Μήδεια

446-626

____________________________________________________________________

Ἐπεισόδιον βʹ

ΙΑΣΩΝ ·

οὐ νῦν κατεῖδον πρῶτον ἀλλὰ πολλάκις

τραχεῖαν ὀργὴν ὡς ἀμήχανον κακόν.

σοὶ γὰρ παρὸν γῆν τήνδε καὶ δόμους ἔχειν

κούφως φερούσηι κρεισσόνων βουλεύματα,

450

λόγων ματαίων οὕνεκ᾽ ἐκπεσῆι χθονός.

κἀμοὶ μὲν οὐδὲν πρᾶγμα· μὴ παύσηι ποτὲ

λέγουσ᾽ Ἰάσον᾽ ὡς κάκιστός ἐστ᾽ ἀνήρ·

ἃ δ᾽ ἐς τυράννους ἐστί σοι λελεγμένα,

πᾶν κέρδος ἡγοῦ ζημιουμένη φυγῆι.

455

κἀγὼ μὲν αἰεὶ βασιλέων θυμουμένων

ὀργὰς ἀφήιρουν καί σ᾽ ἐβουλόμην μένειν·

σὺ δ᾽ οὐκ ἀνίεις μωρίας, λέγουσ᾽ ἀεὶ

κακῶς τυράννους· τοιγὰρ ἐκπεσῆι χθονός.

ὅμως δὲ κἀκ τῶνδ᾽ οὐκ ἀπειρηκὼς φίλοις

460

ἥκω, τὸ σὸν δὲ προσκοπούμενος, γύναι,

ὡς μήτ᾽ ἀχρήμων σὺν τέκνοισιν ἐκπέσηις

μήτ᾽ ἐνδεής του· πόλλ᾽ ἐφέλκεται φυγὴ

κακὰ ξὺν αὑτῆι. καὶ γὰρ εἰ σύ με στυγεῖς,

οὐκ ἂν δυναίμην σοὶ κακῶς φρονεῖν ποτε.

465

Μη. ὦ παγκάκιστε, τοῦτο γάρ σ᾽ εἰπεῖν ἔχω

γλώσσηι μέγιστον εἰς ἀνανδρίαν κακόν·

ἦλθες πρὸς ἡμᾶς, ἦλθες ἔχθιστος γεγώς;

[θεοῖς τε κἀμοὶ παντί τ᾽ ἀνθρώπων γένει;]

οὔτοι θράσος τόδ᾽ ἐστὶν οὐδ᾽ εὐτολμία,

470

φίλους κακῶς δράσαντ᾽ ἐναντίον βλέπειν,

ἀλλ᾽ ἡ μεγίστη τῶν ἐν ἀνθρώποις νόσων

πασῶν, ἀναίδει᾽· εὖ δ᾽ ἐποίησας μολών·

ἐγώ τε γὰρ λέξασα κουφισθήσομαι

ψυχὴν κακῶς σὲ καὶ σὺ λυπήσηι κλύων.

475

ἐκ τῶν δὲ πρώτων πρῶτον ἄρξομαι λέγειν.

ἔσωισά σ᾽, ὡς ἴσασιν Ἑλλήνων ὅσοι

ταὐτὸν συνεισέβησαν Ἀργῶιον σκάφος,

πεμφθέντα ταύρων πυρπνόων ἐπιστάτην

ζεύγληισι καὶ σπεροῦντα θανάσιμον γύην·

480

δράκοντά θ᾽, ὃς πάγχρυσον ἀμπέχων δέρος

σπείραις ἔσωιζε πολυπλόκοις ἄυπνος ὤν,

κτείνασ᾽ ἀνέσχον σοι φάος σωτήριον.

αὐτὴ δὲ πατέρα καὶ δόμους προδοῦσ᾽ ἐμοὺς

τὴν Πηλιῶτιν εἰς Ἰωλκὸν ἱκόμην

485

σὺν σοί, πρόθυμος μᾶλλον ἢ σοφωτέρα·

Πελίαν τ᾽ ἀπέκτειν᾽, ὥσπερ ἄλγιστον θανεῖν,

παίδων ὕπ᾽ αὐτοῦ, πάντα τ᾽ ἐξεῖλον φόβον.

καὶ ταῦθ᾽ ὑφ᾽ ἡμῶν, ὦ κάκιστ᾽ ἀνδρῶν, παθὼν

προύδωκας ἡμᾶς, καινὰ δ᾽ ἐκτήσω λέχη

490

παίδων γεγώτων· εἰ γὰρ ἦσθ᾽ ἄπαις ἔτι,

συγγνώστ᾽ ἂν ἦν σοι τοῦδ᾽ ἐρασθῆναι λέχους.

