| |
|
- D e c r e t a l i u m
G r e g o r i i p a p a e I X
c o m p i l a t i o n i s
l i b e r I V
T i t u l u s V I I .
De eo, qui duxit in matrimonium
quam polluit per adulterium.
- _______________________________________________
- Capitulum I.
Si quis vivente uxore contrahit
cum secunda hoc ignorante, prima mortua ad sui petitionem non separabitur a
secunda.
- Alexander III. Abbati sancti Albani.
Propositum est nobis,
quod vir quidam O. uxorem habens sibi aliam, huiusmodi rei insciam, copulavit,
de qua plures filios habuit; sed prima mortua nititur discedere a
secunda, asserens, quod uxore sua vivente eam non licuit sibi copulare.
Licet autem in canonibus habeatur, ut nullus copulet in matrimonio quam
prius polluerat adulterio, et illam maxime, cui fidem dederat uxore sua
vivente, vel quae machinata est in mortem uxoris: quia tamen praefata mulier
erat inscia, quod ille aliam haberet uxorem viventem, nec dignum est, ut
praedictus vir, qui scienter contra canones venerat, lucrum de suo dolo
reportet: consultationi tuae taliter respondemus, quod, nisi praedicta
mulier divortium petat, ad petitionem viri non sunt aliquatenus separandi, quum
ex suo delicto videretur commodum reportare.
- Capitulum II.
Si, vivente prima uxore et non
cognita, quis contraxit cum secunda scienter, et eam cognovit, etiam mortua
prima secundam habere non potest; secus, si prima erat non legitima uxor.
- Idem Abbati de Fontibus.
Significavit nobis O.
Andegavensis, parochianus Eboracensis ecclesiae, per W. fratrem suum, quod
W. de Romar., qui est ex hac luce subtractus, capiens eum tamdiu in vinculis
ferreis et carcere tenuit, donec ipsum iurare coëgit, quod H. mulierem duceret
in uxorem. Quum autem vincula et carcerem evasisset, aliam in uxorem accepit,
de qua filios procreavit. Postea vero idem O. a praefata H. coram venerabili
fratre nostro Eboracensi archiepiscopo apostolicae sedis legato tractus in
causam, ab eo coactus est iuramento firmare, quod ad illam, quam sponte in
uxorem acceperat, non accederet, donec lis esset iudicio ecclesiastico
terminata. Ceterum quia, priusquam de causa cognosceretur legitime,
praenominata H. diem clausit extremum, praedictus O. ad eam, de qua filios
habuit, reverti non audet. Inde est quod discretioni vestrae per apostolica
scripta praecipiendo Mandamus, quatenus, rei veritate diligenter
inquisita et cognita, si vobis constiterit, quod eidem O. tanta vis
illata fuerit, ut praedictam H. iuraret in uxorem accipere, et, quod non
sponte in primam consenserit, nec post praestitum iuramentum ipsam carnaliter
cognoverit, propter hoc non dimittas, quin ad aliam, quam postea in uxorem
accepit, revertendi liberam appellatione remota tribuas facultatem.
Alioquin sibi, ne ad secundam revertatur, sub interminatione anathematis
inhibens, des ei licentiam ducendi aliam, si voluerit, in uxorem.
- Capitulum III.
Non potest quis cum illa
contrahere, quam uxore vivente cognovit, si machinata fuit in mortem uxoris.
- Idem Baranensi Episcopo.
Super hoc vero,
quod de latore praesentium tuis literis quaesivisti, an liceat alicui
cum ea contrahere matrimonium, quam, alia uxore sua vivente, sibi de
facto matrimonio copulavit, tuae sollicitudini taliter respondemus,
quod, si adultera est in mortem uxoris aliquid machinata, sive iste
fidem dederit sive non, quod ea defuncta hanc esset ducturus, secundum canones
ab eius consortio perpetuo prohibetur, et haec prohibitio perpetuo est
servanda.
- Capitulum IV.
Qui, vivente uxore, etiam ab eo
separata quoad torum, secundam consciam duxit uxorem, prima mortua separabitur
a secunda; sed cum alia contrahere poterit.
- Clemens III.
Ex literarum tuarum
insinuatione accepimus, quod T. lator praesentium, parochianus tuus, olim
uxorem suam, in adulterio deprehensam, de tui antecessoris assensu abiecit,
quae postmodum accepit habitum monachalem; sed dictus T., antequam illa
decederet, aliam superinduxit, et cum ea XII. annis vixit, et plures
suscepit filios ex eadem. Ceterum quia supra dicta mulier decessit, et quid
super secunda copula fieri debeat sedem duxisti apostolicam consulendam,
Fraternitati tuae igitur de fratrum nostrorum consilio respondemus, quod
illos debes sine delatione abinvicem separare; idem vero vir, indicta ei
de adulterio poenitentia, aliam ducere poterit in uxorem.
- Capitulum V.
Qui vivente uxore legitima cum
secunda contrahit adultera, etiam prima mortua separabitur a secunda, etiamsi
longo tempore ei cohabitavit, et filios ex ea suscepit.
- Idem.
Quum haberet uxorem
legitimam A. nomine I. lator praesentium, cum M. adulterium perpetravit, quod
ipse tibi publica confessione detexit, sicut nobis tuae literae demonstrarunt.
