Silvarum libri V

Liber secundus

_______________________________________________________

VI

Consolatio ad Flavium Ursum

de amissione pueri delicati

Saeve nimis, lacrimis quisquis discrimina ponis

lugendique modos. miserum est primaeva parenti

pignera surgentesque (nefas!) accendere natos;

durum et deserti praerepta coniuge partem

5

conclamare tori, maesta et lamenta sororum

et fratrum gemitus; alte haec tamen at procul intrat

altius in sensus, maioraque vulnera vincit

plaga minor. famulum (quia rerum nomina caeca

sic miscet Fortuna manu nec pectora novit),

10

sed famulum gemis, Vrse, pium, sed amore fideque

has meritum lacrimas, cui maior stemmate iuncto

libertas ex mente fuit. ne comprime fletus,

ne pudeat; rumpat frenos dolor iste diesque,

si tam dura placent, hominem gemis (heu mihi! subdo

15

ipse faces), hominem, Vrse, tuum, cui dulce volenti

servitium, cui triste nihil, qui sponte sibique

imperiosus erat. quisnam haec in funera missos

castiget luctus? gemit inter bella peremptum

Parthus equum, fidosque canes flevere Molossi,

20

et volucres habuere rogum cervusque Maronem.

quid, si nec famulus? vidi ipse habitusque notavi

te tantum cupientis erum, sed maior in ore

spiritus et tenero manifesti in sanguine mores.

optarent multum Graiae cuperentque Latinae

25

sic peperisse nurus. non talem Cressa superbum

callida sollicito revocavit Thesea filo,

nec Paris Oebalios talis visurus amores

rusticus invitas deiecit in aequora pinus.

non fallo aut cantus assueta licentia ducit:

30

vidi et adhuc video, qualem nec bella caventem

litore virgineo Thetis occultavit Achillen,

nec circum saevi fugientem moenia Phoebi

Troilon Haemoniae deprendit lancea dextrae.

qualis eras! procul en cunctis puerisque virisque

35

pulchrior et tantum domino minor! illius unus

ante decor, quantum praecedit clara minores

luna faces quantumque alios premit Hesperos ignes.

non tibi femineum vultu decus oraque supra

mollis honos, qualis dubiae post crimina formae

40

de sexu transire iubent: torva atque virilis

gratia; nec petulans acies, blandique severo

igne oculi, qualis bellis iam casside, visu

Parthenopaeus erat; simplexque horrore decoro

crinis, et obsessae nondum primoque micantes

45

flore genae: talem Ledaeo gurgite pubem

educat Eurotas, teneri sic integer aevi

Elin adit primosque Iovi puer approbat annos.

nam pudor unde notae, mentis tranquillaque morum

temperies teneroque animus maturior aevo

50

carmine quo pandisse queam? saepe ille volentem

castigabat erum studioque altisque iuvabat

consiliis; tecum tristisque hilarisque nec umquam

ille suus, vultumque tuo sumebat ab ore:

dignus et Haemonium Pyladen praecedere fama

55

Cecropiamque fidem. sed laudum terminus esto,

quem fortuna sinit: non mente fidelior aegra

speravit tardi reditus Eumaeus Vlixis.

Quis deus aut quisnam tam tristia vulnera casus

eligit? unde manus Fatis tam certa nocendi?

60

o quam divitiis censuque exutus opimo

fortior, Vrse, fores! si vel fumante ruina

ructassent dites Vesuvina incendia Locroe,

seu Pollentinos mersissent flumina saltus,

seu Lucanus Acir seu Thybridis impetus altas

65

in dextrum torsisset aquas, paterere serena

fronte deos; sive alma fidem messisque negasset

Cretaque Cyreneque et qua tibi cumque beato

larga redit Fortuna sinu. sed gnara dolorum

Invidia infelix animi vitalia vidit

70

laedendique vias.

Vitae modo carcer adultae:

nectere temptabat iuvenum pulcherrimus ille

cum tribus Eleis unam trieterida lustris.

attendit torvo tristis Rhamnusia vultu,

ac primum implevitque toros oculisque nitorem

75

addidit ac solito sublimius ora levavit,

heu! misero letale favens: seseque videndo

torsit et invidia, mortemque amplexa iacenti

iniecit nexus carpsitque immitis adunca

ora verenda manu. quinta vix Phosphoros ora

80

rorantem sternebat equum: iam litora duri

saeva, Philete, senis durumque Acheronta videbas,

quo domini clamate sono! non saevius atros

nigrasset planctu genetrix sibi saeva lacertos,

nec pater; et certe qui vidit funera frater

85

erubuit vinci. sed nec servilis adempto

ignis: odoriferos exhausit flamma Sabaeos

et Cilicum messes Phariaeque exempta volucri

cinnama et Assyrio manantes gramine sucos,

et domini fletus: hos tantum hausere favillae,

90

hos bibit usque rogus; nec quod tibi Setia canos

restinxit cineres, gremio nec lubricus ossa

quod vallavit onyx, miseris acceptius umbris

quam gemitus.

Sed et ipse iuvat: quid terga dolori,

Vrse, damus? quid damna foves et pectore iniquo

95

vulnus amas? ubi nota reis facundia raptis?

quid caram crucias tam saevis luctibus umbram?

eximius licet ille animi meritusque doleri:

solvisti. subit ille pios carpitque quietem

Elysiam clarosque illic fortasse parentes

100

invenit; aut illi per amoena silentia Lethes

forsan Avernales adludunt undique mixtae

Naides, obliquoque notat Proserpina vultu.

Pone, precor, questus; alium tibi Fata Phileton,

forsan et ipse dabit, moresque habitusque decoros

105

monstrabit gaudens similemque docebit amari.