ὅρκων δὲ φρούδη πίστις, οὐδ᾽ ἔχω μαθεῖν

ἦ θεοὺς νομίζεις τοὺς τότ᾽ οὐκ ἄρχειν ἔτι,

ἢ καινὰ κεῖσθαι θέσμι᾽ ἀνθρώποις τὰ νῦν,

495

ἐπεὶ σύνοισθά γ᾽ εἰς ἔμ᾽ οὐκ εὔορκος ὤν.

φεῦ δεξιὰ χείρ, ἧς σὺ πόλλ᾽ ἐλαμβάνου,

καὶ τῶνδε γονάτων, ὡς μάτην κεχρώισμεθα

κακοῦ πρὸς ἀνδρός, ἐλπίδων δ᾽ ἡμάρτομεν.

ἄγ᾽· ὡς φίλωι γὰρ ὄντι σοι κοινώσομαι

500

– δοκοῦσα μὲν τί πρός γε σοῦ πράξειν καλῶς;

ὅμως δ᾽· ἐρωτηθεὶς γὰρ αἰσχίων φανῆι –·

νῦν ποῖ τράπωμαι; πότερα πρὸς πατρὸς δόμους,

οὓς σοὶ προδοῦσα καὶ πάτραν ἀφικόμην;

ἢ πρὸς ταλαίνας Πελιάδας; καλῶς γ᾽ ἂν οὖν

505

δέξαιντό μ᾽ οἴκοις ὦν πατέρα κατέκτανον.

ἔχει γὰρ οὕτω· τοῖς μὲν οἴκοθεν φίλοις

ἐχθρὰ καθέστηχ᾽, οὓς δέ μ᾽ οὐκ ἐχρῆν κακῶς

δρᾶν, σοὶ χάριν φέρουσα πολεμίους ἔχω.

τοιγάρ με πολλαῖς μακαρίαν Ἑλληνίδων

510

ἔθηκας ἀντὶ τῶνδε· θαυμαστὸν δέ σε

ἔχω πόσιν καὶ πιστὸν ἡ τάλαιν᾽ ἐγώ,

εἰ φεύξομαί γε γαῖαν ἐκβεβλημένη,

φίλων ἔρημος, σὺν τέκνοις μόνη μόνοις,

καλόν γ᾽ ὄνειδος τῶι νεωστὶ νυμφίωι,

515

πτωχοὺς ἀλᾶσθαι παῖδας ἥ τ᾽ ἔσωισά σε.

ὦ Ζεῦ, τί δὴ χρυσοῦ μὲν ὃς κίβδηλος ἦι

τεκμήρι᾽ ἀνθρώποισιν ὤπασας σαφῆ,

ἀνδρῶν δ᾽ ὅτωι χρὴ τὸν κακὸν διειδέναι,

οὐδεὶς χαρακτὴρ ἐμπέφυκε σώματι;

520

Χο. δεινή τις ὀργὴ καὶ δυσίατος πέλει,

ὅταν φίλοι φίλοισι συμβάλωσ᾽ ἔριν.

Ια. δεῖ μ᾽, ὡς ἔοικε, μὴ κακὸν φῦναι λέγειν,

ἀλλ᾽ ὥστε ναὸς κεδνὸν οἰακοστρόφον

ἄκροισι λαίφους κρασπέδοις ὑπεκδραμεῖν

525

τὴν σὴν στόμαργον, ὦ γύναι, γλωσσαλγίαν.

ἐγὼ δ᾽, ἐπειδὴ καὶ λίαν πυργοῖς χάριν,

Κύπριν νομίζω τῆς ἐμῆς ναυκληρίας

σώτειραν εἶναι θεῶν τε κἀνθρώπων μόνην.

σοὶ δ᾽ ἔστι μὲν νοῦς λεπτός· ἀλλ᾽ ἐπίφθονος

530

λόγος διελθεῖν, ὡς Ἔρως σ᾽ ἠνάγκασε

τόξοις ἀφύκτοις τοὐμὸν ἐκσῶισαι δέμας.

ἀλλ᾽ οὐκ ἀκριβῶς αὐτὸ θήσομαι λίαν·

ὅπηι γὰρ οὖν ὤνησας, οὐ κακῶς ἔχει.

μείζω γε μέντοι τῆς ἐμῆς σωτηρίας

535

εἴληφας ἢ δέδωκας, ὡς ἐγὼ φράσω.

