vos durkh dem fokus fun di lipn,

farvandlt hot zikh in  printsipn...

 

tu oys dayn kroyn fun zelbst-regirer,

du umgeshikter dezertirer,

 

oyf vemens fis di keytn klingen,

vos veln  dort  tsurik zikh bringen,

 

fun vu dir loyfn hot gevolt zikh,

un brekhn vet dayn shklafn-shtolts zikh...

 

in shtoyb zikh leyg, un beyg dayn shtern,

un reynik mit kharote-trern,

 

dayn gayvedik un zindik shtrebn,

un  shtarb  um vider  oyftsulebn...

 

den der vos vil zayn got derkenen,

muz ersht zayn  ikh, aleyn farbrenen...

1909

 

kval: naye shriften fun Yehoash in tsvey bender, tsveyter band, z. 31-32, N.Y. 1910

 

די נײַע געטער

 

צעברעך די אומריינע אַלטאַרן,

זיי זײַנען פאַלש, זיי אַלע נאַרן...

 

דעק אויף דײַן גאָטס פאַרהילטן פּנים,

רײַס אָפּ זײַן מאַסקע און קוק אָן אים –

 

ס'איז בלויז דײַן «איך» וואָס לויז געריסן

זיך האָט, פֿון אייגענעם געוויסן...

 

דײַן «איך» בלויז וועלכער איז אַנטלאָפֿן,

פֿון וועלט־געזעץ, פֿון הימלס שטראָפֿן...

 

דײַן פֿרײַהייט? – קוק זיך צו נאָר נעענטער

ס'איז דײַן  באַגער  דער ווילד־צעברענטער,

 

וואָס דורך דעם פֿאָקוס פֿון די ליפּן,

פֿאַרוואַנדלט האָט זיך אין  פּרינציפּן ...

 

טו אויס דײַן קרוין פֿון זעלבסט־רעגירער,

דו אומגעשיקטער דעזערטירער,

 

אויף וועמענס פֿיס די קייטן קלינגען,

וואָס וועלן  דאָרט  צוריק זיך ברינגען,

 

פֿון וווּ דיר לויפֿן האָט געוואָלט זיך,

און ברעכן וועט דײַן שקלאַפֿן־שטאָלץ זיך...

 

אין שטויב זיך לייג, און בייג דײַן שטערן,

און רייניק מיט חרטה־טרערן,

 

דײַן גאווהדיק און זינדיק שטרעבן,

און  שטאַרב  אום ווידער  אויפֿצולעבן...

 

דען דער וואָס וויל זײַן גאָט דערקענען,

מוז ערשט זײַן  איך, אַליין פֿאַרברענען...

1909

 

קװאַל: נײַע שריפֿטען פֿון יהואש אין צװײ בענדער, צװײטער באַנד, ז. 32-31, נ.י. 1910).

 

_____________

 

 

kon ikh nit farshteyn

 

kumt a foygl tsu der shoyb,

klapt zi tsvey mol on –

foygl sheyn du, foygl kleyn,

vos zol ikh dir ton?

 

tsvits-tsvits-tsvits un tsvits-tsvits-tsvits,

un a vort nit meyn,

tsvits-tsvits-tsvits un tsvits-tsvits-tsvits,

kon ikh nit farshteyn...

 

*   *

*

 

kumt a shturem fun der vayt,

rayst er oyf di tir –

shturem beyzer, zog mir, vos

du farlangst fun mir?

 

vu-vu-vu un vu-vu-vu,

un a vort nit meyn,

vu-vu-vu un vu-vu-vu,

kon ikh nit farshteyn...

 

*   *

*

 

kum ikh tsu a vaserl,

her ikh vi es shrayt –

vaser liber, zog mir, vos

dayn geshray batayt?

 

plu-plu-plu un plu-plu-plu,

un a vort nit meyn,

plu-plu-plu un plu-plu-plu,

kon ikh nit farshteyn...

 

*   *

*

 

shushket zikh dos gantse feld,

ven ikh gey farbay –

zangen libe, zogt, vos meynt

ayer shushkeray?

 

shu-shu-shu un shu-shu-shu,

un a vort nit meyn,

shu-shu-shu un shu-shu-shu,

kon ikh nit farshteyn...

