Προμηθεύς δεσμώτης

Ἔξοδος (907-1093)

____________________________________________________________________

Προμηθεύς

ἦ μὴν ἔτι Ζεύς καίπερ αὐθάδης φρενῶν

ἔσται ταπεινός, οἷον ἐξαρτύεται

γάμον γαμεῖν, ὃς αὐτὸν ἐκ τυραννίδος

910

θρόνων τ᾽ ἄιστον ἐκβαλεῖ· πατρὸς δ᾽ ἀρὰ

Κρόνου τότ᾽ ἤδη παντελῶς κρανθήσεται,

ἣν ἐκπίτνων ἠρᾶτο δηναιῶν θρόνων.

τοιῶνδε μόχθων ἐκτροπὴν οὐδεὶς θεῶν

δύναιτ᾽ ἂν αὐτῶι πλὴν ἐμοῦ δεῖξαι σαφῶς.

915

ἐγὼ τάδ᾽ οἶδα χὦι τρόπωι. πρὸς ταῦτα νῦν

θαρσῶν καθήσθω τοῖς πεδαρσίοις κτύποις

πιστός τινάσσων τ᾽ ἐν χεροῖν πύρπνουν βέλος·

οὐδὲν γὰρ αὐτῶι ταῦτ᾽ ἐπαρκέσει τὸ μὴ οὐ

πεσεῖν ἀτίμως πτώματ᾽ οὐκ ἀνασχετά.

920

τοῖον παλαιστὴν νῦν παρασκευάζεται

ἐπ᾽ αὐτὸς αὑτῶι, δυσμαχώτατον τέρας,

ὃς δὴ κεραυνοῦ κρείσσον᾽ εὑρήσει φλόγα

βροντῆς θ᾽ ὑπερβάλλοντα καρτερὸν κτύπον

θαλασσίαν τε γῆς τινάκτειραν νόσον,

925

τρίαιναν, αἰχμὴν τὴν Ποσειδῶνος, σκεδᾶι.

πταίσας δὲ τῶιδε πρὸς κακῶι μαθήσεται,

ὅσον τό τ᾽ ἄρχειν καὶ τὸ δουλεύειν δίχα.

Χορός

σύ θην ἃ χρήιζεις, ταῦτ᾽ ἐπιγλωσσᾶι Διός.

Προμηθεύς

ἅπερ τελεῖται, πρὸς δ᾽ ἃ βούλομαι λέγω.

Χορός

930

καὶ προσδοκᾶν χρὴ δεσπόσειν Ζηνός τινα;

Προμηθεύς

καὶ τῶνδέ γ᾽ ἕξει δυσλοφωτέρους πόνους.

Χορός

πῶς οὐχὶ ταρβεῖς τοιάδ᾽ ἐκρίπτων ἔπη;

Προμηθεύς

τί δ᾽ ἂν φοβοίμην, ὧι θανεῖν οὐ μόρσιμον;

Χορός

ἀλλ᾽ ἆθλον ἄν σοι τοῦδ᾽ ἔτ᾽ ἀλγίω πόροι.

Προμηθεύς

935

ὁ δ᾽ οὖν ποιείτω· πάντα προσδοκητά μοι.

Χορός

οἱ προσκυνοῦντες τὴν Ἀδράστειαν σοφοί.

Προμηθεύς

σέβου, προσεύχου, θῶπτε τὸν κρατοῦντ᾽ ἀεί.

ἐμοὶ δ᾽ ἔλασσον Ζηνὸς ἢ μηδὲν μέλει.

δράτω, κρατείτω τόνδε τὸν βραχὺν χρόνον,

940

ὅπως θέλει· δαρὸν γὰρ οὐκ ἄρξει θεοῖς.

ἀλλ᾽ εἰσορῶ γὰρ τόνδε τὸν Διὸς τρόχιν,

τὸν τοῦ τυράννου τοῦ νέου διάκονον·

πάντως τι καινὸν ἀγγελῶν ἐλήλυθεν.

Ἑρμῆς

σὲ τὸν σοφιστήν, τὸν πικρῶς ὑπέρπικρον,

945

τὸν ἐξαμαρτόντ᾽ εἰς θεοὺς ἐφημέροις

πορόντα τιμάς, τὸν πυρὸς κλέπτην λέγω·

πατὴρ ἄνωγέ σ᾽ οὕστινας κομπεῖς γάμους

αὐδᾶν, πρὸς ὧν ἐκεῖνος ἐκπίπτει κράτους.

