Ὀ δ υ σ σ ε ί α ς   δ

Τὰ ἐν Λακεδαίμονι.

Τὰ ἐν Ἰθάκηι.

___________________________________________________

Οἱ δ᾽ ἷξον κοίλην Λακεδαίμονα κητώεσσαν,

πρὸς δ᾽ ἄρα δώματ᾽ ἔλων Μενελάου κυδαλίμοιο.

τὸν δ᾽ εὗρον δαινύντα γάμον πολλοῖσιν ἔτηισιν

υἱέος ἠδὲ θυγατρὸς ἀμύμονος ὧι ἐνὶ οἴκωι.

5

τὴν μὲν Ἀχιλλῆος ῥηξήνορος υἱέι πέμπεν·

ἐν Τροίηι γὰρ πρῶτον ὑπέσχετο καὶ κατένευσε

δωσέμεναι, τοῖσιν δὲ θεοὶ γάμον ἐξετέλειον.

τὴν ἄρ᾽ ὅ γ᾽ ἔνθ᾽ ἵπποισι καὶ ἅρμασι πέμπε νέεσθαι

Μυρμιδόνων προτὶ ἄστυ περικλυτόν, οἷσιν ἄνασσεν.

10

υἱέι δὲ Σπάρτηθεν Ἀλέκτορος ἤγετο κούρην,

ὅς οἱ τηλύγετος γένετο κρατερὸς Μεγαπένθης

ἐκ δούλης· Ἑλένηι δὲ θεοὶ γόνον οὐκέτ᾽ ἔφαινον,

ἐπεὶ δὴ τὸ πρῶτον ἐγείνατο παῖδ᾽ ἐρατεινήν,

Ἑρμιόνην, ἣ εἶδος ἔχε χρυσέης Ἀφροδίτης.

15

ὣς οἱ μὲν δαίνυντο καθ᾽ ὑψερεφὲς μέγα δῶμα

γείτονες ἠδὲ ἔται Μενελάου κυδαλίμοιο,

τερπόμενοι· μετὰ δέ σφιν ἐμέλπετο θεῖος ἀοιδὸς

φορμίζων, δοιὼ δὲ κυβιστητῆρε κατ᾽ αὐτούς,

μολπῆς ἐξάρχοντος, ἐδίνευον κατὰ μέσσους.

20

τὼ δ᾽ αὖτ᾽ ἐν προθύροισι δόμων αὐτώ τε καὶ ἵππω,

Τηλέμαχός θ᾽ ἥρως καὶ Νέστορος ἀγλαὸς υἱός,

στῆσαν· ὁ δὲ προμολὼν ἴδετο κρείων Ἐτεωνεύς,

ὀτρηρὸς θεράπων Μενελάου κυδαλίμοιο,

βῆ δ᾽ ἴμεν ἀγγελέων διὰ δώματα ποιμένι λαῶν,

25

ἀγχοῦ δ᾽ ἱστάμενος ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·

ξείνω δή τινε τώδε, διοτρεφὲς ὦ Μενέλαε,

ἄνδρε δύω, γενεῆι δὲ Διὸς μεγάλοιο ἔικτον.

ἀλλ᾽ εἴπ᾽, ἤ σφωιν καταλύσομεν ὠκέας ἵππους,

ἦ ἄλλον πέμπωμεν ἱκανέμεν, ὅς κε φιλήσηι.

30

τὸν δὲ μέγ᾽ ὀχθήσας προσέφη ξανθὸς Μενέλαος·

οὐ μὲν νήπιος ἦσθα, Βοηθοΐδη Ἐτεωνεῦ,

τὸ πρίν· ἀτὰρ μὲν νῦν γε πάϊς ὣς νήπια βάζεις.

ἦ μὲν δὴ νῶι ξεινήια πολλὰ φαγόντε

ἄλλων ἀνθρώπων δεῦρ᾽ ἱκόμεθ᾽, αἴ κέ ποθι Ζεὺς

35

ἐξοπίσω περ παύσηι ὀιζύος. ἀλλὰ λύ᾽ ἵππους

ξείνων, ἐς δ᾽ αὐτοὺς προτέρω ἄγε θοινηθῆναι.

ὣς φάθ᾽, ὁ δὲ μεγάροιο διέσσυτο, κέκλετο δ᾽ ἄλλους

ὀτρηροὺς θεράποντας ἅμα σπέσθαι ἑοῖ αὐτῶι.

οἱ δ᾽ ἵππους μὲν λῦσαν ὑπὸ ζυγοῦ ἱδρώοντας,

40

καὶ τοὺς μὲν κατέδησαν ἐφ᾽ ἱππείηισι κάπηισι,

πὰρ δ᾽ ἔβαλον ζειάς, ἀνὰ δὲ κρῖ λευκὸν ἔμιξαν,

ἅρματα δ᾽ ἔκλιναν πρὸς ἐνώπια παμφανόωντα,

αὐτοὺς δ᾽ εἰσῆγον θεῖον δόμον. οἱ δὲ ἰδόντες

θαύμαζον κατὰ δῶμα διοτρεφέος βασιλῆος·

45

ὥς τε γὰρ ἠελίου αἴγλη πέλεν ἠὲ σελήνης

δῶμα καθ᾽ ὑψερεφὲς Μενελάου κυδαλίμοιο.

αὐτὰρ ἐπεὶ τάρπησαν ὁρώμενοι ὀφθαλμοῖσιν,

ἔς ῥ᾽ ἀσαμίνθους βάντες ἐυξέστας λούσαντο.

τοὺς δ᾽ ἐπεὶ οὖν δμωιαὶ λοῦσαν καὶ χρῖσαν ἐλαίωι,

50

ἀμφὶ δ᾽ ἄρα χλαίνας οὔλας βάλον ἠδὲ χιτῶνας,

ἔς ῥα θρόνους ἕζοντο παρ᾽ Ἀτρεΐδην Μενέλαον.

χέρνιβα δ᾽ ἀμφίπολος προχόωι ἐπέχευε φέρουσα

καλῆι χρυσείηι ὑπὲρ ἀργυρέοιο λέβητος,

νίψασθαι· παρὰ δὲ ξεστὴν ἐτάνυσσε τράπεζαν.

