B  I  B  L  I  O  T  H  E  C  A    A  U  G  U  S  T  A  N  A
           
  Conradus Celtis
1459 - 1508
     
   



L i b r i   o d a r u m   q u a t t u o r

C o n r a d i   C e l t i s
P r o t u c i i   G e r m a n i
l i b e r   t e r t i u s
c a r m i n u m   i n c i p i t .


IX Laudat Germanum inventorem artis impressoriae.
XII Ad Bacchum proseutice in adulteros vini.
XXI Ad Wilhelmum Mommerlochum, civem Coloniensem et philosophum.
XXIV Ad Ioannem Reuchlin seu Capnion, trium linguarum interpretem, et philosophum.


Textus:
Humanistische Lyrik
des 16. Jahrhunderts
ed. Wilhelm Kühlmann
und Christof Bodamer
Frankfurt am Main 1997.
Lateinische Gedichte
deutscher Humanisten
ed. Harry C. Schnur
Stuttgart 1966


_______________________________________________

 
Oda IX
Laudat Germanum inventorem artis impressoriae.

(ed. Kühlmann)

Quid tantis strepidat Graecia laudibus?
Invenisse suis ingenijs canens,
Qua natura potens lege coerceat
      Coeli fulgida sydera.

5
Non est inferior credite Dedalo,
Aut qui Cecropias protulerat notas,
Ex Mogunciacis civibus editus
      Nostri gloria nominis.

Qui sculpsit solidas aere citus notas,
10
Et versis docuit scribere litteris,
Quo nasci utilius non poterat magis
      Cunctis, credite, saeculis.

Iam tandem Italici non poterunt viri
Germanos stolida carpere inertia,
15
Cum nostris videant crescere ab artibus
      Romanis saecula litteris.

Quae tandem Emilio gratia Maximo
Solvenda est? genitus qui patre Caesare,
Sub quorum imperio crevit & extitit
20
      Nostris ingenium viris.

 
Oda XII
Ad Bacchum proseutice in adulteros vini.

(ed. Kühlmann)

O Bacche Phoebi candidior comes,
Cornuta cingens tempora pampino.
Qui vatibus docto liquore
Ingenium vegetas amenum.

5
Tu blanda iungis carmina barbito,
Plectrum pererrant dum celeres manus,
Et vox canit concinna versus
Blandiloquis sociata nervis.

Tu solus inter coelica numina
10
Iovem professum dum Semele videt,
Excussus immatura proles
Insueris femori paterno.

Bis inde natus nunc Dionysius,
Exuta curis pectora mordicis,
15
Sanas et aegros ad secundam
Restituis pater alme vitam.

Longo tuorum tempore munerum
Parcus fuisti, dum nimium gelu
Vites adussit, vel tumentes
20
Grandinibus periere gemmae.

Satis perosus nunc es adulteros,
Qui te venenis conficiunt novis,
Et noxijs rebus salubrem
Inficiunt cupidi liquorem.

25
En Rhenus orat te prece supplici,
Et Menus alto pinifero cadens,
Et Necarus vicinus Istro,
Cum Cocero Tuberoque curvo.

Sic Suevus Albis, Salaque Francicum
30
Menum subintrans, pinifero arduo et
Qui monte consurgens, et Albi
Vinifluis sociaris undis.

Prosper reflectas cornua collibus
Vites ut uvis largiter impleas,
35
Spumentque plenis vasa praelis,
Cum solijs liquidisque qualis.

Sic te perenni voce precabimur,
Laudesque dicet Pegaseus chorus,
Dum barbiton frons lata cantat
40
Pampineis redimita sertis.

 
Oda XXI
Ad Wilhelmum Mommerlochum,
civem Coloniensem et philosophum.

(ed. Schnur)

Wilhelme Agrippae moenibus editus,
per prisca nobis stemmata cognitus,
      Romana quae quondam tuae urbis
            gloria contulerat colonis

5
in urbe tecum hac condidici vagas
inferre fraudes per συλλογιστικοὺς
      nexus, quod et contentioso
            tradiderat dialexis ore.

Primaeque tecum hac prendideram sacros
10
libros sophiae, tunc mihi cognitum
      Albertus et quid Thomas alti
            in physicis docuere rebus.

Nemo hic Latinam grammaticam docet,
nec expolitis rhetoribus studet,
15
      mathesis ignota est, figuras
            quidque sacris numeris recludit.

Nemo hic per axem candida sidera
inquirit, aut quae cardinibus vagis
      moventur, aut quid doctus alta
20
            contineat Ptolemaeus arte.

Ridentur illic docta poemata,
Maronianos et Ciceronios
      libros verentur tanquam Apella
            carne timet stomacho suilla.

25
Hos inter unus tu nitidus sedes
mathesin alto pectore comprobans
      et quod vetustas diligenti
            posteritatis amore scripsit.

 
Oda XXIV
Ad Ioannem Reuchlin seu Capnion, trium linguarum interpretem, et philosophum.

(ed. Kühlmann)

Capnion nostrae decus omne terrae,
Vistula Eois cui limes oris,
Noricum et cuius latus explicavit
      Ister et Alpes.

5
Balticus dictus sinus a latratu,
Clauserat nostrum glacialis orbem,
Finit occasum rapidus gelato
      Flumine Rhenus.

Saepe ibi tecum (memini) Latinae
10
Quicquid et Graiae recinunt camaenae,
Legifer quicquid tulit, et sacro vo-
      Lumine Moses.

Voluimus, magnus pater et parens es,
Qui tribus linguis super eruditus,
15
Nec mihi in toto similis tibi unquam
      Cognitus orbe est.

Te Tubingensis veneratur ultro,
Et colit multo Basilea honore,
Teque mirantur tua qui diserta
20
      Scripta revolvunt.

Culta quae priscum redolent leporem,
Sive Romanas, vel Athenienses,
Seu Palaestinas tua docta fundunt
      Pectora voces.

25
Tu librum de mirifico relatu
Edidisti, omnem memorans sophiam,
Quicquid invenit Latialis, Argus,
      Et quid Hebraeus.

Comicas fraudes copiose scribis,
30
Et sonas doctus Tragicum coturnum,
Primus et nostras celeres iambos
      Ducis in oras.

Inde per Rheni celebratus urbes
Te colit praesul, refovens sodales,
35
Et meis cunctum lyricis habebis
      Nomen in aevum.