Silvarum libri V

Liber quartus

_______________________________________________________

VI

Hercules Epitrapezios Novi Vindicis

Forte remittentem curas Phoeboque levatum

pectora, cum patulis tererem vagus otia Saeptis

iam moriente die, rapuit me cena benigni

Vindicis. haec imos animi perlapsa recessus

5

inconsumpta manet: neque enim ludibria ventris

hausimus aut epulas diverso a sole petitas

vinaque perpetuis aevo certantia fastis.

a miseri, quos nosse iuvat quid Phasidis ales

distet ab hiberna Rhodopes grue, quis magis anser

10

exta ferat, cur Tuscus aper generosior Umbro,

lubrica qua recubent conchylia mollius alga.

nobis verus amor medioque Helicone petitus

sermo hilaresque ioci brumalem absumere noctem

suaserunt mollemque oculis expellere somnum,

15

donec ab Elysiis prospexit sedibus alter

Castor et hesternas risit Tithonia mensas.

o bona nox iunctaque utinam Tirynthia luna!

nox et Erythraeis Thetidis signanda lapillis

et memoranda diu geniumque habitura perennem!

20

mille ibi tunc species aerisque eborisque vetusti

atque locuturas mentito corpore ceras

edidici. quis namque oculis certaverit usquam

Vindicis, artificum veteres agnoscere ductus

et non inscriptis auctorem reddere signis?

25

hic tibi quae docto multum vigilata Myroni

aera, laboriferi vivant quae marmora caelo

Praxitelis, quod ebur Pisaeo pollice rasum,

quid Polycleteis iussum spirare caminis,

linea quae veterem longe fateatur Apellen,

30

monstrabit: namque haec, quotiens chelyn exuit, illi

desidia est, hic Aoniis amor avocat antris.

Haec inter castae genius tutelaque mensae

Amphitryoniades multo mea cepit amore

pectora nec longo satiavit lumina visu:

35

tantus honos operi finesque inclusa per artos

maiestas. deus ille, deus! seseque videndum

indulsit, Lysippe, tibi parvusque videri

sentirique ingens! et cum mirabilis intra

stet mensura pedem, tamen exclamare libebit,

40

si visus per membra feres: ‹hoc pectore pressus

vastator Nemees; haec exitiale ferebant

robur et Argoos frangebant brachia remos.›

ac spatio tam magna brevi mendacia formae!

quis modus in dextra, quanta experientia docti

45

artificis curis pariter gestamina mensae

fingere et ingentes animo versare colossos!

tale nec Idaeis quicquam Telchines in antris

nec stolidus Brontes nec, qui polit arma deorum,

Lemnius exigua potuisset ludere massa.

50

nec torva effigies epulisque aliena remissis,

sed qualem parci domus admirata Molorchi

aut Aleae lucis vidit Tegeaea sacerdos;

qualis et Oetaeis emissus in astra favillis

nectar adhuc torva laetus Iunone bibebat:

55

sic mitis vultus, veluti de pectore gaudens,

hortatur mensas. tenet haec marcentia fratris

pocula, at haec clavae meminit manus; aspera sedis

sustinet et cultum Nemeaeo tegmine saxum.

Digna operi fortuna sacro. Pellaeus habebat

60

regnator laetis numen venerabile mensis

et comitem occasus secum portabat et ortus,

praestabatque libens modo qua diademata dextra

abstulerat dederatque et magnas verterat urbes.

semper ab hoc animos in crastina bella petebat,

65

huic acies semper victor narrabat opimas,

sive catenatos Bromio detraxerat Indos,

seu clusam magna Babylona refregerat hasta,

seu Pelopis terras libertatemque Pelasgam

obruerat bello; magnoque ex agmine laudum

70

fertur Thebanos tantum excusasse triumphos.

ille etiam, magnos fatis rumpentibus actus,

cum traheret letale merum, iam mortis opaca

nube gravis vultus alios in numine caro

aeraque supremis timuit sudantia mensis.

75

Mox Nasamoniaco decus admirabile regi

possessum; fortique deo libavit honores

semper atrox dextra periuroque ense superbus

Hannibal. Italicae perfusum sanguine gentis

diraque Romuleis portantem incendia tectis

80

oderat, et cum epulas, et cum Lenaea dicaret

dona, deus castris maerens comes ire nefandis,

praecipue cum sacrilega face miscuit arces

ipsius immeritaeque domos ac templa Sagunti

polluit et populis Furias immisit honestas.

85

Nec post Sidonii letum ducis aere potita

egregio plebeia domus. convivia Syllae

ornabat semper claros intrare penates

assuetum et felix dominorum stemmate signum.

Nunc quoque, si mores humanaque pectora curae

90

nosse deis, non aula quidem, Tirynthie, nec te

regius ambit honos, sed casta ignaraque culpae

mens domini, cui prisca fides coeptaeque perenne

foedus amicitiae. scit adhuc florente sub aevo

par magnis Vestinus avis, quem nocte dieque

95

spirat et in carae vivit complexibus umbrae.

hic igitur tibi laeta quies, fortissime divum

Alcide, nec bella vides pugnasque feroces,

sed chelyn et vittas et amantes carmina laurus.

hic tibi sollemni memorabit carmine quantus

100

Iliacas Geticasque domos quantusque nivalem

Stymphalon quantusque iugis Erymanthon aquosis

terrueris, quem te pecoris possessor Hiberi,

quem tulerit saevae Mareoticus arbiter arae;

hic penetrata tibi spoliataque limina mortis

105

concinet et flentes Libyae Scythiaeque puellas.

nec te regnator Macetum nec barbarus umquam

Hannibal aut saevi posset vox horrida Syllae

his celebrare modis. certe tu, muneris auctor,

non aliis malles oculis, Lysippe, probari.