De diversis artibus libri III

Liber primus

____________________________________________________________

Caput XXX.

De molendo auro in libris et

de fundendo molendino.

CUM pertraxeris imagines vel litteras in libris, tolle aurum purum et lima illud minutissime in mundissima pelvi, sive baccina, sicque lavabis illud cum pincello in concha testudinis vel conchilii, quae de aqua tollitur. Deinde habeas molendinum cum pistillo suo, utraque fusilia ex metallo cupri et stagni ita commixto, ut tres partes sint cupri puri et quarta stagni puri a plumbo. His ita compositis fundatur molendinum ad similitudinem mortarioli, et pistillum ejus circa ferrum quasi nodus, ita ut ferrum inde procedat grossitudine unius digiti, et longitudine modice amplius pedis dimidii; cujus ferri tertia pars infigatur ligno diligenter tornato ad longitudinem quasi unius ulnae, et rectissime forato, in cujus inferiori parte tamen a fine longitudine quatuor digitorum, sit rotula sive lignea sive plumbea tornatilis, et in media parte superiori figatur corrigia qua trahi et volvendo retrahi possit. Posthaec mittatur ipsum molendinum in foramen super scamnum ad hoc aptatum inter duas columnellas ligneas in ipso scamno firmiter fixas, super quas sit aliud lignum eis insertum, quod possit ejici et reponi, in cujus medio inferius sit foramen in quo volvatur pistillum molendini. His ita dispositis mittatur aurum diligenter purgatum in molendinum, addita modica aqua, et imposito pistillo atque superiori ligno coaptato trahatur corrigia et revolvi permittatur, rursumque trahatur et iterum revolvatur, sicque fiat per duas vel per tres horas. Tunc superius lignum ejiciatur, et pistillum in eadem aqua cum pincello lavetur. Deinde molendinum elevetur, et aurum cum aqua usque ad fundum cum pincello moveatur et modice teneatur, donec quod grossius est resideat; moxque aqua in mundissimam baccinam effundatur, et quicquid auri cum aqua exierit, molitum est. Rursumque imposita aqua, repositisque pistillo et sursum ligno, iterum molatur eo ordine, quo prius, donec omnino exeat cum aqua. Tali modo molendum est argentum, auricalcum, et cuprum. Sed aurum diligentius est et leniter trahendum, saepiusque respiciendum quia mollius est ceteris metallis, ne forte adhaereat molendino vel pistillo et conglomeretur. Quod si per negligentiam contigerit, quod conglomeratum est eradatur et ejiciatur, et quod reliquum est usque ad effectum molatur. Quo facto superiorem aquam cum sordibus de baccino effundens; inde aurum diligenter in concham mundam lava. Dehinc infundens ei aquam cum pincello move, et cum per unam horam in manu tenueris ipsam aquam in alteram concham funde, et illud minutissimum quod cum aqua exierit serva. Rursumque imposita aqua super carbones calefac et move, ac sicut prius minutum cum aqua ejice, sicque facias donec omnino purgaveris. Posthaec ipsum minutum cum aqua et eodem ordine bis et tertio, quicquid auri susceperis priori admisce. Eodem ordine lavabis argentum, auricalcum et cuprum. Dehinc tolle vesicam piscis, qui vocatur huso, et lavans aqua tepida tertio, incide particulatim, ac in ollam purissimam mittens cum aqua, sine mollificari per noctem, et in crastinum coque super carbones ut non bulliat, donec probes digitis tuis, si adhaereat, et cum fortiter adhaeserit, bonum est gluten.