55

σῖτον δ᾽ αἰδοίη ταμίη παρέθηκε φέρουσα,

εἴδατα πόλλ᾽ ἐπιθεῖσα, χαριζομένη παρεόντων.

δαιτρὸς δὲ κρειῶν πίνακας παρέθηκεν ἀείρας

παντοίων, παρὰ δέ σφι τίθει χρύσεια κύπελλα.

τὼ καὶ δεικνύμενος προσέφη ξανθὸς Μενέλαος·

60

σίτου θ᾽ ἅπτεσθον καὶ χαίρετον. αὐτὰρ ἔπειτα

δείπνου πασσαμένω εἰρησόμεθ᾽, οἵ τινές ἐστον

ἀνδρῶν· οὐ γὰρ σφῶιν γε γένος ἀπόλωλε τοκήων,

ἀλλ᾽ ἀνδρῶν γένος ἐστὲ διοτρεφέων βασιλήων

σκηπτούχων, ἐπεὶ οὔ κε κακοὶ τοιούσδε τέκοιεν.

65

ὣς φάτο, καί σφιν νῶτα βοὸς παρὰ πίονα θῆκεν

ὄπτ᾽ ἐν χερσὶν ἑλών, τά ῥά οἱ γέρα πάρθεσαν αὐτῶι.

οἱ δ᾽ ἐπ᾽ ὀνείαθ᾽ ἑτοῖμα προκείμενα χεῖρας ἴαλλον.

αὐτὰρ ἐπεὶ πόσιος καὶ ἐδητύος ἐξ ἔρον ἕντο,

δὴ τότε Τηλέμαχος προσεφώνεε Νέστορος υἱόν,

70

ἄγχι σχὼν κεφαλήν, ἵνα μὴ πευθοίαθ᾽ οἱ ἄλλοι·

φράζεο, Νεστορίδη, τῶι ἐμῶι κεχαρισμένε θυμῶι,

χαλκοῦ τε στεροπὴν κὰδ δώματα ἠχήεντα

χρυσοῦ τ᾽ ἠλέκτρου τε καὶ ἀργύρου ἠδ᾽ ἐλέφαντος.

Ζηνός που τοιήδε γ᾽ Ὀλυμπίου ἔνδοθεν αὐλή,

ὅσσα τάδ᾽ ἄσπετα πολλά· σέβας μ᾽ ἔχει εἰσορόωντα.

75

τοῦ δ᾽ ἀγορεύοντος ξύνετο ξανθὸς Μενέλαος,

καί σφεας φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·

τέκνα φίλ᾽, ἦ τοι Ζηνὶ βροτῶν οὐκ ἄν τις ἐρίζοι·

ἀθάνατοι γὰρ τοῦ γε δόμοι καὶ κτήματ᾽ ἔασιν·

80

ἀνδρῶν δ᾽ ἤ κέν τίς μοι ἐρίσσεται, ἠὲ καὶ οὐκί,

κτήμασιν. ἦ γὰρ πολλὰ παθὼν καὶ πόλλ᾽ ἐπαληθεὶς

ἠγαγόμην ἐν νηυσὶ καὶ ὀγδοάτωι ἔτει ἦλθον,

Κύπρον Φοινίκην τε καὶ Αἰγυπτίους ἐπαληθείς,

Αἰθίοπάς θ᾽ ἱκόμην καὶ Σιδονίους καὶ Ἐρεμβοὺς

85

καὶ Λιβύην, ἵνα τ᾽ ἄρνες ἄφαρ κεραοὶ τελέθουσι.

τρὶς γὰρ τίκτει μῆλα τελεσφόρον εἰς ἐνιαυτόν.

ἔνθα μὲν οὔτε ἄναξ ἐπιδευὴς οὔτε τι ποιμὴν

τυροῦ καὶ κρειῶν οὐδὲ γλυκεροῖο γάλακτος,

ἀλλ᾽ αἰεὶ παρέχουσιν ἐπηετανὸν γάλα θῆσθαι.

90

ἧος ἐγὼ περὶ κεῖνα πολὺν βίοτον συναγείρων

ἠλώμην, τῆός μοι ἀδελφεὸν ἄλλος ἔπεφνεν

λάθρηι, ἀνωιστί, δόλωι οὐλομένης ἀλόχοιο·

ὣς οὔ τοι χαίρων τοῖσδε κτεάτεσσιν ἀνάσσω.

καὶ πατέρων τάδε μέλλετ᾽ ἀκουέμεν, οἵ τινες ὑμῖν

95

εἰσίν, ἐπεὶ μάλα πολλὰ πάθον, καὶ ἀπώλεσα οἶκον

εὖ μάλα ναιετάοντα, κεχανδότα πολλὰ καὶ ἐσθλά.

ὧν ὄφελον τριτάτην περ ἔχων ἐν δώμασι μοῖραν

ναίειν, οἱ δ᾽ ἄνδρες σόοι ἔμμεναι, οἳ τότ᾽ ὄλοντο

Τροίηι ἐν εὐρείηι ἑκὰς Ἄργεος ἱπποβότοιο.

100

ἀλλ᾽ ἔμπης πάντας μὲν ὀδυρόμενος καὶ ἀχεύων

πολλάκις ἐν μεγάροισι καθήμενος ἡμετέροισιν

ἄλλοτε μέν τε γόωι φρένα τέρπομαι, ἄλλοτε δ᾽ αὖτε

παύομαι· αἰψηρὸς δὲ κόρος κρυεροῖο γόοιο.

τῶν πάντων οὐ τόσσον ὀδύρομαι, ἀχνύμενός περ,

105

ὡς ἑνός, ὅς τέ μοι ὕπνον ἀπεχθαίρει καὶ ἐδωδὴν

μνωομένωι, ἐπεὶ οὔ τις Ἀχαιῶν τόσσ᾽ ἐμόγησεν,

ὅσσ᾽ Ὀδυσεὺς ἐμόγησε καὶ ἤρατο. τῶι δ᾽ ἄρ᾽ ἔμελλεν

αὐτῶι κήδε᾽ ἔσεσθαι, ἐμοὶ δ᾽ ἄχος αἰὲν ἄλαστον

κείνου, ὅπως δὴ δηρὸν ἀποίχεται, οὐδέ τι ἴδμεν,

110

ζώει ὅ γ᾽ ἦ τέθνηκεν. ὀδύρονταί νύ που αὐτὸν

Λαέρτης θ᾽ ὁ γέρων καὶ ἐχέφρων Πηνελόπεια

Τηλέμαχός θ᾽, ὃν ἔλειπε νέον γεγαῶτ᾽ ἐνὶ οἴκωι.

