B  I  B  L  I  O  T  H  E  C  A    A  U  G  U  S  T  A  N  A
           
  Conradus Celtis
1459 - 1508
     
   



Q u a t t u o r   l i b r i   a m o r u m

L i b e r   p r i m u s   a m o r u m
q u i   H a s i l i n a   v e l   p u b e r t a s
v e l   V i s t u l a   e t   l a t u s   G e r m a n i a e
o r i e n t a l e   i n s c r i b i t u r.


Textus:
Konrad Celtis
in: Humanismus und Renaissance, Band 2
(Deutsche Literatur in Entwicklungsreihen)
ed. Hans Rupprich, Stuttgart 1935


_______________________________________________


Elegia I 3
Ad Hasilinam de aborta tempestate
dum Cracoviam Sarmatiae peteret, et signo veris.


Tempus erat, pluvio dum Phoebus surgit in austro
      Phrixeaeque petit sidera blandus ovis,
Iuppiter ad gremium sese cum Virginis almum
      Suscipit, ut prolem proferat illa novam,
5
Et novus in verno pubescit tempore mundus
      Et solvit tepidos humida terra sinus,
Ut pariat flores roseis et lilia campis
      Et tegat umbrosis frondea tecta comis,
Iamque Amor ad coitus properat stimulatque Cupido
10
      Eiaculans tacitas sole calente faces.

Ipse peregrinas cupiens tum visere terras
      Regna malis avibus Celtis Eoa peto,
Exercet vacuos ubi crudus Sarmata campos
      Et male compositis incolit arva casis
15
Quaque suis vastis cum cornibus explicat undas
      Vistula, Teutonicis qui modo meta plagis.

Ventum erat ad collem, quo regia tecta videntur
      Et surgit muris Croca superba suis.
Vix mihi visa vagum mox cingunt nubila solem
20
      Flabraque de variis confremuere plagis:
Eurus Achaemeniis vertisset flatibus orbem,
      Ni Caurus rapidis obvius isset equis;
Frigidus hinc Boreas: madidis Notus hinc ruit alis
      Et gravis effusis decidit imber aquis,
25
Murmure quin etiam concussus inhorruit aether,
      Ruperat ut scissum Iuppiter igne polum.
Mox querulae maestis volucres tacuere sub arvis,
      Dum reboat gemitu silva nemusque suo.

Sed volat infausto feralis gutture corvus
30
      Perque suas voces omnia dira canit
Et modo conversis mea tempora verberat alis
      Ungue truci refugas collacerando genas.
Ter stupefactus equus submisit sessile tergum,
      Ungula constiterat terque quaterque solo,
35
Excutiensque leves mea pendula membra per armos
      Corripuit volucrem versus ab urbe fugam.

«Summe pater, merui tua si modo fulmina», dixi,
      «Non mora sit, lapsum fulminis igne cremes,
Vel face, quod tollat subitus mea corpora torrens,
40
      Ut sim Sarmatico piscibus esca salo,
Qua Scogus et stricto stat Trendulus aequore mersus
      Et Stadus et Codani Scandia clara sinu.
Gloria, fama, decus, virtus genialis abire
      Me patria atque alias cogit adire plagas.
45
Illo ego si merui, pater o, tua fulmina caeli,
      Iam mea sub Stygios, fac, meet umbra lacus.
Sed si laeva tuis monuisti pectora flammis,
      Auspice te felix hoc mihi restet iter!»

Auspice te felix sit iter», dum repeto, saeva
50
      Flamma repercussis ignibus ora ferit.
Tunc iacuit longo sine sensu tempore corpus,
      Nullus et exangui visus in ore color.
Ultimus ille dies clausisset tempora vati,
      Ni Phoebus solitam forte tulisset opem.
55
«Phoebe, pater vatum», fuerat dixisse voluntas,
      «Fac, releves vatis tristia fata, deus!
Ipse sub Eoas veniens tua numina terras
      Clara canam Aoniis te celebrando lyris.»
Audiit et venit cinctus sacra tempora lauro,
60
      Concutiens nitidum terque quaterque caput
«Surge!» ait, «et priscum capiant tua membra vigorem,
      Ut patriae fines quattuor ipse canas,
Turgidus Eois quam claudit Vistula ab oris,
      Sed latus austrinum maximus Hister habet,
65
Rhenus ab occiduis limes sed dicitur oris
      Et boreae partem gens Codonea tenet.
Hinc quicquid mediis Germania continet oris,
      Carmine Phoebeo nota sub orbe dabis.
Sed patiens varias tolerabis, Celtis, aerumnas,
70
      Orbe decennalis dum peregrinus eris.
Magna venit nulli sine magno fama labore
      Et vaga sudorem gloria semper habet.»
Dixit et aurivagis fugiens secat aera pennis
      Aonidumque simul concomitata cohors.

75
Multa ferens animo trepidus proficiscor in urbem
      Captus luminibus mox, Hasilina, tuis
Et iacet obductum multa caligine pectus,
      Exercet vires mens neque caeca suas.
Et nisi te toto complexam pectore versat,
80
      Semper et ante oculos stat tua forma meos.
Qualiter umbrosis exercent guttura silvis
      Iam volucres verno et sideris igne calent
Concutiuntque vagas sperata ob gaudia pennas
      Et sua respondent oribus ora simul:
85
Sic mea ferventi vocitant te carmina plectro,
      Ut fruar amplexu, blanda puella, tuo.
Aspice consumptas, o femina cruda, medullas
      Et resoluta tuis ignibus ossa vide!
Aspice, quod fessos prope linquat spiritus artus
90
      Teque suae causam praedicat esse necis.
En semel obliquum lustravit Cynthius orbem
      Duodeciesque tulit cornua plena soror,
Ex quo, dura, meas tenuisti tempore curas
      Igneque non facili mollia corda coquis.
95
Seu videant Phoebum terrae vel opaca trahantur
      Tempora, non requies nec modus ullus adest;
Vel mihi fatales neverunt fila sorores
      Talia, quae cogant me sub amore mori,
Noxius aut semper mea corda ἐρώνοσος habebit,
100
      Quem morbum stellae forte dedere meae.

Translatio (germanice)