πρῶτον μὲν Ἑλλάδ᾽ ἀντὶ βαρβάρου χθονὸς

γαῖαν κατοικεῖς καὶ δίκην ἐπίστασαι

νόμοις τε χρῆσθαι μὴ πρὸς ἰσχύος χάριν·

πάντες δέ σ᾽ ἤισθοντ᾽ οὖσαν Ἕλληνες σοφὴν

540

καὶ δόξαν ἔσχες· εἰ δὲ γῆς ἐπ᾽ ἐσχάτοις

ὅροισιν ὤικεις, οὐκ ἂν ἦν λόγος σέθεν.

εἴη δ᾽ ἔμοιγε μήτε χρυσὸς ἐν δόμοις

μήτ᾽ Ὀρφέως κάλλιον ὑμνῆσαι μέλος,

εἰ μὴ ᾽πίσημος ἡ τύχη γένοιτό μοι.

545

τοσαῦτα μέν σοι τῶν ἐμῶν πόνων πέρι

ἔλεξ᾽· ἅμιλλαν γὰρ σὺ προὔθηκας λόγων.

ἃ δ᾽ ἐς γάμους μοι βασιλικοὺς ὠνείδισας,

ἐν τῶιδε δείξω πρῶτα μὲν σοφὸς γεγώς,

ἔπειτα σώφρων, εἶτά σοι μέγας φίλος

550

καὶ παισὶ τοῖς ἐμοῖσιν – ἀλλ᾽ ἔχ᾽ ἥσυχος.

ἐπεὶ μετέστην δεῦρ᾽ Ἰωλκίας χθονὸς

πολλὰς ἐφέλκων συμφορὰς ἀμηχάνους,

τί τοῦδ᾽ ἂν εὕρημ᾽ ηὗρον εὐτυχέστερον

ἢ παῖδα γῆμαι βασιλέως φυγὰς γεγώς;

555

οὐχ, ἧι σὺ κνίζηι, σὸν μὲν ἐχθαίρων λέχος,

καινῆς δὲ νύμφης ἱμέρωι πεπληγμένος,

οὐδ᾽ εἰς ἅμιλλαν πολύτεκνον σπουδὴν ἔχων·

ἅλις γὰρ οἱ γεγῶτες οὐδὲ μέμφομαι·

ἀλλ᾽ ὡς, τὸ μὲν μέγιστον, οἰκοῖμεν καλῶς

560

καὶ μὴ σπανιζοίμεσθα, γιγνώσκων ὅτι

πένητα φεύγει πᾶς τις ἐκποδὼν φίλον,

παῖδας δὲ θρέψαιμ᾽ ἀξίως δόμων ἐμῶν

σπείρας τ᾽ ἀδελφοὺς τοῖσιν ἐκ σέθεν τέκνοις

ἐς ταὐτὸ θείην, καὶ ξυναρτήσας γένος

565

εὐδαιμονοῖμην σοί τε γὰρ παίδων τί δεῖ;

ἐμοί τε λύει τοῖσι μέλλουσιν τέκνοις

τὰ ζῶντ᾽ ὀνῆσαι. μῶν βεβούλευμαι κακῶς;

οὐδ᾽ ἂν σὺ φαίης, εἴ σε μὴ κνίζοι λέχος.

ἀλλ᾽ ἐς τοσοῦτον ἥκεθ᾽ ὥστ᾽ ὀρθουμένης

570

εὐνῆς γυναῖκες πάντ᾽ ἔχειν νομίζετε,

ἢν δ᾽ αὖ γένηται ξυμφορά τις ἐς λέχος,

τὰ λῶιστα καὶ κάλλιστα πολεμιώτατα

τίθεσθε. χρῆν γὰρ ἄλλοθέν ποθεν βροτοὺς

παῖδας τεκνοῦσθαι, θῆλυ δ᾽ οὐκ εἶναι γένος·

575

χοὕτως ἂν οὐκ ἦν οὐδὲν ἀνθρώποις κακόν.

Χο. Ἰᾶσον, εὖ μὲν τούσδ᾽ ἐκόσμησας λόγους·

ὅμως δ᾽ ἔμοιγε, κεἰ παρὰ γνώμην ἐρῶ,

δοκεῖς προδοὺς σὴν ἄλοχον οὐ δίκαια δρᾶν.

Μη. ἦ πολλὰ πολλοῖς εἰμι διάφορος βροτῶν.

580

ἐμοὶ γὰρ ὅστις ἄδικος ὢν σοφὸς λέγειν

πέφυκε, πλείστην ζημίαν ὀφλισκάνει·

γλώσσηι γὰρ αὐχῶν τἄδικ᾽ εὖ περιστελεῖν,

τολμᾶι πανουργεῖν· ἔστι δ᾽ οὐκ ἄγαν σοφός.

