B  I  B  L  I  O  T  H  E  C  A    A  U  G  U  S  T  A  N  A
           
  Archipoetae
carmina
     
   


C a r m e n   I
(IV Langosch)

____________________________________


Lingua balbus, hebes ingenio,
viris doctis sermonem facio.
sed quod loquor, qui loqui nescio,
necessitas est, non praesumptio.
2
5
nulli vestrum reor ambiguum
viris bonis hoc esse congruum,
ut subportet magnus exiguum,
aegrum sanus et prudens fatuum.
3
ne sim reus et dignus odio,
10
si lucernam ponam sub modio,
quod de rebus humanis sentio,
pia loqui iubet intentio.
4
brevem vero sermonem facio,
ne vos gravet longa narratio,
15
ne dormitet lector prae taedio
et «tu autem» dicat in medio.
5
ad aeternam beatitudinem
lapsum deus revocans hominem
verbum suum, suam imaginem
20
misit ad nos per matrem virginem.
6
est unita deitas homini,
servo suo persona domini,
morti vita, splendor caligini,
miseria beatitudini.
7
25
scimus ista potentialiter
magis facta quam naturaliter,
scrutantibus spiritualiter
scire licet quare, non qualiter.
8
arte mira, miro consilio
30
quaerens ovem bonus opilio
vagantibus in hoc exilio
locutus est nobis in filio.
9
sanctum suae mentis consilium
patefecit mundo per filium,
35
ut reiecto cultu sculptilium
deum nosset error gentilium.
10
poetarum seductos fabulis
veritatis instruxit regulis,
signis multis atque miraculis
40
fidem veram dedit incredulis.
11
obmutescant humana somnia,
nil occultum, iam patent omnia;
revelavit fata latentia
non sapiens, sed sapientia.
12
45
conticescat falsa temeritas,
ubi palam loquitur veritas;
quod divina probat auctoritas,
non improbet humana falsitas.
13
huius mundi praeterit orbita;
50
stricta ducit ad vitam semita.
qui scrutatur renum abscondita,
trutinabit hominum merita.
14
iudex iustus, inspector cordium
nos ad suum trahit iudicium
55
redditurus ad pondus proprium
bona bonis, malis contrarium.
15
in hac vita misere vivitur,
vanitas est omne, quod cernitur.
heri natus hodie moritur,
60
finem habet omne, quod oritur.
16
sed qui dedit ad tempus vivere,
vitam brevem potest producere;
vitam potest de morte facere,
qui mortuos iubet resurgere.
17
65
nos ad regna vocat caelestia,
ubi prorsus nulla miseria,
sed voluptas et vera gaudia,
quae sit deus omnibus omnia.
18
puniamus virtute vitium,
70
cuius caret fine supplicium.
terreat nos ignis incendium,
foetor, fletus et stridor dentium.
19
sciens deus nos esse teneros
et gehennae dolores asperos
75
pia voce revocat miseros
ovem suam ponens in humeros.
20
o pietas inaestimabilis!
omnipotens incorruptibilis,
creaturae misertus mobilis
80
est pro nobis factus passibilis.
21
est alapas passus et verbera,
ludicrorum diversa genera,
sputa, spinas et praeter cetera
crucis morte damnatus aspera.
22
85
cum creator in cruce patitur,
ferreus est, qui non conpatitur;
cum salvator lancea pungitur,
saxeus est, qui non conpungitur.
23
conpungamur intus in anima
90
iram dei placantes lacrima!
dies irae, dies novissima
cito venit, nimis est proxima.
24
ecce redit districtus arbiter,
qui passus est misericorditer.
95
redit quidem, sed iam minaciter;
coactus est, non potest aliter.
25
mundus totus commotus acriter
vindicabit auctorem graviter,
et torquebit reos perenniter
100
quamvis iuste, tamen crudeliter.
26
vos iudicis estis discipuli,
in scriptura divina seduli,
Christiani lucernae populi,
contemptores praesentis saeculi.
27
105
vos non estis virgines fatuae,
vestrae non sunt lampades vacuae,
vasa vestra manant assidue
caritatis oleo mutuae.
28
vos pascitis gregem dominicum
110
erogantes divinum triticum
quibusdam plus, quibusdam modicum,
prout quemque scitis famelicum.
29
decus estis ecclesiasticum;
cum venerit iudex in publicum,
115
ut puniat omne maleficum,
sedebitis in thronis iudicum.
30
verumtamen in mundi fluctibus,
ubi nemo mundus a sordibus,
quod dicitis in vestris cordibus,
120
compungendum est in cubilibus.
31
insistite piis operibus
bene vestris utentes opibus;
nam deo dat, qui dat inopibus:
ipse deus est in pauperibus.
32
125
ut divina testatur pagina,
opes multae sunt iusto sarcina;
summa virtus est elemosina,
dici debet virtutum domina.
33
hanc commendo vobis prae ceteris;
130
abscondatur in sinu pauperis.
crede mihi: si quid deliqueris,
per hanc deum placare poteris.
34
hanc conmendo vobis praecipue,
haec est via vitae perpetuae,
135
quod salvator ostendens congrue
dixit: omni petenti tribue.
35
scitis ista, neque vos doceo,
sed quod scitis, facere moneo.
pro me loqui iam tandem debeo,
140
non sum puer, aetatem habeo.
36
vitam meam vobis enucleo,
paupertatem meam non taceo:
sic sum pauper et sic indigeo,
quod tam siti quam fame pereo.
37
145
non sum nequam, nullum decipio:
uno tantum laboro vitio:
nam libenter semper accipio
et plus mihi quam fratri cupio.
38
si vendatur propter denarium
150
indumentum, quod porto, varium,
grande mihi fiet opprobrium;
malo diu pati ieiunium.
39
largissimus largorum omnium
praesul dedit hoc mihi pallium
155
magis habens in caelis praemium
quam Martinus, qui dedit medium.
40
nunc est opus, ut vestra copia
sublevetur vatis inopia;
dent nobiles dona nobilia:
160
aurum, vestes et his similia.
41
ne pauperi sit excusatio,
det quadrantem gazophylatio;
haec viduae fuit oblatio,
quam divina conmendat ratio.
42
165
viri digni fama perpetua,
prece vestra complector genua:
ne recedam hinc manu vacua,
fiat pro me collecta mutua.
43
mea vobis patet intentio;
170
vos gravari sermone sentio;
unde finem sermonis facio,
quem sic finit brevis oratio.
44
praestet vobis creator Eloy
caritatis lecytum olei,
175
spei vinum, frumentum fidei,
et post mortem ad vitam provehi.
45
nobis vero mundo fruentibus,
vinum bonum saepe bibentibus,
sine vino deficientibus
180
nummos multos pro largis sumptibus.

amen.