1917

 

kval: in geveb, ershter band, z. 57-58

 

 

קאָן איך ניט פֿאַרשטײן

 

קומט אַ פֿױגל צו דער שױב,

קלאַפּט זי צװײ מאָל אָן –

פֿױגל שײן דו, פֿױגל קלײן,

װאָס זאָל איך דיר טאָן?

 

צװיץ־צװיץ־צװיץ און צװיץ־צװיץ־צװיץ,

און אַ װאָרט ניט מײן,

צװיץ־צװיץ־צװיץ און צװיץ־צװיץ־צװיץ,

קאָן איך ניט פֿאַרשטײן...

 

*   *

*

 

קומט אַ שטורעם פֿון דער װײַט,

רײַסט ער אױף די טיר –

שטורעם בײזער, זאָג מיר, װאָס

דו פֿאַרלאַנגסט פֿון מיר?

 

װוּ־װוּ־װוּ און װוּ־װוּ־װוּ,

און אַ װאָרט ניט מײן,

װוּ־װוּ־װוּ און װוּ־װוּ־װוּ,

קאָן איך ניט פֿאַרשטײן...

 

*   *

*

 

קום איך צו אַ װאַסערל,

הער איך װי עס שרײַט –

װאַסער ליבער, זאָג מיר, װאָס

דײַן געשרײַ באַטײַט?

 

פּלו־פּלו־פּלו און פּלו־פּלו־פּלו,

און אַ װאָרט ניט מײן,

פּלו־פּלו־פּלו און פּלו־פּלו־פּלו,

קאָן איך ניט פֿאַרשטײן...

 

*   *

*

 

שושקעט זיך דאָס גאַנצע פֿעלד,

װען איך גײ פֿאַרבײַ –

זאַנגען ליבע, זאָגט, װאָס מײנט

אײַער שושקערײַ?

 

שו־שו־שו און שו־שו־שו,

און אַ װאָרט ניט מײן,

שו־שו־שו און שו־שו־שו,

קאָן איך ניט פֿאַרשטײן...

1917

 

קװאַל: אין געװעב, ערשטער באַנד, ז. 58-57

 

_____________

 

 

dos lid fun der frosh

 

geven a frosh in grin samet kleyd,

kvak-a-vak, kvak-a-vak, kvak-a-vak,

mit a shirtsl a vaysn fun fornt farshpreyt,

kvak-a-vak, kvak-a-vak, kvak-a-vak.

 

[...]

 

kval: geveb, ershter band z. 60-61

 

 

דאָס ליד פֿון דער פֿראָש

 

געװען אַ פֿראָש אין גרין סאַמעט קלײד,

קװאַק־אַ־װאַק, קװאַק־אַ־װאַק, קװאַק־אַ־װאַק,

מיט אַ שירצל אַ װײַסן פֿון פֿאָרנט פֿאַרשפּרײט,

קװאַק־אַ־װאַק, קװאַק־אַ־װאַק, קװאַק־אַ־װאַק.

 

[...]

 

קװאַל: געװעב, ערשטער באַנד ז. 60-61

 

_____________

 

 

der zingemaring

 

(an elter kind in der mitn un klenere ruen arum)

der zingemaring iz gegangen in vald,

der zingemaring, der zingemaring.

gegangen ahin un gegangen aher.

kinder: ver?

der zingemaring, der zingemaring.

geredt tsu di feyglen, geredt tsu dem groz.

kinder: vos?

 

kval: Yehoash (zamlheft) z. 14

 

 

דער זינגעמאַרינג

 

(אַן עלטער קינד אין דער מיטן און קלענערע רוען אַרום)

דער זינגעמאַרינג איז געגאַנגען אין װאַלד,

דער זינגעמאַרינג, דער זינגעמאַרינג.

געגאַנגען אַהין און געגאַנגען אַהער.

קינדער: װער?

דער זינגעמאַרינג, דער זינגעמאַרינג.

גערעדט צו די פֿײגלען, גערעדט צו דעם גראָז.

קינדער: װאָס?

 

_____________

 

 

der toyter marshalek

 

di sude geendikt, itst kumt di hulyanke;

aher di bandures un fleytn! –

lekoved dem khosn, lekoved der kale,

zol yeder tsum tantsn zikh greytn.