ὣς φάτο, τῶι δ᾽ ἄρα πατρὸς ὑφ᾽ ἵμερον ὦρσε γόοιο.

δάκρυ δ᾽ ἀπὸ βλεφάρων χαμάδις βάλε πατρὸς ἀκούσας,

115

χλαῖναν πορφυρέην ἄντ᾽ ὀφθαλμοῖιν ἀνασχὼν

ἀμφοτέρηισιν χερσί. νόησε δέ μιν Μενέλαος,

μερμήριξε δ᾽ ἔπειτα κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμόν,

ἠέ μιν αὐτὸν πατρὸς ἐάσειε μνησθῆναι

ἦ πρῶτ᾽ ἐξερέοιτο ἕκαστά τε πειρήσαιτο.

120

ἧος ὁ ταῦθ᾽ ὥρμαινε κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμόν,

ἐκ δ᾽ Ἑλένη θαλάμοιο θυώδεος ὑψορόφοιο

ἤλυθεν Ἀρτέμιδι χρυσηλακάτωι ἐικυῖα.

τῆι δ᾽ ἄρ᾽ ἅμ᾽ Ἀδρήστη κλισίην εὔτυκτον ἔθηκεν,

Ἀλκίππη δὲ τάπητα φέρεν μαλακοῦ ἐρίοιο,

125

Φυλὼ δ᾽ ἀργύρεον τάλαρον φέρε, τόν οἱ ἔθηκεν

Ἀλκάνδρη, Πολύβοιο δάμαρ, ὃς ἔναι᾽ ἐνὶ Θήβηις

Αἰγυπτίηις, ὅθι πλεῖστα δόμοις ἐν κτήματα κεῖται·

ὃς Μενελάωι δῶκε δύ᾽ ἀργυρέας ἀσαμίνθους,

δοιοὺς δὲ τρίποδας, δέκα δὲ χρυσοῖο τάλαντα.

130

χωρὶς δ᾽ αὖθ᾽ Ἑλένηι ἄλοχος πόρε κάλλιμα δῶρα·

χρυσέην τ᾽ ἠλακάτην τάλαρόν θ᾽ ὑπόκυκλον ὄπασσεν

ἀργύρεον, χρυσῶι δ᾽ ἐπὶ χείλεα κεκράαντο.

τόν ῥά οἱ ἀμφίπολος Φυλὼ παρέθηκε φέρουσα

νήματος ἀσκητοῖο βεβυσμένον· αὐτὰρ ἐπ᾽ αὐτῶι

135

ἠλακάτη τετάνυστο ἰοδνεφὲς εἶρος ἔχουσα.

ἕζετο δ᾽ ἐν κλισμῶι, ὑπὸ δὲ θρῆνυς ποσὶν ἦεν.

αὐτίκα δ᾽ ἥ γ᾽ ἐπέεσσι πόσιν ἐρέεινεν ἕκαστα·

ἴδμεν δή, Μενέλαε διοτρεφές, οἵ τινες οἵδε

ἀνδρῶν εὐχετόωνται ἱκανέμεν ἡμέτερον δῶ;

140

ψεύσομαι ἦ ἔτυμον ἐρέω; κέλεται δέ με θυμός.

οὐ γάρ πώ τινά φημι ἐοικότα ὧδε ἰδέσθαι

οὔτ᾽ ἄνδρ᾽ οὔτε γυναῖκα, σέβας μ᾽ ἔχει εἰσορόωσαν,

ὡς ὅδ᾽ Ὀδυσσῆος μεγαλήτορος υἷι ἔοικε,

Τηλεμάχωι, τὸν ἔλειπε νέον γεγαῶτ᾽ ἐνὶ οἴκωι

145

κεῖνος ἀνήρ, ὅτ᾽ ἐμεῖο κυνώπιδος εἵνεκ᾽ Ἀχαιοὶ

ἤλθεθ᾽ ὑπὸ Τροίην πόλεμον θρασὺν ὁρμαίνοντες.

τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη ξανθὸς Μενέλαος·

οὕτω νῦν καὶ ἐγὼ νοέω, γύναι, ὡς σὺ ἐίσκεις·

κείνου γὰρ τοιοίδε πόδες τοιαίδε τε χεῖρες

150

ὀφθαλμῶν τε βολαὶ κεφαλή τ᾽ ἐφύπερθέ τε χαῖται.

καὶ νῦν ἦ τοι ἐγὼ μεμνημένος ἀμφ᾽ Ὀδυσῆι

μυθεόμην, ὅσα κεῖνος ὀιζύσας ἐμόγησεν

ἀμφ᾽ ἐμοί, αὐτὰρ ὁ πικρὸν ὑπ᾽ ὀφρύσι δάκρυον εἶβε,

χλαῖναν πορφυρέην ἄντ᾽ ὀφθαλμοῖιν ἀνασχών.

155

τὸν δ᾽ αὖ Νεστορίδης Πεισίστρατος ἀντίον ηὔδα·

Ἀτρεΐδη Μενέλαε διοτρεφές, ὄρχαμε λαῶν,

κείνου μέν τοι ὅδ᾽ υἱὸς ἐτήτυμον, ὡς ἀγορεύεις·

ἀλλὰ σαόφρων ἐστί, νεμεσσᾶται δ᾽ ἐνὶ θυμῶι

ὧδ᾽ ἐλθὼν τὸ πρῶτον ἐπεσβολίας ἀναφαίνειν

160

ἄντα σέθεν, τοῦ νῶι θεοῦ ὣς τερπόμεθ᾽ αὐδῆι.