καὶ ταῦτα μέντοι μηδὲν αἰνικτηρίως,

950

ἀλλ᾽ αὔθ᾽ ἕκαστα φράζε, μηδέ μοι διπλᾶς

ὁδούς, Προμηθεῦ, προσβάληις· ὁρᾶις δ᾽ ὅτι

Ζεὺς τοῖς τοιούτοις οὐχὶ μαλθακίζεται.

Προμηθεύς

σεμνόστομός γε καὶ φρονήματος πλέως

ὁ μῦθός ἐστιν, ὡς θεῶν ὑπηρέτου.

955

νέον νέοι κρατεῖτε καὶ δοκεῖτε δὴ

ναίειν ἀπενθῆ πέργαμ᾽· οὐκ ἐκ τῶνδ᾽ ἐγὼ

δισσοὺς τυράννους ἐκπεσόντας ἠισθόμην;

τρίτον δὲ τὸν νῦν κοιρανοῦντ᾽ ἐπόψομαι

αἴσχιστα καὶ τάχιστα. μή τί σοι δοκῶ

960

ταρβεῖν ὑποπτήσσειν τε τοὺς νέους θεούς;

πολλοῦ γε καὶ τοῦ παντὸς ἐλλείπω. σὺ δὲ

κέλευθον ἥνπερ ἦλθες ἐγκόνει πάλιν·

πεύσηι γὰρ οὐδὲν ὧν ἀνιστορεῖς ἐμέ.

Ἑρμῆς

τοιοῖσδε μέντοι καὶ πρὶν αὐθαδίσμασιν

965

ἐς τάσδε σαυτὸν πημονὰς καθώρμισας.

Προμηθεύς

τῆς σῆς λατρείας τὴν ἐμὴν δυσπραξίαν,

σαφῶς ἐπίστασ᾽, οὐκ ἂν ἀλλάξαιμ᾽ ἐγώ.

Ἑρμῆς

κρεῖσσον γὰρ οἶμαι τῆιδε λατρεύειν πέτραι

ἢ πατρὶ φῦναι Ζηνὶ πιστὸν ἄγγελον.

Προμηθεύς

970

οὕτως ὑβρίζειν τοὺς ὑβρίζοντας χρεών.

Ἑρμῆς

χλιδᾶν ἔοικας τοῖς παροῦσι πράγμασιν.

Προμηθεύς

χλιδῶ; χλιδῶντας ὧδε τοὺς ἐμοὺς ἐγὼ

ἐχθροὺς ἴδοιμι· καὶ σὲ δ᾽ ἐν τούτοις λέγω.

Ἑρμῆς

ἦ κἀμὲ γάρ τι συμφοραῖς ἐπαιτιᾶι;

Προμηθεύς

975

ἁπλῶι λόγωι τοὺς πάντας ἐχθαίρω θεούς,

ὅσοι παθόντες εὖ κακοῦσί μ᾽ ἐκδίκως.

Ἑρμῆς

κλύω σ᾽ ἐγὼ μεμηνότ᾽ οὐ σμικρὰν νόσον.

Προμηθεύς

νοσοῖμ᾽ ἄν, εἰ νόσημα τοὺς ἐχθροὺς στυγεῖν.

Ἑρμῆς

εἴης φορητὸς οὐκ ἄν, εἰ πράσσοις καλῶς.

Προμηθεύς

980

ὤμοι.

Ἑρμῆς

τόδε Ζεὺς τοὔπος οὐκ ἐπίσταται.

Προμηθεύς

ἀλλ᾽ ἐκδιδάσκει πάνθ᾽ ὁ γηράσκων χρόνος.

Ἑρμῆς

καὶ μὴν σύ γ᾽ οὔπω σωφρονεῖν ἐπίστασαι.

Προμηθεύς

σὲ γὰρ προσηύδων οὐκ ἂν ὄνθ᾽ ὑπηρέτην.

Ἑρμῆς

ἐρεῖν ἔοικας οὐδὲν ὧν χρήιζει πατήρ.

Προμηθεύς

985

καὶ μὴν ὀφείλων γ᾽ ἂν τίνοιμ᾽ αὐτῶι χάριν.

Ἑρμῆς

ἐκερτόμησας δῆθεν ὡς παῖδ᾽ ὄντα με.

Προμηθεύς

οὐ γὰρ σὺ παῖς τε κἄτι τοῦδ᾽ ἀνούστερος,

εἰ προσδοκᾶις ἐμοῦ τι πεύσεσθαι πάρα;

οὐκ ἔστιν αἴκισμ᾽ οὐδὲ μηχάνημ᾽, ὅτωι

990

προτρέψεταί με Ζεὺς γεγωνῆσαι τάδε,

πρὶν ἂν χαλασθῆι δεσμὰ λυμαντήρια.