 

un teykef zikh nemen di klezmer tsum shpiln,

es rirn zikh lustik di glider,

fun hopkes, kozatskes, un broyges-tents sheyne,

farflekht zikh a vildes geshlider.

 

itst tantst mit di hent in dem zaydenem gartl,

der alter mekhutn reb Meylekh,

er geyt a «krakuz» oyf amolikn shteyger;

di kruim potakeven freylekh.

 

dokh zet nor... fun oylem shpart eyner aroys zikh:

«ot dos ruft ir tantsn? ... fe kh'lebn!

ir megt nokh reb Melekh bay mir geyn in kheyder –

ot vel ikh a tentsl aykh gebn...»

 

nu lebedik, lustik, bandures un fleytn,

di gest patshen tsu mit gelekhter,

der freylekher idl farkashert di poles,

(shoyn kentik a kop a bashvekhter)

 

un lozt zikh avek in a vilder kozatske...

ot beygt er un dreyt zikh in drayen,

ot shpringt er meshune azoy vi a zhabe,

ot shvimt er arum vi a shlayen...

 

ot kortshet er oyf zikh azoy vi tsum zitsn,

ot tsit er zikh oys oyf shpits-finger,

un tantsndik dakht zikh azoy vi di eyvrim,

im vern alts laykhter un gringer...

 

er trogt zikh un yogt zikh, koym zet men di fis shoyn,

makht shtendik alts shnelere krayzn,

un nuket di klezmer: «shpilt gikher! shpilt gikher!» –

koym kenen di fleytn bavayzn...

 

ot tantst er shoyn gor vi a shed in der luftn,

azoy vi fun vikher getrogn,

un nuket di klezmer: «shpilt gikher! shpilt gikher!» –

koym ken im der tsimbl deryogn...

 

shoyn tantst er kapoyer mit di fis oyf der stelye,

un untn tsu dr'erd iz di tsure,

un nuket: «shpilt gikher! shpilt gikher!...» dokh plutsling

geplatst hot di groyse bandure...

 

un nelm iz hastik der tentser gevorn,

farshlungen gevorn vi Koyrekh,

nor Khone der paykler hot bald zikh geshtoysn,

ver iz der farshvundener oyrekh:

 

«dos iz er, der marshalek, toyt shoyn fun yorn,

vos traybt zikh arum kaf-hakale,

un kumt itlekh yor oyf a khasene tantsn,

zayn tentsl far khosn un kale...»

1908

 

kval: naye shriftn, ershter band z. 65-67

 

 

דער טױטער מאַרשאַלעק

 

די סעודה געענדיקט, איצט קומט די הוליאַנקע;

אַהער די באַנדורעס און פֿלײטן! –

לכּבֿוד דעם חתן, לכּבֿוד דער כּלה,

זאָל יעדער צום טאַנצן זיך גרײטן.

 

און תּיכּף זיך נעמען די קלי־זמר צום שפּילן,

עס רירן זיך לוסטיק די גלידער,

פֿון האָפּקעס, קאָזאַצקעס, און ברוגז־טענץ שײנע,

פֿאַרפֿלעכט זיך אַ װילדעס געשלידער.

 

איצט טאַנצט מיט די הענט אין דעם זײַדענעם גאַרטל,

דער אַלטער מחותּן רב מלך,

ער גײט אַ «קראַקוז» אױף אַמאָליקן שטײגער;

די קרואים פּאָטאַקעװען פֿרײלעך.

 

דאָך זעט נאָר ... פֿון עולם שפּאַרט אײנער אַרױס זיך:

«אָט דאָס רופֿט איר טאַנצן? ... פֿע כ'לעבן!

איר מעגט נאָך רב מלך בײַ מיר גײן אין חדר –

אָט װעל איך אַ טענצל אײַך געבן...»

 

נו לעבעדיק, לוסטיק, באַנדורעס און פֿלײטן,

די געסט פּאַטשען צו מיט געלעכטער,

דער פֿרײלעכער אידל פֿאַרקאַשערט די פּאָלעס,

(שױן קענטיק אַ קאָפּ אַ באַשװעכטער)

 

און לאָזט זיך אַװעק אין אַ װילדער קאָזאַצקע...

אָט בײגט ער און דרײט זיך אין דרײַען,

אָט שפּרינגט ער משונה אַזױ װי אַ זשאַבע,

אָט שװימט ער אַרום װי אַ שלײַען...