αὐτὰρ ἐμὲ προέηκε Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ

τῶι ἅμα πομπὸν ἕπεσθαι· ἐέλδετο γάρ σε ἰδέσθαι,

ὄφρα οἱ ἤ τι ἔπος ὑποθήσεαι ἠέ τι ἔργον.

πολλὰ γὰρ ἄλγε᾽ ἔχει πατρὸς πάϊς οἰχομένοιο

165

ἐν μεγάροις, ὧι μὴ ἄλλοι ἀοσσητῆρες ἔωσιν,

ὡς νῦν Τηλεμάχωι ὁ μὲν οἴχεται, οὐδέ οἱ ἄλλοι

εἴσ᾽ οἵ κεν κατὰ δῆμον ἀλάλκοιεν κακότητα.

τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη ξανθὸς Μενέλαος·

ὢ πόποι, ἦ μάλα δὴ φίλου ἀνέρος υἱὸς ἐμὸν δῶ

170

ἵκεθ᾽, ὃς εἵνεκ᾽ ἐμεῖο πολέας ἐμόγησεν ἀέθλους·

καί μιν ἔφην ἐλθόντα φιλησέμεν ἔξοχον ἄλλων

Ἀργείων, εἰ νῶιν ὑπεὶρ ἅλα νόστον ἔδωκε

νηυσὶ θοῆισι γενέσθαι Ὀλύμπιος εὐρύοπα Ζεύς.

καί κέ οἱ Ἄργεϊ νάσσα πόλιν καὶ δώματ᾽ ἔτευξα,

175

ἐξ Ἰθάκης ἀγαγὼν σὺν κτήμασι καὶ τέκεϊ ὧι

καὶ πᾶσιν λαοῖσι, μίαν πόλιν ἐξαλαπάξας,

αἳ περιναιετάουσιν, ἀνάσσονται δ᾽ ἐμοὶ αὐτῶι.

καί κε θάμ᾽ ἐνθάδ᾽ ἐόντες ἐμισγόμεθ᾽· οὐδέ κεν ἡμέας

ἄλλο διέκρινεν φιλέοντέ τε τερπομένω τε,

180

πρίν γ᾽ ὅτε δὴ θανάτοιο μέλαν νέφος ἀμφεκάλυψεν.

ἀλλὰ τὰ μέν που μέλλεν ἀγάσσεσθαι θεὸς αὐτός,

ὃς κεῖνον δύστηνον ἀνόστιμον οἶον ἔθηκεν.

ὣς φάτο, τοῖσι δὲ πᾶσιν ὑφ᾽ ἵμερον ὦρσε γόοιο.

κλαῖε μὲν Ἀργείη Ἑλένη, Διὸς ἐκγεγαυῖα,

185

κλαῖε δὲ Τηλέμαχός τε καὶ Ἀτρεΐδης Μενέλαος,

οὐδ᾽ ἄρα Νέστορος υἱὸς ἀδακρύτω ἔχεν ὄσσε·

μνήσατο γὰρ κατὰ θυμὸν ἀμύμονος Ἀντιλόχοιο,

τόν ῥ᾽ Ἠοῦς ἔκτεινε φαεινῆς ἀγλαὸς υἱός·

τοῦ ὅ γ᾽ ἐπιμνησθεὶς ἔπεα πτερόεντ᾽ ἀγόρευεν·

190

Ἀτρεΐδη, περὶ μέν σε βροτῶν πεπνυμένον εἶναι

Νέστωρ φάσχ᾽ ὁ γέρων, ὅτ᾽ ἐπιμνησαίμεθα σεῖο

οἷσιν ἐνὶ μεγάροισι, καὶ ἀλλήλους ἐρέοιμεν.

καὶ νῦν, εἴ τί που ἔστι, πίθοιό μοι· οὐ γὰρ ἐγώ γε

τέρπομ᾽ ὀδυρόμενος μεταδόρπιος, ἀλλὰ καὶ ἠὼς

195

ἔσσεται ἠριγένεια· νεμεσσῶμαί γε μὲν οὐδὲν

κλαίειν ὅς κε θάνηισι βροτῶν καὶ πότμον ἐπίσπηι.

τοῦτό νυ καὶ γέρας οἶον ὀιζυροῖσι βροτοῖσιν,

κείρασθαί τε κόμην βαλέειν τ᾽ ἀπὸ δάκρυ παρειῶν.

καὶ γὰρ ἐμὸς τέθνηκεν ἀδελφεός, οὔ τι κάκιστος

200

Ἀργείων· μέλλεις δὲ σὺ ἴδμεναι· οὐ γὰρ ἐγώ γε

ἤντησ᾽ οὐδὲ ἴδον· περὶ δ᾽ ἄλλων φασὶ γενέσθαι

Ἀντίλοχον, πέρι μὲν θείειν ταχὺν ἠδὲ μαχητήν.

τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη ξανθὸς Μενέλαος·

ὦ φίλ᾽, ἐπεὶ τόσα εἶπες, ὅσ᾽ ἂν πεπνυμένος ἀνὴρ

205

εἴποι καὶ ῥέξειε, καὶ ὃς προγενέστερος εἴη·

τοίου γὰρ καὶ πατρός, ὃ καὶ πεπνυμένα βάζεις,

ῥεῖα δ᾽ ἀρίγνωτος γόνος ἀνέρος ὧι τε Κρονίων

ὄλβον ἐπικλώσηι γαμέοντί τε γεινομένωι τε,

ὡς νῦν Νέστορι δῶκε διαμπερὲς ἤματα πάντα

210

αὐτὸν μὲν λιπαρῶς γηρασκέμεν ἐν μεγάροισιν,

υἱέας αὖ πινυτούς τε καὶ ἔγχεσιν εἶναι ἀρίστους.

ἡμεῖς δὲ κλαυθμὸν μὲν ἐάσομεν, ὃς πρὶν ἐτύχθη,

δόρπου δ᾽ ἐξαῦτις μνησώμεθα, χερσὶ δ᾽ ἐφ᾽ ὕδωρ

χευάντων. μῦθοι δὲ καὶ ἠῶθέν περ ἔσονται

215

Τηλεμάχωι καὶ ἐμοὶ διαειπέμεν ἀλλήλοισιν.