πρὸς ταῦτα ῥιπτέσθω μὲν αἰθαλοῦσσα φλόξ,

λευκοπτέρωι δὲ νιφάδι καὶ βροντήμασιν

χθονίοις κυκάτω πάντα καὶ ταρασσέτω·

995

γνάμψει γὰρ οὐδὲν τῶνδέ μ᾽ ὥστε καὶ φράσαι,

πρὸς οὗ χρεών νιν ἐκπεσεῖν τυραννίδος.

Ἑρμῆς

ὅρα νυν, εἴ σοι ταῦτ᾽ ἀρωγὰ φαίνεται.

Προμηθεύς

ὦπται πάλαι δὴ καὶ βεβούλευται τάδε.

Ἑρμῆς

τόλμησον, ὦ μάταιε, τόλμησόν ποτε

1000

πρὸς τὰς παρούσας πημονὰς ὀρθῶς φρονεῖν.

Προμηθεύς

ὀχλεῖς μάτην με κῦμ᾽ ὅπως παρηγορῶν.

εἰσελθέτω σε μήποθ᾽, ὡς ἐγὼ Διὸς

γνώμην φοβηθεὶς θηλύνους γενήσομαι

καὶ λιπαρήσω τὸν μέγα στυγούμενον

1005

γυναικομίμοις ὑπτιάσμασιν χερῶν

λῦσαί με δεσμῶν τῶνδε· τοῦ παντὸς δέω.

Ἑρμῆς

λέγων ἔοικα πολλὰ καὶ μάτην ἐρεῖν·

τέγγηι γὰρ οὐδὲν οὐδὲ μαλθάσσηι λιταῖς

ἐμαῖς, δακὼν δὲ στόμιον ὡς νεοζυγὴς

1010

πῶλος βιάζηι καὶ πρὸς ἡνίας μάχηι.

ἀτὰρ σφοδρύνηι γ᾽ ἀσθενεῖ σοφίσματι·

αὐθαδία γὰρ τῶι φρονοῦντι μὴ καλῶς

αὐτὴ καθ᾽ αὑτὴν οὐδενὸς μεῖζον σθένει.

σκέψαι δ᾽, ἐὰν μὴ τοῖς ἐμοῖς πεισθῆις λόγοις,

1015

οἷός σε χειμὼν καὶ κακῶν τρικυμία

ἔπεισ᾽ ἄφυκτος. πρῶτα μὲν γὰρ ὀκρίδα

φάραγγα βροντῆι καὶ κεραυνίαι φλογὶ

πατὴρ σπαράξει τήνδε, καὶ κρύψει δέμας

τὸ σόν, πετραία δ᾽ ἀγκάλη σε βαστάσει.

1020

μακρὸν δὲ μῆκος ἐκτελευτήσας χρόνου

ἄψορρον ἥξεις εἰς φάος· Διὸς δέ σοί

πτηνὸς κύων, δαφοινὸς αἰετός, λάβρως

διαρταμήσει σώματος μέγα ῥάκος,

ἄκλητος ἕρπων δαιταλεὺς πανήμερος,

1025

κελαινόβρωτον δ᾽ ἧπαρ ἐκθοινήσεται.

τοιοῦδε μόχθου τέρμα μή τι προσδόκα,

πρὶν ἂν θεῶν τις διάδοχος τῶν σῶν πόνων

φανῆι θελήσηι τ᾽ εἰς ἀναύγητον μολεῖν

Ἅιδην κνεφαῖά τ᾽ ἀμφὶ Ταρτάρου βάθη.

1030

πρὸς ταῦτα βούλευ᾽, ὡς ὅδ᾽ οὐ πεπλασμένος

ὁ κόμπος, ἀλλὰ καὶ λίαν εἰρημένος·

ψευδηγορεῖν γὰρ οὐκ ἐπίσταται στόμα

τὸ Δῖον, ἀλλὰ πᾶν ἔπος τελεῖ. σὺ δὲ

πάπταινε καὶ φρόντιζε, μηδ᾽ αὐθαδίαν

1035

εὐβουλίας ἀμείνον᾽ ἡγήσηι ποτέ.

Χορός

ἡμῖν μὲν Ἑρμῆς οὐκ ἄκαιρα φαίνεται

λέγειν· ἄνωγε γάρ σε τὴν αὐθαδίαν

μεθέντ᾽ ἐρευνᾶν τὴν σοφὴν εὐβουλίαν.

