| |
|
- L y r i c o r u m l i b r i
E p o d o n l i b e r
- _____________________________________
- Epode I
Ad Paulum Iordanum Ursinum Bracciani Ducem.
Bracciani agri amoenitatem commendat,
ad quam per ferias Septembres secesserat Roma.
Huc o quietis apta Musis otia,
Levesque Ludorum chori;
Huc feriantum Phoebe Musarum pater,
Huc hospitales Gratiae;
- 5
- Huc delicatis ite permixti Iocis
Non inverecundi Sales:
Hic otiosi mite Bracciani solum
Vago coronemus pede.
Clemens supino clivus assurgit iugo,
- 10
- Caelumque paulatim subit,
Et solida subter terga scopulorum arduo
Securus insessu premit:
Arcisque iactat inter alta turrium
Insigne propugnacula,
- 15
- Timenda quondam Caesarum turmis ducum,
Timenda magno Borgiae,
Cum per minantum militum aeratos globos
Metuenda iaceret fulmina,
Ageretque profugum Caesarem, et quassum metu,
- 20
- Adusque promissum Nihil.
Hic ille magnus frenat Etruscas opes
Ursinus heroum decus.
Heres avitae laudis, et princeps caput
Magnaeque laus Oenotriae.
- 25
- Circum coruscis scena quercetis viret,
Caelumque verrit frondibus,
Suosque colles vestit, et patentibus
Sese theatris explicat.
Admota muris pone Nympharum domus
- 30
- Aprica praebet litora:
Ripamque Baccho iungit, et vallum prope
lentis flagellat fluctibus.
Maiore nusquam stagna Neptuno sonant,
Aut aestuantis Larii,
- 35
- Aut qui severo tangit Albanus lacu
Inenatabilem Styga:
Aut quae procellis gaudet, et magno fremit
Superba ponto Iulia:
Nec maior usquam spumat, et rupes truci
- 40
- Benacus assultat salo.
Intonsa curvo monte circumstant iuga,
Mitesque despectant aquas.
Nivosus illinc terga Romanus movet,
Caeloque diducit minas:
- 45
- Illinc caducis ilicem quassat comis
Sublime Cymini caput,
Crudumque Boream frangit impotentibus
Deproeliaturum Notis,
Terrisque late regnat, et caeli minis
- 50
- Opponit hibernum latus.
Amica sternit interim lacum quies,
Fluctusque fluctu nititur,
Et ipsa secum pigra luctatur Thetis,
Aquaeque colludunt aquis:
- 55
- Quas vel carina, vel citata turgido
Findit phaselus linteo:
Pinnaque late vitreum cogens pecus
Volente lino truditur,
Setaque piscem ducit, et raris procul
- 60
- Lacum coronat retibus.
Hinc alta lucet divitis Pollae domus,
Hinc pinguis Anguilaria:
Trebonianas hinc amica vineas
Vadosa plangunt aequora:
- 65
- Hinc delicati fundus Aureli nitet,
Lymphae salutaris pater:
Undaque morbos arcet, et vivacibus
Luem fluentis eluit.
At qua superbum fontibus nomen dedit,
- 70
- Suumque Flora marginem,
Vivis perennes decidunt saxis aquae,
Camposque decursu lavant,
Patremque longe Tybrin, et regem sonant,
Romaeque servitum fluunt.
- 75
- Sincera circum regna naturae nitent,
Et artis immunes loci:
Adhucque virgo sulcus, et montes adhuc
Molles inexperti manus,
Meramque Bacchus Tethyn, et Bacchum Thetis,
- 80
- Et pinguis invitat Ceres.
Hinc ille laetus surgit, et tenacibus
Inserpit ulmis Evius,
Udoque cornu turget, et fluentibus
Crinem racemis impedit.
- 85
- Non Lesbos illi, non odorati magis
Vineta rident Massici,
Aut quae Falernis educata solibus
Sublucet uvae purpura.