ὣς ἔφατ᾽, Ἀσφαλίων δ᾽ ἄρ ὕδωρ ἐπὶ χεῖρας ἔχευεν,

ὀτρηρὸς θεράπων Μενελάου κυδαλίμοιο.

οἱ δ᾽ ἐπ᾽ ὀνείαθ᾽ ἑτοῖμα προκείμενα χεῖρας ἴαλλον.

ἔνθ᾽ αὖτ᾽ ἄλλ᾽ ἐνόησ᾽ Ἑλένη Διὸς ἐκγεγαυῖα·

220

αὐτίκ᾽ ἄρ᾽ εἰς οἶνον βάλε φάρμακον, ἔνθεν ἔπινον,

νηπενθές τ᾽ ἄχολόν τε, κακῶν ἐπίληθον ἁπάντων.

ὃς τὸ καταβρόξειεν, ἐπὴν κρητῆρι μιγείη,

οὔ κεν ἐφημέριός γε βάλοι κατὰ δάκρυ παρειῶν,

οὐδ᾽ εἴ οἱ κατατεθναίη μήτηρ τε πατήρ τε,

225

οὐδ᾽ εἴ οἱ προπάροιθεν ἀδελφεὸν ἢ φίλον υἱὸν

χαλκῶι δηιόωιεν, ὁ δ᾽ ὀφθαλμοῖσιν ὁρῶιτο.

τοῖα Διὸς θυγάτηρ ἔχε φάρμακα μητιόεντα,

ἐσθλά, τά οἱ Πολύδαμνα πόρεν, Θῶνος παράκοιτις

Αἰγυπτίη, τῆι πλεῖστα φέρει ζείδωρος ἄρουρα

230

φάρμακα, πολλὰ μὲν ἐσθλὰ μεμιγμένα πολλὰ δὲ λυγρά·

ἰητρὸς δὲ ἕκαστος ἐπιστάμενος περὶ πάντων

ἀνθρώπων· ἦ γὰρ Παιήονός εἰσι γενέθλης.

αὐτὰρ ἐπεί ῥ᾽ ἐνέηκε κέλευσέ τε οἰνοχοῆσαι,

ἐξαῦτις μύθοισιν ἀμειβομένη προσέειπεν·

235

Ἀτρεΐδη Μενέλαε διοτρεφὲς ἠδὲ καὶ οἵδε

ἀνδρῶν ἐσθλῶν παῖδες· ἀτὰρ θεὸς ἄλλοτε ἄλλωι

Ζεὺς ἀγαθόν τε κακόν τε διδοῖ· δύναται γὰρ ἅπαντα·

ἦ τοι νῦν δαίνυσθε καθήμενοι ἐν μεγάροισι

καὶ μύθοις τέρπεσθε· ἐοικότα γὰρ καταλέξω.

240

πάντα μὲν οὐκ ἂν ἐγὼ μυθήσομαι οὐδ᾽ ὀνομήνω,

ὅσσοι Ὀδυσσῆος ταλασίφρονός εἰσιν ἄεθλοι·

ἀλλ᾽ οἷον τόδ᾽ ἔρεξε καὶ ἔτλη καρτερὸς ἀνὴρ

δήμωι ἔνι Τρώων, ὅθι πάσχετε πήματ᾽ Ἀχαιοί.

αὐτόν μιν πληγῆισιν ἀεικελίηισι δαμάσσας,

245

σπεῖρα κάκ᾽ ἀμφ᾽ ὤμοισι βαλών, οἰκῆι ἐοικώς,

ἀνδρῶν δυσμενέων κατέδυ πόλιν εὐρυάγυιαν·

ἄλλωι δ᾽ αὐτὸν φωτὶ κατακρύπτων ἤισκε,

δέκτηι, ὃς οὐδὲν τοῖος ἔην ἐπὶ νηυσὶν Ἀχαιῶν.

τῶι ἴκελος κατέδυ Τρώων πόλιν, οἱ δ᾽ ἀβάκησαν

250

πάντες· ἐγὼ δέ μιν οἴη ἀνέγνων τοῖον ἐόντα,

καί μιν ἀνηρώτων· ὁ δὲ κερδοσύνηι ἀλέεινεν.

ἀλλ᾽ ὅτε δή μιν ἐγὼ λόεον καὶ χρῖον ἐλαίωι,

ἀμφὶ δὲ εἵματα ἕσσα καὶ ὤμοσα καρτερὸν ὅρκον

μὴ μὲν πρὶν Ὀδυσῆα μετὰ Τρώεσσ᾽ ἀναφῆναι,

255

πρίν γε τὸν ἐς νῆάς τε θοὰς κλισίας τ᾽ ἀφικέσθαι,

καὶ τότε δή μοι πάντα νόον κατέλεξεν Ἀχαιῶν.

πολλοὺς δὲ Τρώων κτείνας ταναήκεϊ χαλκῶι

ἦλθε μετ᾽ Ἀργείους, κατὰ δὲ φρόνιν ἤγαγε πολλήν.

ἔνθ᾽ ἄλλαι Τρωιαὶ λίγ᾽ ἐκώκυον· αὐτὰρ ἐμὸν κῆρ

260

χαῖρ᾽, ἐπεὶ ἤδη μοι κραδίη τέτραπτο νέεσθαι

ἂψ οἶκόνδ᾽, ἄτην δὲ μετέστενον, ἣν Ἀφροδίτη

δῶχ᾽, ὅτε μ᾽ ἤγαγε κεῖσε φίλης ἀπὸ πατρίδος αἴης,

παῖδά τ᾽ ἐμὴν νοσφισσαμένην θάλαμόν τε πόσιν τε

οὔ τευ δευόμενον, οὔτ᾽ ἂρ φρένας οὔτε τι εἶδος.

265

τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη ξανθὸς Μενέλαος·

ναὶ δὴ ταῦτά γε πάντα, γύναι, κατὰ μοῖραν ἔειπες.