πιθοῦ· σοφῶι γὰρ αἰσχρὸν ἐξαμαρτάνειν.

Προμηθεύς

1040

εἰδότι τοί μοι τάσδ᾽ ἀγγελίας

ὅδ᾽ ἐθώυξεν, πάσχειν δὲ κακῶς

ἐχθρὸν ὑπ᾽ ἐχθρῶν οὐδὲν ἀεικές.

πρὸς ταῦτ᾽ ἐπ᾽ ἐμοὶ ῥιπτέσθω μὲν

πυρὸς ἀμφήκης βόστρυχος, αἰθὴρ δ᾽

1045

ἐρεθιζέσθω βροντῆι σφακέλωι τ᾽

ἀγρίων ἀνέμων, χθόνα δ᾽ ἐκ πυθμένων

αὐταῖς ῥίζαις πνεῦμα κραδαίνοι,

κῦμα δὲ πόντου τραχεῖ ῥοθίωι

συγχώσειεν τῶν οὐρανίων

1050

ἄστρων διόδους ἔς τε κελαινὸν

Τάρταρον ἄρδην ῥίψειε δέμας

τοὐμὸν ἀνάγκης στερραῖς δίναις·

πάντως ἐμέ γ᾽ οὐ θανατώσει.

Ἑρμῆς

τοιάδε μέντοι τῶν φρενοπλήκτων

1055

βουλεύματ᾽ ἔπη τ᾽ ἔστιν ἀκοῦσαι·

τί γὰρ ἐλλείπει μὴ παραπαίειν

ἡ τοῦδ᾽ εὐχή; τί χαλᾶι μανιῶν;

ἀλλ᾽ οὖν ὑμεῖς γ᾽ αἱ πημοσύναις

συγκάμνουσαι ταῖς τοῦδε τόπων

1060

μετά ποι χωρεῖτ᾽ ἐκ τῶνδε θοῶς,

μὴ φρένας ὑμῶν ἠλιθιώσηι

βροντῆς μύκημ᾽ ἀτέραμνον.

Χορός

ἄλλο τι φώνει καὶ παραμυθοῦ μ᾽

ὅ τι καὶ πείσεις· οὐ γὰρ δή που

1065

τοῦτό γε τλητὸν παρέσυρας ἔπος.

πῶς με κελεύεις κακότητ᾽ ἀσκεῖν;

μετὰ τοῦδ᾽ ὅ τι χρὴ πάσχειν ἐθέλω·

τοὺς προδότας γὰρ μισεῖν ἔμαθον,

κοὐκ ἔστι νόσος

1070

τῆσδ᾽ ἥντιν᾽ ἀπέπτυσα μᾶλλον.

Ἑρμῆς

ἀλλ᾽ οὖν μέμνησθ᾽ ἁγὼ προλέγω,

μηδὲ πρὸς ἄτης θηραθεῖσαι

μέμψησθε τύχην, μηδέ ποτ᾽ εἴπηθ᾽,

ὡς Ζεὺς ὑμᾶς εἰς ἀπρόοπτον

1075

πῆμ᾽ εἰσέβαλεν, μὴ δῆτ᾽, αὐταὶ δ᾽

ὑμᾶς αὐτάς· εἰδυῖαι γὰρ

κοὐκ ἐξαίφνης οὐδὲ λαθραίως

εἰς ἀπέρατον δίκτυον ἄτης

ἐμπλεχθήσεσθ᾽ ὑπ᾽ ἀνοίας.

Προμηθεύς

1080

καὶ μὴν ἔργωι κοὐκέτι μύθωι

χθὼν σεσάλευται,

βρυχία δ᾽ ἠχὼ παραμυκᾶται

βροντῆς, ἕλικες δ᾽ ἐκλάμπουσι

στεροπῆς ζάπυροι, στρόμβοι δὲ κόνιν

1085

εἱλίσσουσιν, σκιρτᾶι δ᾽ ἀνέμων

πνεύματα πάντων εἰς ἄλληλα

στάσιν ἀντίπνουν ἀποδεικνύμενα,

ξυντετάρακται δ᾽ αἰθὴρ πόντωι·

τοιάδ᾽ ἐπ᾽ ἐμοὶ ῥιπὴ Διόθεν

1090

τεύχουσα φόβον στείχει φανερῶς.

ὦ μητρὸς ἐμῆς σέβας, ὦ πάντων

αἰθὴρ κοινὸν φάος εἱλίσσων,

ἐσορᾶις μ᾽ ὡς ἔκδικα πάσχω.