B  I  B  L  I  O  T  H  E  C  A    A  U  G  U  S  T  A  N  A
           
  Ioannis Iovianus Pontanus
1426 - 1503
     
   



D e   a m o r e   c o n i u g a l i
l i b r i   I I I


N a e n i a e
(Liber II, carm. VIII - XIX)

Textus:
Ioannis Ioviani Pontani carmina
ed. M. Soldati, Firenze 1902


_____________________________________________


VIII
Naenia prima
ad somnium provocandum.


Somne, veni; tibi Luciolus blanditur ocellis;
   somne, veni, venias, blandule somne, veni.
Luciolus tibi dulce canit, somne, optime somne;
   somne, veni, venias, blandule somne, veni.
5
Luciolus vocat in thalamos te, blandule somne,
   somnule dulcicule, blandule somnicule.
ad cunas te Luciolus vocat; huc, age, somne,
   somne, veni ad cunas, somne, age, somne, veni.
accubitum te Luciolus vocat, eia age, somne,
10
   eia age, somne, veni, noctis amice, veni.
Luciolus te ad pulvinum vocat, instat ocellis;
   somne, veni, venias, eia age, somne, veni.
Luciolus te in complexum vocat, innuit ipse,
   innuit; en venias, en modo, somne, veni.
15
venisti, bone somne, boni pater alme soporis,
   qui curas hominum corporaque aegra levas.


IX
Naenia secunda
ad vagitum sedandum.


      Nutrix canit.

Ne vagi, ne, blande puer, ne, parvule, vagi;
   blanda rogat blandum Lucia Luciolum.
ne vagi, ne lacrimulis corrumpe misellis
   turgidulosque oculos turgidulasque genas.
5
ecce tibi balbo ore sonat, blaeso ore susurrat
   Eugenia et dulces garrit in aure iocos;
ecce tibi mollem inflectens Aurelia vocem
   fabellas bellas, carmina bella canit.
ne vagi, mellite puer; tibi Luscula ludit,
10
   gestit et ad cunas blanda catella tuas;
Curtiolus tibi subsultans en se erigit, en se
   iactitat, en teneri cruscula lambit heri.
an lingis, lascive, genas? ah, curtule Curti,
   ipsa tibi irascar, curtule Curtiole.
15
tune genas, tune ora? meus puer, improbe Curti,
   Luciolus meus est, improbe Curtiole.
Curtiole, anne audes? ah risit Lucius, ah se
   iecit in amplexus Lucius ipse meos.
en pectus, formose, tuum; mihi dulcia iunge
20
   oscula et in solito molle quiesce sinu.


X
Naenia tertia
blanditoria et iocosa.


      Nutrix canit.

Has ego Luciolo mammas, haec ubera servo:
   dextera mamma tua est, ipsa sinistra mea est.
singultit sed Luciolus; mutare licebit:
   ipsa sinistra tua est, dextera mamma mea est.
5
utraque sed potius tua sit, iam desine flere,
   desine: dextra tua est mamma, sinistra tua est.
risit Luciolus mammamque utramque momordit.
   tune meas mammas, crudule, tune meas...?
iam saevit, quod dico meas. ne, candide, saevi:
10
   haec atque illa tua est, utraque mamma tua est.
nunc, Luci, nunc suge ambas, ne quis malus illas
   auferat, et clauso, scite, reconde sinu.


XI
Naenia quarta
nugatoria.


      Nutrix iocatur.

Ora quis, aut quis labra mihi linguamque momordit?
   Lucius improbulus, Lucius ille malus.
quis collum mammasque meas pectusque momordit?
   Lucius ille malus, Lucius improbulus.
5
ne posthac, ne tange, puer. cui basia servo
   labraque? cui linguam hanc? Antinoo, Antinoo;
cui pectus mollemque sinum tenerasque papillas
   amplexusque meos? Antinoo, Antinoo.
Antinoe o formose, veni; tibi brachia pando;
10
   quamprimum in nostros, blande, recurre sinus;
en mammas, en lacteolas, formose, papillas,
   en cape delicias tinnula plectra tuas.
sed quisnam nostra puer hic cervice pependit?
   mentior? an certe est Lucius improbulus?
15
implicuit collo simul et simul oscula sumpsit
   improbulus non iam, sed probus ipse puer.


XII
Naenia quinta
ad somnium inducendum.


      Mater canticat.

Scite puer, mellite puer, nate unice, dormi,
   claude, tenelle, oculos, conde, tenelle, genas.
ipse sopor: non condis, ait, non claudis ocellos?
   en cubat ante tuos Luscula lassa pedes.
5
languidulos, bene habet, conditque et claudit ocellos
   Lucius et roseo est fusus in ore sopor.
aura, veni, foveasque meum placidissima natum.
   an strepitant frondes? tam levis aura venit;
scite puer, mellite puer, nate unice, dormi;
10
   aura fovet flatu, mater amata sinu.


XIII
Naenia sexta
nugatoria.


      Mater ludit.

Quis puer hic? age, Lisa, tuas absconde papillas;
   hic puer en illas surripuisse parat.
Lisa, tege, en tege, Lisa, tuas. tune improbe, tune
   Lucioli mammas surripuisse paras?
5
Luciole, huc propera, propera nunc, candide Luci;
   ille malus properat; tu prior ante veni.
vicisti atque hanc ore premas, hanc corripe dextra;
   i, puer, hinc, alias, i male, quaere alias.


XIV
Naenia septima
nugatoria ad inducendum soporem.


      Mater loquitur.