ἤδη μὲν πολέων ἐδάην βουλήν τε νόον τε

ἀνδρῶν ἡρώων, πολλὴν δ᾽ ἐπελήλυθα γαῖαν·

ἀλλ᾽ οὔ πω τοιοῦτον ἐγὼν ἴδον ὀφθαλμοῖσιν,

270

οἷν Ὀδυσσῆος ταλασίφρονος ἔσκε φίλον κῆρ.

οἷον καὶ τόδ᾽ ἔρεξε καὶ ἔτλη καρτερὸς ἀνὴρ

ἵππωι ἔνι ξεστῶι, ἵν᾽ ἐνήμεθα πάντες ἄριστοι

Ἀργείων Τρώεσσι φόνον καὶ κῆρα φέροντες.

ἦλθες ἔπειτα σὺ κεῖσε· κελευσέμεναι δέ σ᾽ ἔμελλε

275

δαίμων, ὃς Τρώεσσιν ἐβούλετο κῦδος ὀρέξαι·

καί τοι Δηΐφοβος θεοείκελος ἕσπετ᾽ ἰούσηι.

τρὶς δὲ περίστειξας κοῖλον λόχον ἀμφαφόωσα,

ἐκ δ᾽ ὀνομακλήδην Δαναῶν ὀνόμαζες ἀρίστους,

πάντων Ἀργείων φωνὴν ἴσκουσ᾽ ἀλόχοισιν.

280

αὐτὰρ ἐγὼ καὶ Τυδεΐδης καὶ δῖος Ὀδυσσεὺς

ἥμενοι ἐν μέσσοισιν ἀκούσαμεν ὡς ἐβόησας.

νῶι μὲν ἀμφοτέρω μενεήναμεν ὁρμηθέντε

ἢ ἐξελθέμεναι, ἢ ἔνδοθεν αἶψ᾽ ὑπακοῦσαι·

ἀλλ᾽ Ὀδυσεὺς κατέρυκε καὶ ἔσχεθεν ἱεμένω περ.

285

ἔνθ᾽ ἄλλοι μὲν πάντες ἀκὴν ἔσαν υἷες Ἀχαιῶν,

Ἄντικλος δὲ σέ γ᾽ οἶος ἀμείψασθαι ἐπέεσσιν

ἤθελεν. ἀλλ᾽ Ὀδυσεὺς ἐπὶ μάστακα χερσὶ πίεζεν

νωλεμέως κρατερῆισι, σάωσε δὲ πάντας Ἀχαιούς·

τόφρα δ᾽ ἔχ᾽, ὄφρα σε νόσφιν ἀπήγαγε Παλλὰς Ἀθήνη.

290

τὸν δ᾽ αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα·

Ἀτρεΐδη Μενέλαε διοτρεφές, ὄρχαμε λαῶν,

ἄλγιον· οὐ γάρ οἵ τι τάδ᾽ ἤρκεσε λυγρὸν ὄλεθρον,

οὐδ᾽ εἴ οἱ κραδίη γε σιδηρέη ἔνδοθεν ἦεν.

ἀλλ᾽ ἄγετ᾽ εἰς εὐνὴν τράπεθ᾽ ἡμέας, ὄφρα καὶ ἤδη

295

ὕπνωι ὕπο γλυκερῶι ταρπώμεθα κοιμηθέντες.

ὣς ἔφατ᾽, Ἀργείη δ᾽ Ἑλένη δμωιῆισι κέλευσεν

δέμνι᾽ ὑπ᾽ αἰθούσηι θέμεναι καὶ ῥήγεα καλὰ

πορφύρε᾽ ἐμβαλέειν στορέσαι τ᾽ ἐφύπερθε τάπητας,

χλαίνας τ᾽ ἐνθέμεναι οὔλας καθύπερθεν ἕσασθαι.

300

αἱ δ᾽ ἴσαν ἐκ μεγάροιο δάος μετὰ χερσὶν ἔχουσαι,

δέμνια δὲ στόρεσαν· ἐκ δὲ ξείνους ἄγε κῆρυξ.

οἱ μὲν ἄρ᾽ ἐν προδόμωι δόμου αὐτόθι κοιμήσαντο,

Τηλέμαχός θ᾽ ἥρως καὶ Νέστορος ἀγλαὸς υἱός·

Ἀτρεΐδης δὲ καθεῦδε μυχῶι δόμου ὑψηλοῖο,

305

πὰρ δ᾽ Ἑλένη τανύπεπλος ἐλέξατο, δῖα γυναικῶν.

ἦμος δ᾽ ἠριγένεια φάνη ῥοδοδάκτυλος Ἠώς,

ὤρνυτ᾽ ἄρ᾽ ἐξ εὐνῆφι βοὴν ἀγαθὸς Μενέλαος

εἵματα ἑσσάμενος, περὶ δὲ ξίφος ὀξὺ θέτ᾽ ὤμωι,

ποσσὶ δ᾽ ὑπὸ λιπαροῖσιν ἐδήσατο καλὰ πέδιλα,

310

βῆ δ᾽ ἴμεν ἐκ θαλάμοιο θεῶι ἐναλίγκιος ἄντην,

Τηλεμάχωι δὲ παρῖζεν, ἔπος τ᾽ ἔφατ᾽ ἔκ τ᾽ ὀνόμαζεν·

τίπτε δέ σε χρειὼ δεῦρ᾽ ἤγαγε, Τηλέμαχ᾽ ἥρως,

ἐς Λακεδαίμονα δῖαν, ἐπ᾽ εὐρέα νῶτα θαλάσσης;

δήμιον ἦ ἴδιον; τόδε μοι νημερτὲς ἐνίσπες.

315

τὸν δ᾽ αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα·

Ἀτρεΐδη Μενέλαε διοτρεφές, ὄρχαμε λαῶν,

ἤλυθον, εἴ τινά μοι κληηδόνα πατρὸς ἐνίσποις.

ἐσθίεταί μοι οἶκος, ὄλωλε δὲ πίονα ἔργα,

δυσμενέων δ᾽ ἀνδρῶν πλεῖος δόμος, οἵ τέ μοι αἰεὶ

320

μῆλ᾽ ἁδινὰ σφάζουσι καὶ εἰλίποδας ἕλικας βοῦς,

μητρὸς ἐμῆς μνηστῆρες ὑπέρβιον ὕβριν ἔχοντες.

