BIBLIOTHECA AUGUSTANA

 

Eike von Repgow

um 1180/90 - nach 1233

 

Sachsenspiegel

 

Das Sächsische Lehnrecht

 

______________________________________________________________________________

 

 

 

Register

 

1. We lenrecht künnen wille.

§. An weme de herschilt beginne, wur he lende.

2. We lenrechtes darven solen.

§. Wat rechtes se an lenrechte hebben, of se belenet werden.

§. Welke len se lien mogen, dar volge an si.

3. Wes de man sime herren plichtich si.

§. Wo de man vom tüge verleget si.

4. Von des rikes dineste; we dat plichtich si to denende.

§. Wanne men ordel vinden sole.

§. Wanne de man sinem herren nicht denen ne darf noch lenrechtes plegen.

5. Von gedinge an enes mannes gude.

§. Wo men len unde gedinge tügen sal.

6. We des gudes were mit dem lene erve.

§. Oppe wene he se erve.

7. Von gedinges lenunge.

§. Wo de herre were behalt an sines mannes gude.

§. Of tvene man en gut anspreken de beide der were darvet.

§. Of de man dat len versmat.

§. Welke tvene an ener sake nicht tüch wesen mogen.

8. Of tvene man mit enem lene belent sin, wat en ane den anderen dun moge.

§. Wat ir herre en bieden moge.

9. We vorspreke wesen mut unde ordel vinden.

§. We ordel nicht scelden ne mut.

10. Von gedinge.

§. Von gudes were mit bewisunge unde ane bewisunge des herren.

11. Welkem gude de man volgen unde erven unde nicht volgen noch erven mach, des he were unde bewisunge darvet.

§. Wanne de herre sinen mannen gebreke an irme lene irstaden sal.

12. We tüch unde vorspreke nicht wesen mogen.

§. Wen man nicht antwerden ne darf.

13. Of de herre sinem manne besaket gudes, des he were hevet.

§. Welk unde wo he dat behalden moge.

14. Wo en gut manges herren wesen moge.

§. Wes de were dar an si.

§. Wem man dar af antwerden sole.

§. Welk nen recht were si.

§. Seget sik en man gut von enem anderen herren in sines herren antwerde.

§. Wes de man deme overen herren plichtich si umme sines herren gut.

§. Besaket de man deme herren gudes vor sinen mannen, oder dat he vort verlegen hevet.

15. Wo sik de herre an sime rechte versvigen mach vor dem overen herren unde nicht sine man.

§. Wes man dem overen herren plichtich is, wanne men gudes an en volget.

§. Von der wisunge tügunge.

16. Of en herre sines mannes gut uplet unde weder untveit.

17. Of de herre des mannes gut verliet in sin antwerde ane sine wedersprake.

18. Wes de herre dem manne binnen sinen degedingen antwerden sole.

19. Wo de vorspreke weddehaftich wert.

§. Wes de man unscüldich werden mach.

20. Welk sone mit sines vader lene beervet werde.

§. Von gedinge to brekene.

§. Of de herre dem manne mit unrechte untseget.

§. Biscope gut unde vanlen sal de koning gantz lien.

21. Welk sone sines vader scilt behalde.

§. Wat den scilt hoget.

§. We len up den anderen ervet.

22. Binnen welker tiet de sone sin gut untvan sole.

§. Wo he dun unde spreken sole.

§. Of en de herre to manne nicht untvan wil.

§. Wanne de man anderwerve sine manscap bieden sole.

§. Wanne de man sine klage vernien sole um sin gut.

§. Of de herre dem manne sin gut budet to liene.

23. Wene de herre to manne nicht untvan darf.

§. Weme de herre nicht weigeren mach gut to liene.

§. In welker tiet unde stede de herre gut lien sal.

24. Wo de herre ane scult blift, of he den man to manne nicht untveit.

§. Wat denne de man irwurven hebbe mit sinem sinnene.

§. Wan de man sin gut benomen sole.

§. Of de herre dem manne des benomden gudes icht besaket; wo he dat behalden sal.

§. Von den tügen die de herre dem manne to dage bringen sal.

§. Wo de man sin gut versvigen mach.

§. Wo de man bewisen sole dat he des herren tüch wesen moge.

§. Wo de man oder de herre dat besakede gut behalt oder verlüset.

§. Wat echtnot si.

§. Wo man echtnot bewisen sole.

25. Wo unde wanne de man sime gude volgen sal an den overen herren.

§. Wat, wo vele jartale si.

§. Weme de over herre dat gut selven lien sole.

§. Wanne der manne de jartale beginne.

§. Wanne en herre lien moge.

§. Wo sik de man verjaren mach, al ne hebbe sin herre sin gut nicht untvangen.

26. Wanne de kindere to iren jaren komen sin.

§. Wo lange se vormünden bedorven.

§. Of man binnen des kindes jaren dem manne lenes besaket.

§. Wo lange de herre des kindes vormünde wesen sole unde sin gut nemen sole.

§. Binnen welker tiet sik dat kind nicht versümen mach.

§. Wo men bewisen sole dat en kind to sinen jaren komen si.