Sed nec Falisci glaream malit soli,
- 90
- Nec pinguis uber Rhaetiae;
Nec flava tantum culta felicis Cypri,
Graiamve dilexit Rhodon,
Quantum suis superbit, et sese suis
Miratur in canalibus.
- 95
- Circum beatis imperat campis Ceres
Lateque rura possidet:
Et arva flavo messium fluctu tument,
Motuque culmorum natant.
Innube rarus inquinat caelum vapor,
- 100
- Aut tensa nimbis vellera:
Aut e Boreis bella ventorum plagis,
Raucusque silvarum fragor
Auditur usquam: non protervis insonant
Exercitati Syrtibus,
- 105
- Euris et Austris contumaces Africi,
Et perduellibus Notis.
Tantum serenus Vesper, et tenerrima
Etesiarum flamina,
Albique soles, et serena lucidis
- 110
- Aspirat aura montibus:
Puramque caelo provehunt Horae facem,
Et Phoebus Horarum pater
Peculiari luce colles irrigat,
Pronaque perfundit die.
- 115
- Ramis tepentes ingruunt Favonii
Iocantis aurae sibilo,
Et temperatis provocant suspiriis,
Lenique somnum murmure.
At non loquaces interim nidi tacent,
- 120
- Matresque nidorum vagae.
Sed aut maritis turtur in ramis gemit,
Et saxa rumpit questibus,
Aut laeta late cantibus mulcet loca
Famosa pellex Thraciae,
- 125
- Silvisque coram plorat, et crudelibus
Accusat agris Terea:
Quaecumque maestae vocibus dicunt aves,
Respondet argutum nemus.
Affatur alnum quercus, ornum populus,
- 130
- Affatur ilex ilicem,
Et se vicissim collocuta redditis
Arbusta solantur sonis.
Huc o Quiritum ductor, huc Oenotriae
O magne regnator plagae
- 135
- Iordane, tandem plenus urbis et fori,
Rerumque magnarum satur,
Sepone curis temet, et domesticis
Furare pectus otiis.
Hic vel tuarum lene tranabis vadum
- 140
- Opacus umbris arborum,
Tuosque colles inter, et tuas procul
Perambulabis ilices:
Vel cum Decembri campus, et prima nive
Vicina canescent iuga;
- 145
- Nunc impeditas mollibus plagis feras,
Silvamque praecinges metu:
Nunc incitato capream rumpes equo,
Teloque deprendes aprum;
Iactoque cervos collocabis spiculo,
- 150
- Furesque terrebis lupos.
Quod si Latinae laus Alexander plagae,
Sacraeque sidus purpurae,
Tecum paterno feriabitur solo,
Seseque curis eximet,
- 155
- Tuique cives, hospitesque civium
Toto fruemur gaudio.
- Epode II
Ad fontem Sonam.
In patrio fundo, dum Roma rediisset.
Fons innocenti lucidus magis vitro
Puraque purior nive,
Pagi voluptas, una Nympharum sitis,
Ocelle natalis soli.
- 5
- Longis viarum languidus laboribus
Et mole curarum gravis
Tuscis ab usque gentibus redux, tibi
Accline prosterno latus:
Permitte siccus, qua potes, premi; cava
- 10
- Permitte libari manu.
Sic te quietum nulla perturbet pecus,
Ramusve lapsus arbore:
Sic dum loquaci prata garritu secas,
Et laetus audiri salis.
- 15
- Assibilantes populetorum comae
Ingrata ponant murmura
Tibi, lyraeque Vatis: haud frustra sacer
Nam siquid Urbanus probat,
Olim fluenti lene Bandusiae nihil
- 20
- Aut Sirmioni debeas.
- Epode III
Palinodia
Ad secundam libri Epodon Odam Q. Horatii Flacci.
Laus otii religiosi.
At ille, Flacce, nunc erit beatior,
Qui mole curarum procul
Paterna liquit rura, litigantium
Solutus omni iurgio;
- 5
- Nec solis aestum frugibus timet suis,
Nec sidus hiberni Iovis,
Rixasque vitat, et scelesta curiae
Rapacioris limina.