ὡς καὶ σύ· μή νυν εἰς ἔμ᾽ εὐσχήμων γένηι

585

λέγειν τε δεινός. ἓν γὰρ ἐκτενεῖ σ᾽ ἔπος·

χρῆν σ᾽, εἴπερ ἦσθα μὴ κακός, πείσαντά με

γαμεῖν γάμον τόνδ᾽, ἀλλὰ μὴ σιγῆι φίλων.

Ια. καλῶς γ᾽ ἄν οὖν σὺ τῶιδ᾽ ὑπηρέτεις λόγωι,

εἴ σοι γάμον κατεῖπον, ἥτις οὐδὲ νῦν

590

τολμᾶις μεθεῖναι καρδίας μέγαν χόλον.

Μη. οὐ τοῦτό σ᾽ εἶχεν, ἀλλὰ βάρβαρον λέχος

πρὸς γῆρας οὐκ εὔδοξον ἐξέβαινέ σοι.

Ια. εὖ νυν τόδ᾽ ἴσθι, μὴ γυναικὸς οὕνεκα

γῆμαί με λέκτρα βασιλέων ἃ νῦν ἔχω,

595

ἀλλ᾽, ὥσπερ εἶπον καὶ πάρος, σῶσαι θέλων

σέ, καὶ τέκνοισι τοῖς ἐμοῖς ὁμοσπόρους

φῦσαι τυράννους παῖδας, ἔρυμα δώμασι.

Μη. μή μοι γένοιτο λυπρὸς εὐδαίμων βίος

μηδ᾽ ὄλβος ὅστις τὴν ἐμὴν κνίζοι φρένα.

600

Ια. οἶσθ᾽ ὡς μέτευξαι, καὶ σοφωτέρα φανῆι;

τὰ χρηστὰ μή σοι λυπρὰ φαινέσθω ποτέ,

μηδ᾽ εὐτυχοῦσα δυστυχὴς εἶναι δόκει.

Μη. ὕβριζ᾽, ἐπειδὴ σοὶ μὲν ἔστ᾽ ἀποστροφή,

ἐγὼ δ᾽ ἔρημος τήνδε φευξοῦμαι χθόνα.

605

Ια. αὐτὴ τάδ᾽ εἵλου· μηδέν᾽ ἄλλον αἰτιῶ.

Μη. τί δρῶσα; μῶν γαμοῦσα καὶ προδοῦσά σε;

Ια. ἀρὰς τυράννοις ἀνοσίους ἀρωμένη.

Μη. καὶ σοῖς ἀραία γ᾽ οὖσα τυγχάνω δόμοις.

Ια. ὡς οὐ κρινοῦμαι τῶνδέ σοι τὰ πλείονα.

610

ἀλλ᾽, εἴ τι βούληι παισὶν ἢ σαυτῆς φυγῆι

προσωφέλημα χρημάτων ἐμῶν λαβεῖν,

λέγ᾽· ὡς ἕτοιμος ἀφθόνωι δοῦναι χερὶ

ξένοις τε πέμπειν σύμβολ᾽, οἳ δράσουσί σ᾽ εὖ.

καὶ ταῦτα μὴ θέλουσα μωρανεῖς, γύναι·

615

λήξασα δ᾽ ὀργῆς κερδανεῖς ἀμείνονα.

Μη. οὔτ᾽ ἂν ξένοισι τοῖσι σοῖς χρησαίμεθ᾽ ἂν,

οὔτ᾽ ἄν τι δεξαίμεσθα, μηδ᾽ ἡμῖν δίδου·

κακοῦ γὰρ ἀνδρὸς δῶρ᾽ ὄνησιν οὐκ ἔχει.

Ια. ἀλλ᾽ οὖν ἐγὼ μὲν δαίμονας μαρτύρομαι,

620

ὡς πάνθ᾽ ὑπουργεῖν σοί τε καὶ τέκνοις θέλω·

σοὶ δ᾽ οὐκ ἀρέσκει τἀγάθ᾽, ἀλλ᾽ αὐθαδίαι

φίλους ἀπωθῆι· τοιγὰρ ἀλγυνῆι πλέον.

Μη. χώρει· πόθωι γὰρ τῆς νεοδμήτου κόρης

αἱρῆι χρονίζων δωμάτων ἐξώπιος.

625

νύμφευ᾽· ἴσως γάρ – σὺν θεῶι δ᾽ εἰρήσεται –

γαμεῖς τοιοῦτον ὥστε ἀρνεῖσθαι γάμον.