 

אָט קאָרטשעט ער אױף זיך אַזױ װי צום זיצן,

אָט ציט ער זיך אױס אױף שפּיץ־פֿינגער,

און טאַנצנדיק דאַכט זיך אַזױ װי די אבֿרים,

אים װערן אַלץ לײַכטער און גרינגער...

 

ער טראָגט זיך און יאָגט זיך, קױם זעט מען די פֿיס שױן,

מאַכט שטענדיק אַלץ שנעלערע קרײַזן,

און נוקעט די קל־זמר: «שפּילט גיכער! שפּילט גיכער!» –

קױם קענען די פֿלײטן באַװײַזן...

 

אָט טאַנצט ער שױן גאָר װי אַ שד אין דער לופֿטן,

אַזױ װי פֿון װיכער געטראָגן,

און נוקעט די קלי־זמר: «שפּילט גיכער! שפּילט גיכער!» –

קױם קען אים דער צימבל דעריאָגן...

 

שױן טאַנצט ער קאַפּױער מיט די פֿיס אױף דער סטעליע,

און אונטן צו דר'ערד איז די צורה,

און נוקעט: «שפּילט גיכער! שפּילט גיכער!...» דאָך פּלוצלינג

געפּלאַצט האָט די גרױסע באַנדורע...

 

און נעלם איז האַסטיק דער טענצער געװאָרן,

פֿאַרשלונגען געװאָרן װי קרח,

נאָר חנא דער פּײַקלער האָט באַלד זיך געשטױסן,

װער איז דער פֿאַרשװוּנדענער אורח:

 

«דאָס איז ער, דער מאַרשאַלעק, טױט שױן פֿון יאָרן,

װאָס טרײַבט זיך אַרום כּף־הקלע,

און קומט איטלעך יאָר אױף אַ חתונה טאַנצן,

זײַן טענצל פֿאַר חתן און כּלה...»

1908

 

קװאַל: נײַע שריפֿטען, ערשטער באַנד, z. 65-67

 

_____________

 

 

tsoyberman

 

kumt der guter tsoyberman

oyf a gildernem geshpan,

hot er oygn mild un shvarts,

un a dimentene harts...

shtelt er zikh in mitn mark,

heybt er on tsu rufn shtark:

«kh'hob matones alerley,

kumt un klaybt zikh oys fun zey...»

 

vert a tuml un gelaf,

zeltn makht zikh aza traf,

aylt zikh yeder tsu dem glik,

blaybt a kind nit in der vig...

zogt der tsoyberman un lakht:

«kh'hob fun altsding mitgebrakht,

zogt mir yeder zayn bager,

eyn bager nor un nit mer...

hot ir tsayt a fertl sho,

un dernokh bin ikh nito...»

 

eyn bager nor un nit mer –

oystsuklaybn zeyer shver...

kler aher un kler ahin,

folg a gang mikh un gefin,

vos iz beser – dos tsi yents.

shrayen ale vi di gendz –

fun di ale mentshn fil

veyst nit eyner vos er vil;

 

zaynen ale in a klem,

fregt men yenem, fregt men dem:

vos nemt er? un vos nemstu?

un in mitn: tru-tru-tru!

blozt a zilberner trompeyt,

un farshvundn shtilerheyt

iz der guter tsoyberman,

mit dem gildernem geshpan...

1917

 

kval: in geveb, ershter band, z. 55-56

 

 

צױבערמאַן

 

קומט דער גוטער צױבערמאַן

אױף אַ גילדערנעם געשפּאַן,

האָט ער אױגן מילד און שװאַרץ,

און אַ דימענטענע האַרץ...

שטעלט ער זיך אין מיטן מאַרק,

הײבט ער אָן צו רופֿן שטאַרק:

«כ'האָב מתּנות אַלערלײ,

קומט און קלײַבט זיך אױס פֿון זײ...»

 

װערט אַ טומל און געלאַף,

זעלטן מאַכט זיך אַזאַ טראַף,

אײַלט זיך יעדער צו דעם גליק,

בלײַבט אַ קינד ניט אין דער װיג...

זאָגט דער צױבערמאַן און לאַכט:

«כ'האָב פֿון אַלצדינג מיטגעבראַכט,

זאָגט מיר יעדער זײַן באַגער,

אײן באַגער נאָר און ניט מער...