Ergo aut profanis hactenus negotiis
- 10
- Amissa plorat sidera;
Aut in reducta sede dispersum gregem
Errantis animi colligit,
Postquam beatae lucra conscientiae
Quadrante libravit suo.
- 15
- Idem, propinqua nocte, stellatas vigil
Cum vesper accendit faces,
Ut gaudet immortale mirari iubar,
Terraque maiores globos,
Et per cadentes intueri lacrymas
- 20
- Rimosa lucis atria,
Quae Christe tecum, virgo quae tecum colat
Perennis heres saeculi!
Volvuntur aureis interim stellae rotis,
Pigrumque linquunt exulem,
- 25
- Per ora cuius uberes eunt aquae,
Somnos quod avertat graves.
At quando lotum Gangis aut Indi fretis
Iam Phoebus attollit caput,
Mentis profundus, et sui totus minor
- 30
- Irata flectit numina:
Vel cum sereno fulserit dies Iove,
Aprilibusque feriis,
Assueta caelo lumina in terras vocat
Lateque prospectum iacit,
- 35
- Camposque lustrat, et relucentem sua
Miratur in scena Deum.
«En omnis» inquit, «herba non morantibus
In astra luctatur comis:
Semota caelo lacrymantur, et piis
- 40
- Liquuntur arva fletibus;
Ligustra canis, et rosae rubentibus
Repunt in auras bracchiis;
Astrisque panda nescio quid pallido
Loquuntur ore lilia,
- 45
- Et sero blandis ingemunt suspiriis,
Et mane rorant lacrymis.
Egone solus, solus in terris piger
Tenace figor pondere?»
Sic et propinquas allocutus arbores,
- 50
- Et multa coram fontibus
Rivisque fatus, quaerit Auctorem Deum
Formosa per vestigia.
Quod si levandas mentis in curas vigil
Ruris suburbani domus,
- 55
- Quales Lucisci, vel Nemecini Lares,
Udumve Besdani nemus
Rudes adornet rustica mensas dape
Siccos sub Augusti dies;
Iam tunc sub ipsum limen, aut domestica
- 60
- Lenis sub umbra populi,
Expectat omnis hospitem suum penus,
Et concha sinceri salis,
Pressique meta lactis, et purus calix,
Et hospitalis amphora,
- 65
- Et fraga, raris verna quae dumis legit,
Iucunda panis praemia.
Non me scari tunc, non Lucrinorum gravis
Sagina mulorum iuvet:
Sed cereus palumbus, aut turtur niger,
- 70
- Aut anser amnis accola,
Et eruditam quae fugit gulam faba,
Laetumque nec simplex olus,
Et quae suprema colligitur, ac gravi
Patella nil debet foro.
- 75
- Post haec vel inter laeta quercetis iuga,
Vel inter amnes iuverit
Vitare tristes post meridiem Notos
Sub aesculo vel ilice;
Nigrumque litus, aut opaca lubricis
- 80
- Tranare stagna lintribus,
Iactaque fruge ludibundum ducere
Tremente piscem linea.
Remugit ingens interim tauris nemus,
Umbrosa balant flumina;
- 85
- Et aut in antris garriunt acanthides,
Aut in rubis luscinia.
Hinc per rubeta pastor errantes capras
Vocante cogit fistula:
Illinc herili messor e campo redux
- 90
- Alterna plaudit carmina;
Et pressa sectos plaustra per sulcos gemunt
Ruptura ruris horrea.
At nec tacemus pone confidentium
Dulcis manus sodalium;
- 95
- Nec infaceta sermo differtur mora,
Sed innocentibus iocis,
Multoque tinctus, sed verecundo sale,
Innoxium trahit diem.
Haec si videret faenerator Alphius,
- 100
- Olim futurus rusticus,
Quam collocarat Idibus pecuniam,
Nollet Kalendis ponere.
|
|