Fuscula nox, Orcus quoque fusculus; aspice, ut alis
   per noctem volitet fusculus ille nigris.
hic vigiles captat pueros vigilesque puellas.
   nate, oculos cohibe, ne capiare vigil.
5
hic captat seu quas sensit vagire puellas
   seu pueros. voces comprime, nate, tuas.
ecce volat nigraque caput caligine densat
   et quaerit natum fusculus ille meum,
ore fremit dentemque ferus iam dente lacessit,
10
   ipse vorat querulos pervigilesque vorat,
et niger est, nigrisque comis nigroque galero.
   tu puerum clauso, Lisa, reconde sinu,
Luciolum tege, Lisa. ferox quos pandit hiatus,
   quasque aperit fauces, ut quatit usque caput!
15
me miseram, an ferulas gestat quoque? parce, quiescit
   Lucius, et sunt qui rus abiisse putent;
rura meus Lucillus habet, nil ipse molestus,
   nec vigilat noctu conqueriturve die.
ne saevi, hirsutasque manus tibi comprime, saeve;
20
   et tacet et dormit Lucius ipse meus
et matri blanditur et oscula dulcia figit
   bellaque cum bella verba sorore canit.


XV
Naenia octava.

      Nutrix arcessitur, mater loquitur.

Lisa, veni, expectata veni, quid lenta moraris?
   en age, quid cessas? nil remorata veni;
et sitit et vagit, tibi nunc convicia dicit
   Lucius et caros quaeritat usque sinus.
5
iam properat Lisella, pedum vestigia sensi,
   ecce venit nudo Lisa parata sinu;
en tibi lacteolae, Luci formose, papillae,
   en tibi turgidulo plena mamilla sinu.
tota tibi tua Lisa vacat, tua Lisula tota est;
10
   sume, venuste puer, ubera, carpe sinus,
carpe sinus, formose, tuos somnumque capesse:
   dicetur cunis naenia grata tuis.


XVI
Naenia nona
iocosa ad blandiedum.


      Nutrix canit.

Pallidus Eunomius puer est Titiusque nigellus,
   vagit et hic noctes, vagit et ille dies;
Luciolo roseus color est candore refusus,
   nec vagit noctu nec strepit ipse die.
5
despuit Eunomius mammas tunditque papillas;
   oscula dat tumidis Lucius uberibus.
non Titium fabella iuvat, non naenia Lippae;
   naenia Luciolum verbaque ficta iuvant.
ridet et in somnis et Lisae Lucius haeret,
10
   auferat et ne quis callidus ipse timet.


XVII
naenia decima.

      Mater blanditur catellae ac somnum invitat.

Ne latra, ne pelle bonum, bona Luscula, somnum;
   et tibi iam somnus, Luscula, gratus erit.
ingredere, o bone somne; nihil bona Luscula latrat;
   Luscula Luciolo, Luscula blanda tibi est;
5
innuit ipsa oculis tibi Luscula, Lucius ipse
   innuit, et dicunt: somnule lenis, ades.
Luscula iam dormit, stertit quoque bella catella,
   et sua Luciolo lumina fessa cadunt.
dormi, Luciole, Luci dilecte, quiesce;
10
   en canit ad cunas garrula Lisa tibi:
mulcet languidulos, saturat quoque somnus ocellos;
   somnus alit venas, corpora somnus alit
et sedat curas requiemque laboribus affert,
   odit tristitiam, gaudia semper amat.
15
somne bone o cunctis, assis mihi, candide somne,
   somne bone et pueris, somne bone et senibus,
ipse mihi tumidas satura, bone somne, mamillas,
   ubera Luciolo quo mea plena fluant.
sentit Luciolus dormitque et ridet et optat
20
   et mammas digitis prensitat usque suis.
Euge, puer, sitibunde puer, cape, lassule, somnos;
   mox tibi iam vigili lacteus amnis erit.


XVIII
Naenia undecima.

      Mater nugatur.

Excitus e somno meus est puer; huc age, Lisa,
   en age, delicias accipe, amata, tuas.
et sitit et ridet, dulcis et vertit ocellos
   ipse tibi: vultus aspice, cara, tuos.
5
his pro blanditiis teneras da, Lisa, papillas
   Luciolo: amplexus quos parat ipse tibi!
an refugit mala Lisa? nihil mala Lisa veretur?
   carpe, puer, plenos, ubera laeta, sinus,
suge ambas, summorde ambas, ne parce, papillas:
10
   ubera Luciolo stulta negare potest?
scinde comas, contunde sinus, diffringe capillos:
   tune meas fugias, improba serva, manus?
ah, simulant ambo! simulate et perfide Luci,
   fallax Lisa novis insidiosa modis,
15
ipsa tibi eripiam mammas, tibi, subdola, natum,
   subdola, quae fugias, perfide, qui renuas.


XIX
Naenia duodecima.

      Pater nato blanditur.

Pupe meus, pupille meus, complectere matrem
   inque tuos propera, pupule care, sinus;
pupe bone, en cape, care, tuas, mi pupule, mammas,
   pupule belle meus, bellule pupe meus.
5
suge; canam tibi naeniolam. nae..naenia nonne
   nota tibi, nate, est naenia naeniola?
pupe meus, pupille meus, nae.. naenia nonne
   nota tibi, nate, est naenia naeniola?
belle meus, mellite meus, nae.. naenia nonne
10
   nota tibi, nate, est naenia naeniola?
somniculus tibi iam lassis obrepit ocellis,
   dum tibi, nate, placet naenia nota nimis.
pupe meus, dormisce meus; nae..naenia, nostro
   da noctem nato, naenia, somniferam.