Silvarum libri V

Liber primus

_______________________________________________________

VI

Kalendae Decembres

Et Phoebus pater et severa Pallas

et Musae procul ite feriatae:

Iani vos revocabimus kalendis.

Saturnus mihi compede exsoluta

5

et multo gravidus mero December

et ridens Iocus et Sales protervi

adsint, dum refero diem beatum

laeti Caesaris ebriamque †parcen†.

Vix aurora novos movebat ortus,

10

iam bellaria linea pluebant:

hunc rorem veniens profudit eurus.

quicquid nobile Ponticis nucetis,

fecundis cadit aut iugis Idymes;

quod ramis pia germinat Damascos,

15

et quod percoquit †aebosia† Caunos,

largis gratuitum cadit rapinis;

molles gaioli lucuntulique

et massis Amerina non perustis

et mustaceus et latente palma

20

praegnantes caryotides cadebant.

non tantis Hyas inserena nimbis

terras obruit aut soluta Plias,

qualis per cuneos hiems Latinos

plebem grandine contudit serena.

25

ducat nubila Iuppiter per orbem

et latis pluvias minetur agris,

dum nostri Iovis hi ferantur imbres.

Ecce autem caveas subit per omnis

insignis specie decora cultu

30

plebes altera, non minor sedente.

hi panaria candidasque mappas

subvectant epulasque lautiores;

illi marcida vina largiuntur:

Idaeos totidem putes ministros.

35

Orbem, qua melior severiorque est,

et gentes alis insemel togatas;

et cum tot populos, beate, pascas,

hunc Annona diem superba nescit.

i nunc saecula compara, Vetustas,

40

antiqui Iovis aureumque tempus:

non sic libera vina tunc fluebant

nec tardum seges occupabat annum.

una vescitur omnis ordo mensa,

parvi, femina, plebs, eques, senatus:

45

libertas reverentiam remisit.

et tu quin etiam (quis hoc vocari,

quis promittere possit hoc deorum?)

nobiscum socias dapes inisti.

iam se, quisquis is est, inops beatus

50

convivam ducis esse gloriatur.

Hos inter fremitus novosque luxus

spectandi levis effugit voluptas:

stat sexus rudis, insciusque ferri

ut pugnas capit improbus viriles!

55

credas ad Tanain ferumque Phasim

Thermodontiacas calere turmas.

hic audax subit ordo pumilorum,

quos natura brevis statim peracta

nodosum semel in globum ligavit.

60

edunt vulnera conseruntque dextras

et mortem sibi (qua manu!) minantur.

ridet Mars pater et cruenta Virtus,

casuraeque vagis grues rapinis

mirantur pugiles ferociores.

65

Iam noctis propioribus sub umbris

dives sparsio quos agit tumultus!

hic intrant faciles emi puellae,

hic agnoscitur omne quod theatris

aut forma placet aut probatur arte.

70

hoc plaudunt grege Lydiae tumentes,

illic cymbala tinnulaeque Gades,

illic agmina confremunt Syrorum,

hic plebs scenica quique comminutis

permutant vitreis gregale sulpur.

75

Inter quae subito cadunt volatu

immensae volucrum per astra nubes,

quas Nilus sacer horridusque Phasis,

quas udo Numidae legunt sub austro.

desunt qui rapiant, sinusque pleni

80

gaudent dum nova lucra comparantur.

tollunt innumeras ad astra voces

Saturnalia principis sonantes,

et dulci dominum favore clamant:

hoc solum vetuit licere Caesar.

85

Vixdum caerula nox subibat orbem,

descendit media nitens harena

densas flammeus orbis inter umbras

vincens Gnosiacae facem coronae.

conlucet polus ignibus nihilque

90

obscurae patitur licere nocti.

fugit pigra Quies, inersque Somnus

haec cernens alias abit in urbes.

Quis spectacula, quis iocos licentes,

quis convivia, quis dapes inemptas,

95

largi flumina quis canat Lyaei?

iam iam deficio tuoque Baccho

in serum trahor ebrius soporem.

Quos ibit procul hic dies per annos!

quam nullo sacer exolescet aevo!

100

dum montes Latii paterque Thybris,

dum stabit tua Roma dumque terris

quod reddis Capitolium manebit.