τοὔνεκα νῦν τὰ σὰ γούναθ᾽ ἱκάνομαι, αἴ κ᾽ ἐθέληισθα

κείνου λυγρὸν ὄλεθρον ἐνισπεῖν, εἴ που ὄπωπας

ὀφθαλμοῖσι τεοῖσιν ἢ ἄλλου μῦθον ἄκουσας

325

πλαζομένου· περὶ γάρ μιν ὀιζυρὸν τέκε μήτηρ.

μηδέ τί μ᾽ αἰδόμενος μειλίσσεο μηδ᾽ ἐλεαίρων,

ἀλλ᾽ εὖ μοι κατάλεξον ὅπως ἤντησας ὀπωπῆς.

λίσσομαι, εἴ ποτέ τοί τι πατὴρ ἐμός, ἐσθλὸς Ὀδυσσεὺς

ἢ ἔπος ἠέ τι ἔργον ὑποστὰς ἐξετέλεσσε

330

δήμωι ἔνι Τρώων, ὅθι πάσχετε πήματ᾽ Ἀχαιοί,

τῶν νῦν μοι μνῆσαι, καί μοι νημερτὲς ἐνίσπες.

τὸν δὲ μέγ᾽ ὀχθήσας προσέθη ξανθὸς Μενέλαος·

ὢ πόποι, ἦ μάλα δὴ κρατερόφρονος ἀνδρὸς ἐν εὐνῆι

ἤθελον εὐνηθῆναι ἀνάλκιδες αὐτοὶ ἐόντες.

335

ὡς δ᾽ ὁπότ᾽ ἐν ξυλόχωι ἔλαφος κρατεροῖο λέοντος

νεβροὺς κοιμήσασα νεηγενέας γαλαθηνοὺς

κνημοὺς ἐξερέηισι καὶ ἄγκεα ποιήεντα

βοσκομένη, ὁ δ᾽ ἔπειτα ἑὴν εἰσήλυθεν εὐνήν,

ἀμφοτέροισι δὲ τοῖσιν ἀεικέα πότμον ἐφῆκεν,

340

ὣς Ὀδυσεὺς κείνοισιν ἀεικέα πότμον ἐφήσει.

αἲ γάρ, Ζεῦ τε πάτερ καὶ Ἀθηναίη καὶ Ἄπολλον,

τοῖος ἐών, οἷός ποτ᾽ ἐυκτιμένηι ἐνὶ Λέσβωι

ἐξ ἔριδος Φιλομηλεΐδηι ἐπάλαισεν ἀναστάς,

κὰδ δ᾽ ἔβαλε κρατερῶς, κεχάροντο δὲ πάντες Ἀχαιοί,

345

τοῖος ἐὼν μνηστῆρσιν ὁμιλήσειεν Ὀδυσσεύς·

πάντες κ᾽ ὠκύμοροί τε γενοίατο πικρόγαμοί τε.

ταῦτα δ᾽ ἅ μ᾽ εἰρωτᾶις καὶ λίσσεαι, οὐκ ἂν ἐγώ γε

ἄλλα παρὲξ εἴποιμι παρακλιδόν, οὐδ᾽ ἀπατήσω,

ἀλλὰ τὰ μέν μοι ἔειπε γέρων ἅλιος νημερτής,

350

τῶν οὐδέν τοι ἐγὼ κρύψω ἔπος οὐδ᾽ ἐπικεύσω.

Αἰγύπτωι μ᾽ ἔτι δεῦρο θεοὶ μεμαῶτα νέεσθαι

ἔσχον, ἐπεὶ οὔ σφιν ἔρεξα τεληέσσας ἑκατόμβας.

οἱ δ᾽ αἰεὶ βούλοντο θεοὶ μεμνῆσθαι ἐφετμέων.

νῆσος ἔπειτά τις ἔστι πολυκλύστωι ἐνὶ πόντωι

355

Αἰγύπτου προπάροιθε, Φάρον δέ ἑ κικλήσκουσι,

τόσσον ἄνευθ᾽ ὅσσον τε πανημερίη γλαφυρὴ νηῦς

ἤνυσεν, ἧι λιγὺς οὖρος ἐπιπνείηισιν ὄπισθεν·

ἐν δὲ λιμὴν ἐύορμος, ὅθεν τ᾽ ἀπὸ νῆας ἐίσας

ἐς πόντον βάλλουσιν, ἀφυσσάμενοι μέλαν ὕδωρ.

360

ἔνθα μ᾽ ἐείκοσιν ἤματ᾽ ἔχον θεοί, οὐδέ ποτ᾽ οὖροι

πνείοντες φαίνονθ᾽ ἁλιαέες, οἵ ῥά τε νηῶν

πομπῆες γίγνονται ἐπ᾽ εὐρέα νῶτα θαλάσσης.

καί νύ κεν ἤια πάντα κατέφθιτο καὶ μένε᾽ ἀνδρῶν,

εἰ μή τίς με θεῶν ὀλοφύρατο καί μ᾽ ἐσάωσε,

365

Πρωτέος ἰφθίμου θυγάτηρ ἁλίοιο γέροντος,

Εἰδοθέη· τῆι γάρ ῥα μάλιστά γε θυμὸν ὄρινα.

ἥ μ᾽ οἴωι ἔρροντι συνήντετο νόσφιν ἑταίρων·

αἰεὶ γὰρ περὶ νῆσον ἀλώμενοι ἰχθυάασκον

γναμπτοῖς ἀγκίστροισιν, ἔτειρε δὲ γαστέρα λιμός.

370

ἡ δέ μευ ἄγχι στᾶσα ἔπος φάτο φώνησέν τε·

νήπιός εἰς, ὦ ξεῖνε, λίην τόσον ἠδὲ χαλίφρων,

ἦε ἑκὼν μεθίεις καὶ τέρπεαι ἄλγεα πάσχων;

ὡς δὴ δήθ᾽ ἐνὶ νήσωι ἐρύκεαι, οὐδέ τι τέκμωρ

εὑρέμεναι δύνασαι, μινύθει δέ τοι ἦτορ ἑταίρων.