§. Wie nen tüch sin mach.

§. Wanne de herre dem kinde sin gut lien sole.

§. Wes dat kind dem herren vorborgen sole.

§. Wanne des kindes manne jartale ane gat.

§. Wes de man plichtich sin von des kindes lene.

§. Von des kindes gude anevelle.

§. Wanne dat kind dem herren sin gut benomen sole.

§. Wo man nene rechte were winnen mach an des kindes gude.

§. Von gudes uplaten mit underscede.

§. Wo sik de man verjaren mogen jegen dat kint, wen it to sinen jaren kumt.

27. Stirft en man de sone hevet binnen der jartale dat he sin gut untvan sal.

§. Stirft enes herren sone so.

28. Wo de herre des mannes gut nicht tveien ne mach mit latene.

29. Von wo manegen unde von welkem des herren sonen de man gut untvan sole.

§. Wo manegem unde welkem des mannes sonen de herre lien sole.

§. Of der sone en to sinen jaren komen si, wo dane wis de herre deme lien sole.

30. Wo men len vernen unde nicht vernen mach deme, up den it irsterven mach.

§. Mit süke verlüset nein man sin len.

31. Von vrowen lifgedinge.

32. Of mer lüde mit enem gude belent werden.

§. Wo se dat delen mogen.

§. Wat rechtes ir en an des anderen gude hebbe na der lenunge.

§. Wo manich irvolgen moge an enen anderen herren.

33. Of en herre liet des he nicht weren mach.

34. Wes belenet wif an des rikes dinste plichtich si.

§. Ane vare sin wif binnen lenrechte.

35. Of en herre liet kinderen ires vader gut bi des vader live.

36. Let en man gut up mit underscede.

37. Welk nen erve len si.

§. Wo man al recht an enen gude verlüset.

§. We en gut mit mereme rechte behalde.

38. We des nederen herren gut dem overen herren uplet unde weder untvengit, oder en ander.

§. Von lenes were.

§. We lenes were unde gemener were tüch sole sin.

39. We gudes were darven sal.

§. Wo de man besaken moge dat he jenich gut upgelaten hebbe.

§. Of de herre dvinget sinen man gut to latene.

§. Wat die dvangte si.

§. Wanne de man were anme gude winne.

§. En man mach sinen husgenoten maneger sake vertügen, den de herre sinen man.

40. Of tvene en gut unde gelike were anspreken.

41. Of de herre unde sin man ene were an gude in to seget.

42. De man mach bat getügen, dat he sin gut nicht verjaret hebbe, den sin herre.

§. Wo de herre dem manne sin gut aftügen moge.

43. Of de herre sinem manne gut verdelet durch enes anderen mannes klage.

44. Of de man oder de herre stirft binnen der jartale dat de man sin gut uttien sal.

§. Wo dicke sik des mannes jartale vernien.

45. Wat de man binnen sines herren degedinge dun moge an dem gude.

§. Wur vore de sone antwerden sole in des vader stat sime herren.

§. Welk gut de man nicht uttien mach.

46. Wo vele unde welke sake de herre uppe den man tügen moge.

§. Of dem manne mer siner herren des rikes dinst beden.

§. Wat man to herstüre geven sal.

§. Wanne de herre dem manne des rikes dinst bieden moge.

47. Of en man sime gude volget an enen anderen herren, des men ime nicht bekant.

§. Welk man des herren husgenot nutten mach to tuge in der manne stat.

48. Of en herre sines mannes gut uplet sime herren.

§. Wanne des mannes jartale angan.

§. Wanne he des gudes sinnen sole.

§. Binnen welker tiet de herre des mannes gut vorstan sole.

49. Of de herre dem manne gut nimt, oder der werscap untvalt.

§. Liet en herre tven mannen gut, war't ime irst ledich wert.

50. Of de herre oder de man ut dem lande vert binnen des mannes jartale.

§. Wo men de jartale lenget oder kortet.

§. Of sik de herre hüdet.

§. Stirft en man over mer, oder stirft en herre unweten sinem manne, wanne de jartale anga.

51. Binnen welker tiet de man wedde untsegen mach.

52. Um welke sake de man wedde unde bute vorborgen mote ir sinen degedingen.

53. Welk gut de herre lien unde weren mach.

54. Of de herre sinen scilt oder siner manne gut nederet mit manscap.

§. Wo de man sinen scilt nicht nederet, al wert he sines genoten man.

55. Wirt dem manne gut gelegen uppe sine trüwe.

§. Welke sake unde wo se de herre uppe den man tugen moge.

§. De sone n'is nicht plichtich sines vader lovede to lesten umme gut to latene, noch de man des herren.

§. Von sattunge an lene.

§. Wat men manlichem lien sole.

56. Durch wat en man gut untveng mit ener vrowen; wat de man dar rechtes an hebbe und dar an dun moge.

57. Stirft en man des gut to gedinge verlegen is.

§. Stirft en herre, oder let he dat gut up binnen der jartale, als den man dat gedinge an irstorven is.

§. Wo dat gedinge gebroken wirt.

58. Wo kind kinde gut lien mach.

§. Von anegevelle.