האָט איר צײַט אַ פֿערטל שעה,

און דערנאָך בין איך ניטאָ...»

 

אײן באַגער נאָר און ניט מער –

אױסצוקלײַבן זײער שװער...

קלער אַהער און קלער אַהין,

פֿאָלג אַ גאַנג מיך און געפֿין,

װאָס איז בעסער – דאָס צי יענץ.

שרײַען אַלע װי די גענדז –

פֿון די אַלע מענטשן פֿיל

װײסט ניט אײנער װאָס ער װיל;

 

זײַנען אַלע אין אַ קלעם,

פֿרעגט מען יענעם, פֿרעגט מען דעם:

פֿרעגט מען יענעם, פֿרעגט מען דעם:

און אין מיטן: טרו־טרו־טרו!

בלאָזט אַ זילבערנער טראָמפּײט,

און פֿאַרשװוּנדן שטילערהײט

איז דער גוטער צויבערמאַן,

מיט דעם גילדערנעם געשפּאַן...

1917

 

קװאַל: אין געװעב, ערשטער באַנד, ז. 56-55

 

_____________

 

 

tsifi-tsi tsif

 

shteyt a shvelbl oyf a dakh,

un pintlt tsum baginen;

in mizrekh shlogt a sharer shlyakh,

in binshtok vekn zikh di binen.

 

kumt mit perl bahangen frimorgn tsu geyn,

kreyen un lakhn di hener:

der yunger frimorgn iz sheyn,

un der tog vet zayn nokh shener.

 

«tsifi-tsif, tsifi-tsi-tsif,

a sheynem dank!»

git shvalb fun zikh dem toy a trif,

un hin un her un shling un shlang;

likhtik halb un fintster halb,

un tsif-tsif-tsif di kleyne shvalb.

 

«tsifi-tsi-tsif, tsifi-tsi-tsif,

der sheyner tog iz mayn;

der himl in hoykh un di erd in der tif

vert loyter mayne zayn,

zifi-tsi-tsif, tsifi-tsi-tsifi-tsi–tsif,

vet loyter mayne zayn.»

 

kval: Yehoash (zamlheft) z. 8

 

 

ציפֿי־צי ציף

 

שטײט אַ שװעלבל אױף אַ דאַך,

און פּינטלט צום באַגינען;

אין מיזרח שלאָגט אַ שאַרער שליאַך,

אין בינשטאָק װעקן זיך די בינען.

 

קומט מיט פּערל באַהאַנגען פֿרימאָרגן צו גײן,

קרײען און לאַכן די הענער:

דער יונגער פֿרימאָרגן איז שײן,

און דער טאָג װעט זײַן נאָך שענער.

 

«ציפֿי־ציף, ציפֿי־צי־ציף,

אַ שײנעם דאַנק!»

גיט שװאַלב פֿון זיך דעם טױ אַ טריף,

און הין און הער און שלינג און שלאַנג;

ליכטיק האַלב און פֿינצטער האַלב,

און ציף־ציף־ציף די קלײנע שװאַלב.

 

«ציפֿי־צי־ציף, ציפֿי־צי־ציף,

דער שײנער טאָג איז מײַן;

דער הימל אין הױך און די ערד אין דער טיף

װערט לױטער מײַנע זײַן,

זיפֿי־צי־ציף, ציפֿי־צי־ציפֿי־צי־ציף,

װעט לױטער מײַנע זײַן.»

 

קװאַל: יהואש (זאַמלהעפֿט) ז. 8

 

_____________

 

 

dos lid fun Hiavat'a

lid fun Henry W. Longfellow, iberzetst fun Yehoash 1910, v. 79-87:

 

 

 

Ye who love a nation's legends,

Love the ballads of a people,

That like voices from afar off

Call to us to pause and listen,

Speak in tones so plain and childlike,

Scarcely can the ear distinguish

Whether they are sung or spoken; –

Listen to this Indian Legend,

To this Song of Hiawatha!

 

 

 

dos lid fun Hiavat'a

handshrift fun Yehoash, s. 1

 

kvaln:

dos lid fun Hiavat'a (The National Yiddish Book Center)

Alan Trachtenberg, Babe in the Yiddish Woods (Judaism)