Halieutica

17/18 p. Chr. n.

Textus:

Ovidius Naso, Ibis Fragmente Ovidiana

ed. Bruno W. Häuptli, Zürich1996

_________________________________________________________________

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

accepit mundus legem. dedit arma per omnes

admonuitque sui. vitulus sic namque minatur,

qui nondum gerit in tenera iam cornua fronte,

sic dammae fugiunt, pugnant virtute leones

5

et morsu canis et caudae sic scorpios ictu,

concussisque levis pinnis sic evolat ales.

omnibus ignotae mortis timor, omnibus hostem

praesidiumque datum sentire et noscere teli

vimque modumque sui. sic et scarus arte sub undis,

10

si n<assae in patulas fraudes de vimine textas>

decidit assumptaque dolos tandem pavet esca,

non audet radiis obnixa occurrere fronte.

aversus crebro vimen sub verbere caudae

laxans subsequitur tutumque evadit in aequor.

15

quin etiam si forte aliquis, dum praenatat, arto

mitis luctantem scarus hunc in vimine vidit,

aversi caudam morsu tenet atque ita tandem

liber servato, quem texit, cive resultat.

sepia tarda fugae, tenui cum forte sub unda

20

deprensa est – iamiamque manus timet illa rapaces -,

inficiens aequor nigrum vomit illa cruorem

avertitique vias oculos frustrata sequentis.

clausus rete lupus, quamvis immitis et acer,

dimotis cauda submissus sidit harenis

25

<atque ubi iam transire plagas persentit> in auras

emicat atque dolos saltu deludit inultus.

et murena ferox, teretis sibi conscia tergi

ad laxata magis conixa foramina retis

tandem per multos evadit lubrica flexus.

30

exemploque nocet: cunctis iter invenit una.

at contra scopulis crinali corpore segnis

polypus haeret et hac eludit retia fraude

et sub lege loci sumit mutatque colorem

semper ei similis, quem contegit, atque ubi praedam

35

pendentem saetis avidus rapit, hic quoque fallit,

elato calamo cum demum emersus in auras

bracchia dissolvit populatumque exspuit hamum.

at mugil cauda pendentem everberat escam

excussamque legit. lupus acri concitus ira

40

discursu fertur vario fluctusque furentem

prosequitur quassatque caput, dum vulnere saevus

laxato cadat hamus et ora patentia linquat.

nec proprias vires nescit muraena nocendi

auxilioque sui morsu nec comminus acri

45

deficit aut animos ponit captiva minacis.

anthias his tergi, quae non videt, utitur armis,

vim spinae novitque suae versoque supinus

corpore lina secat fixumque intercipit hamum.

Cetera quae densas habitant animalia silvas,

50

aut vani quatiunt semper lymphata timores

aut trahit in praeceps non sana ferocia mentis.

ipsa sequi natura monet vel comminus ire.

impiger ecce leo venantum sternere pergit

agmina et adversis infert sua pectora telis,

55

quomque venit fidens magis et sublatior ardet

concussitque toros et viribus addidit iram:

procidit atque suo properat sibi robore letum.

foedus Lucanis provolvitur ursus ab antris:

quid nisi pondus iners stolidaeque ferocia mentis?

60

actus aper saetis iram denuntiat hirtis,

et ruit oppositi nitens in vulnera ferri,

pressus et emisso moritur per viscera telo.

altera pars fidens pedibus dat terga sequenti,

ut pavidi lepores, ut fulvo tergore dammae

65

et capto fugiens cervus sine fine timore.

hic generosus honos et gloria maior equorum,

nam cupiunt animis palmam gaudentque triumpho.

seu septem spatiis circo meruere coronam,

nonne vides, victor quanto sublimius altum

70

attollat caput et vulgi se venditet aurae?

celsave cum caeso decorantur terga leone,

quam tumidus quantoque venit spectabilis actu

conquassatque solum generoso concita pulsu

ungula sub spoliis graviter redeuntis opimis!

75

quae laus prima canum, quibus est audacia praeceps

venandique sagax virtus viresque sequendi,

quae nunc elatis rimantur naribus auras

et nunc demisso quaerunt vestigia rostro

et produnt clamore feram dominumque vocando

80

increpitant: quam, si collatis effugit armis,

insequitur tumulosque canis camposque per omnis. . . .

Noster in arte labor positus, spes omnis in illa.

nec tamen in medias pelagi te pergere sedes

admoneam vastique maris temptare profundum:

85

inter utrumque loci melius moderabere funem.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

aspera num saxis loca sint – nam talia lentos

deposcunt calamos, at purum retia litus -,

num mons horrentes demittat celsior umbras

in mare – nam varie quidam fugiuntque petuntque -,

90

num vada subnatis imo viridentur ab herbis

obiectetque moras et molli serviat algae.

discripsit sedes varie natura profundi

nec cunctos una voluit consistere pisces.

Nam gaudent pelago quales scombrique bovesque,

95

hippuri celeres et nigro tergore milvi

et pretiosus helops, nostris incognitus undis,

ac durus xiphias, ictu non mitior ensis,

et pavidi magno fugientes agmine thynni,

parva echenais – at est, mirum, mora puppibus ingens –

100

tuque, comes ratium tractique per aequora sulci,

qui semper spumas sequeris, pompile, nitentes,

cercyrosque ferox, scopulorum fine moratus,

cantharus ingratus suco, tum concolor illi

orphos, caeruleaque rubens erythinus in unda,

105

insignis sargusque notis, insignis iulis,

et super aurata sparulus cervice refulgens

et rutilus phager et fulvi synodontes et ex se

concipiens channe, gemino sibi functa parente,

tum viridis squamis parvo saxatilis ore

110

et rarus faber et pictae mormyres et auri

chrysophrys imitata decus, tum corporis umbrae

liventis rapidique lupi percaeque tragique,

quin laude insignis caudae melanurus et ardens

auratis muraena notis merulaeque virentes

115

immitisque suae conger per vulnera genti,

et captus duro nociturus scorpios ictu

ac numquam aestivo conspectus sidere glaucus.

At contra herbosa pisces laetantur harena

ut scarus, epastas solus qui ruminat escas,

120

fecundumque genus maenae lamirosque smarisque

atque immunda chromis, merito vilissima salpa,

atque avium phycis nidos imitata sub undis

et squamas tenui suffusus sanguine mullus,

fulgentes soleae candore et concolor illis

125

passer et Hadriaco mirandus litore rhombus.

tum epodes lati, tum molles tergore ranae,

extremi pareuc† . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . .

130

lubricus et spina nocuus non gobius una

et nigrum niveo portans in corpore virus

lolligo durique sues sinuosaque caris

et tam deformi non dignus nomine asellus

tuque peregrinis acipenser nobilis undis.

. . . . . . . . . . . . . . . .