Quumque super hoc fuisset in ius vocatus, ipsam M. in iure abiuravit
adulteram, et postmodum, iuramento posthabito et contempto, vivente
legitima cum ea matrimonium qualecunque contrahere, et ipsi moechae
diu cohabitare praesumpsit. Demum, praedicta A. de praesenti luce subtracta, nihilominus
memoratus I. cum praefata adultera per decennium est moratus de qua etiam
decem filios procreavit. Quia igitur consulis, an praedicti Ioannes et illa
simul manere possint, vel, si debeant separari, utrum liceat eis ad alias
nuptias convolare: Tale ergo damus consultationi tuae responsum, ut
separentur omnino, et competenti eis iniuncta poenitentia, perpetua
continentia indicatur, praesertim quum in dies suos ambo processerint, et,
tamdiu publice in adulterio et periurio ex certa scientia perdurantes,
ecclesiam in gravi scandalo perturbaverint. Nosti enim, quod Leo Papa statuit,
ut nullus ducat in matrimonium quam adulterio polluit, et quod hic plus
processum fuit, quam si fides praestita duntaxat fuisset adulterae, ut defuncta
legitima eam duceret in uxorem, quum, eadem etiam prima vivente, quasi
matrimonialiter moechae moechus adhaerere praesumpsit, et sacramentum suum
temere violare. Quod utique connubium, ubi etiam nulla intercessit religio
iuramenti, tam Gregorius Papa quam Triburiensis synodus detestatur, et utrumque
hoc modo coniunctum praecepit publicae poenitentiae subiici, ac perpetuo sine
ulla spe coniugii permanere. Nec certe aliquod eisdem I. et M.
adminiculum adferunt, ut simul maneant, quod decennio cohabitaverunt adinvicem,
ac decem filios susceperunt, quum multiplicitas prolis ita susceptae magis
eorum crimen exaggeret, et diuturnitas temporis peccatum non minuat, sed
augmentet. Sollicitudinis tamen tuae intererit, ut uterque liberis suis procreatis
provideat, et secundum quod eis suppetunt falcultates, sustentationi
eorum necessaria subministret.
- Capitulum VI.
Si quis mortua uxore contrahit
cum ea, quam vivente uxore sine fidei datione cognoverat, tenet matrimonium, dummodo
in mortem defunctae neuter fuerit machinatus.
- Innocentius III. Episcopo Spoletano.
Significasti nobis,
quod, quum P. civis Spoletanus quandam mulierem duxisset legitime in uxorem, ea
relicta cuidam meretrici adhaesit, et quum ab eius contubernio ad torum non
posset legitimum revocari, vos in eum excommunicationis sententiam protulistis.
Verum quum medio tempore uxor ipsius esset viam universae carnis
ingressa, meretricem, cui adhaeserat, desponsavit. Nos igitur inquisitioni tuae
secundum formam canonicam taliter respondemus, quod, nisi alter eorum in
mortem uxoris defunctae fuerit machinatus, vel ea vivente sibi fidem dederit de
matrimonio contrahendo, legitimum iudices matrimonium supra dictum,
excommunicato munus absolutionis, si petierit, iuxta formam ecclesiae
impensurus. [Dat. Rom. ap. S. Petr. VIII. Kal. Maii 1198.]
- Capitulum VII.
Si quis, vivente prima, secundam
huius rei insciam duxerit uxorem, mortua prima licite remanet cum secunda, novo
consensu interveniente.
- Idem Messanensi Capitulo.
Veniens ad praesentiam
nostram G. laicus lator praesentium humili nobis insinuatione
monstravit, quod, quum olim in civitate Lemovicensi quandam sibi
matrimonialiter copulasset, et per biennium cohabitasset eidem, ab ea demum
animi levitate recedens Messanam advenit, ubi M. mulierem, insciam penitus,
quod idem G. aliam haberet uxorem, sibi solenniter copulavit, ex qua
duos filios dignoscitur suscepisse. Verum quum eidem poenitentia fuisset
iniuncta, ut ad legitimam rediret uxorem, et ipse propter hoc in suam patriam
rediisset, uxorem suam inveniens carnis debita persolvisse, ad Messanam rediit
civitatem, et supra dictae M. tanquam legitimae cohabitavit uxori. Nunc
autem impositam sibi pro priori excessu poenitentiam agens humiliter et devote,
cohabitandi eidem M. a nobis licentiam postulavit. Licet autem praefatus
G. vivente uxore legitima praedictam M. sibi copulare nequiverit in uxorem,
quia tamen, uxore defuncta, utpote a lege ipsius solutus, in eandem M. de novo
potuit matrimonialiter consentire, dummodo non praestiterit fidem adulterae,
vel machinatus [non] fuerit in mortem uxoris: [discretioni vestrae
per apostolica scripta] mandamus, quatermus, si est ita, eidem G. ut supra
dictae M. affectu adhaereat coniugali, sublato cuiuslibet contradictionis et
appellationis obstaculo licentiam concedatis, non permittentes, eundem
super hoc ab aliquibus indebite molestari.
- Capitulum VIII.
Contrahens cum secunda, vivente
prima, quam tamen non cognovit nec ante contractum, nec post, mortua prima
potest contrahere cum secunda.
- Gregorius IX. Fratri R.
Si quis uxore vivente
fide data promisit, aliam se ducturum, vel cum ipsa de facto contraxit, si nec
ante, nec post legitima eius superstite cognovit eandem, quamvis utrique
ipsorum pro eo, quod in hoc graviter deliquerint, sit poenitentia iniungenda,
non est tamen matrimonium, quod cum ea contraxit, post uxoris obitum
dirimendum. Ceterum tolerari non debet, si prius vel postea, dum vixerit uxor
ipsius, illam adulterio polluisset.
|
|