§. Von vluchsale (so).

59. Of en man gut behalt in lene, unde en ander hevet it in weren, werdet se dar umme scüldeget.

60. Welk gut neman to tinse dun mach.

§. We en recht tinsman si.

61. We nen len an gerichte hebben mut.

§. Wanne de richter richten müte.

62. Wo ammechtlüde len an irs herren gude behalden, des man in besaket.

63. Von hoverechte, wo men dat liet.

§. We hoverecht hebben moge.

64. De man sal jewelkes gudes sinnen mit manscap.

§. Wo man manscap behalden sole.

65. Wur umme, wanne, wur, wo en herre sinem manne to lenrechte degedingen moge.

§. Wur umme de man weddehaftich wirt.

§. Wur up de herre sin wedde sen sal.

§. Wat de tinsman vor sinem herren dulden sal.

§. Wo de herre sines lenrechtes beginnen unde lenden sal.

§. De herre ne mach nene vrist geven na sime willen.

§. Wanne de man deme herren nicht antwerden noch ordel vinden ne darf.

§. Wo sik de herre des verdeleden gudes underwinden unde it behalden sal.

66. Wo en man sin gut ut tien sal.

§. Wur ummen dem manne al ansprake verdelet.

§. Wanne de man sinem herren to lenrechte nicht stan sole.

67. Wo de man in sines herren lenrecht komen sole, dat he's ane vare blive.

§. Wur umme de herre dem manne, de man dem herren nicht antwerdet to lenrechte.

§. Wo de herre den man scüldegen sal; wo de man antwerden sal.

§. We vorspreken darven sal.

§. Of de vorspreke misse sprikt.

§. Wo men ordel vragen sal.

§. Wes ordel men irst vinden sal.

§. Wat de man spreken moge binnen lenrechte.

§. Wo vele man de herre deme manne in gespreke geven sal unde welke.

§. Wes ordel men irst vinden sal.

68. Wur umme en man sime herren weddet.

§. Wanne de herre dem manne antwerden sole vor dem overen herren.

§. Wo vele de man wedde.

§. Von bute.

§. We nene bute hebben sal.

§. Wanne, wur men bute, wedde lesten sal.

§. Of de man nicht stan mach to lenrechte.

§. Wo dicke de man des dages wedde.

§. Wo dicke, wur, wo lange de man in gespreke wesen moge.

69. We ordel scelden unde tüch wesen mach.

§. Von ordeles volge.

§. Wo man ordel scelden sal.

§. Of en ordel sculden wirt, wur men's tien sole.

§. Wanne men't weder bringen sole.

§. Of de nicht vulkumt de't gesculden hevet.

§. Wo men umme ene sake tvie weddet.

70. Of tvei dorp umme ene markscedunge tveit.

71. Von dren lenunge de von gemeneme lenrechte tveien, unde welk de sin.

§. Dat irste is len an gerichte; we nicht richten ne mach.

§. Dat andere is len an egen.

§. Dat dridde is borchlen.

§. Of en herre siner manne len to borchlene untvat.

§. Of de man sin burchlen to lene verliet.

§. Von gedinge.

§. Wes de borgere sime herren plichtich si von burchlene.

§. We over den anderen ordel vinden unde nicht vinden mach, unde tüch wesen mach, unde wur.

§. Wur von vorsten vorsten hetet.

§. Wie nenen leien to herren hebben sole, wenne den koning.

§. Wes en man nicht weigeren mach to lenrechte.

72. Wur, wanne, wo de koning to lenrechte degedingen mach.

§. Wo man to borchlene degedingen sal.

§. Umme wo vele unde welke sake de herre sinem borgere dedingen mach.

§. Binnen welker tiet men burchlen uttien moge.

§. Büdit de herre dem borgere, up de burch to varen.

§. Of en burch gebroken wirt.

§. Of de burch unde burchlen in ene walt nicht horet unde ledich wirt.

§. Of de herre sinem borgere untseget.

§. An welkem borchlene nen man recht len bereden mach.

73. Von tinsgude.

74. Of en man gut in weren hevet sunder lenunge unde sik len dar an to seget.

§. Wo man lenes were unde gemene were tugen sole.

75. Of en man gut untveng mit ener vrowen, wat rechtes he dar an hebbe.

§. Seget sik de herre der vrowen gut ledich von sines mannes dode, unde seget it de vrowe sik von enem anderen manne.

76. Wur umme unde wo de man sinen herren beklagen mut.

§. Of de man sime herren untseget, oder de herre dem manne.

§. Wo der en dem anderen untsecgen sal.

§. Welker untsecgunge de man besaken mach.

§. Von gudes uttiende.

§. Von gedinge.

77. Von lene to burmesterscap gelegen.

78. Man ne sal nen len lien to bescedener tiet.

§. We de sin de dat recht breket.

79. Of dem manne en sin herre dedinget to lenrechte, wes he sinem anderen herren unde dem rike de wile plichtich si.

§. Lantrechtes mach men mit des rikes denste nicht ledich sin.

80. Of de man gewiset wert an sines herren ungenot.