375

ὣς ἔφατ᾽, αὐτὰρ ἐγώ μιν ἀμειβόμενος προσέειπον·

ἐκ μέν τοι ἐρέω, ἥ τις σύ πέρ ἐσσι θεάων,

ὡς ἐγὼ οὔ τι ἑκὼν κατερύκομαι, ἀλλά νυ μέλλω

ἀθανάτους ἀλιτέσθαι, οἳ οὐρανὸν εὐρὺν ἔχουσιν.

ἀλλὰ σύ πέρ μοι εἰπέ, θεοὶ δέ τε πάντα ἴσασιν,

380

ὅς τίς μ᾽ ἀθανάτων πεδάαι καὶ ἔδησε κελεύθου,

νόστον θ᾽, ὡς ἐπὶ πόντον ἐλεύσομαι ἰχθυόεντα.

ὣς ἐφάμην, ἡ δ᾽ αὐτίκ᾽ ἀμείβετο δῖα θεάων·

τοιγὰρ ἐγώ τοι, ξεῖνε, μάλ᾽ ἀτρεκέως ἀγορεύσω.

πωλεῖταί τις δεῦρο γέρων ἅλιος νημερτὴς

385

ἀθάνατος Πρωτεὺς Αἰγύπτιος, ὅς τε θαλάσσης

πάσης βένθεα οἶδε, Ποσειδάωνος ὑποδμώς·

τὸν δέ τ᾽ ἐμόν φασιν πατέρ᾽ ἔμμεναι ἠδὲ τεκέσθαι.

τόν γ᾽ εἴ πως σὺ δύναιο λοχησάμενος λελαβέσθαι,

ὅς κέν τοι εἴπηισιν ὁδὸν καὶ μέτρα κελεύθου

390

νόστον θ᾽, ὡς ἐπὶ πόντον ἐλεύσεαι ἰχθυόεντα.

καὶ δέ κέ τοι εἴπηισι, διοτρεφές, αἴ κ᾽ ἐθέληισθα,

ὅττι τοι ἐν μεγάροισι κακόν τ᾽ ἀγαθόν τε τέτυκται

οἰχομένοιο σέθεν δολιχὴν ὁδὸν ἀργαλέην τε.

ὣς ἔφατ᾽, αὐτὰρ ἐγώ μιν ἀμειβόμενος προσέειπον·

395

αὐτὴ νῦν φράζευ σὺ λόχον θείοιο γέροντος,

μή πώς με προϊδὼν ἠὲ προδαεὶς ἀλέηται·

ἀργαλέος γάρ τ᾽ ἐστὶ θεὸς βροτῶι ἀνδρὶ δαμῆναι.

ὣς ἐφάμην, ἡ δ᾽ αὐτίκ᾽ ἀμείβετο δῖα θεάων·

τοιγὰρ ἐγώ τοι, ξεῖνε, μάλ᾽ ἀτρεκέως ἀγορεύσω.

400

ἦμος δ᾽ ἠέλιος μέσον οὐρανὸν ἀμφιβεβήκηι,

τῆμος ἄρ᾽ ἐξ ἁλὸς εἶσι γέρων ἅλιος νημερτὴς

πνοιῆι ὕπο Ζεφύροιο μελαίνηι φρικὶ καλυφθείς,

ἐκ δ᾽ ἐλθὼν κοιμᾶται ὑπὸ σπέσσι γλαφυροῖσιν·

ἀμφὶ δέ μιν φῶκαι νέποδες καλῆς ἁλοσύδνης

405

ἁθρόαι εὕδουσιν, πολιῆς ἁλὸς ἐξαναδῦσαι,

πικρὸν ἀποπνείουσαι ἁλὸς πολυβενθέος ὀδμήν.

ἔνθα σ᾽ ἐγὼν ἀγαγοῦσα ἅμ᾽ ἠοῖ φαινομένηφιν

εὐνάσω ἑξείης· σὺ δ᾽ ἐὺ κρίνασθαι ἑταίρους

τρεῖς, οἵ τοι παρὰ νηυσὶν ἐυσσέλμοισιν ἄριστοι.

410

πάντα δέ τοι ἐρέω ὀλοφώια τοῖο γέροντος.

φώκας μέν τοι πρῶτον ἀριθμήσει καὶ ἔπεισιν·

αὐτὰρ ἐπὴν πάσας πεμπάσσεται ἠδὲ ἴδηται,

λέξεται ἐν μέσσηισι νομεὺς ὣς πώεσι μήλων.

τὸν μὲν ἐπὴν δὴ πρῶτα κατευνηθέντα ἴδησθε,

415

καὶ τότ᾽ ἔπειθ᾽ ὑμῖν μελέτω κάρτος τε βίη τε,

αὖθι δ᾽ ἔχειν μεμαῶτα καὶ ἐσσύμενόν περ ἀλύξαι.

πάντα δὲ γιγνόμενος πειρήσεται, ὅσσ᾽ ἐπὶ γαῖαν

ἑρπετὰ γίγνονται, καὶ ὕδωρ καὶ θεσπιδαὲς πῦρ·

ὑμεῖς δ᾽ ἀστεμφέως ἐχέμεν μᾶλλόν τε πιέζειν.

420

ἀλλ᾽ ὅτε κεν δή σ᾽ αὐτὸς ἀνείρηται ἐπέεσσι,

τοῖος ἐὼν οἷόν κε κατευνηθέντα ἴδησθε,

καὶ τότε δὴ σχέσθαι τε βίης λῦσαί τε γέροντα,

ἥρως, εἴρεσθαι δέ, θεῶν ὅς τίς σε χαλέπτει,

νόστον θ᾽, ὡς ἐπὶ πόντον ἐλεύσεαι ἰχθυόεντα.

425

ὣς εἰποῦσ᾽ ὑπὸ πόντον ἐδύσετο κυμαίνοντα.

αὐτὰρ ἐγὼν ἐπὶ νῆας, ὅθ᾽ ἕστασαν ἐν ψαμάθοισιν,

ἤια· πολλὰ δέ μοι κραδίη πόρφυρε κιόντι.

αὐτὰρ ἐπεί ῥ᾽ ἐπὶ νῆα κατήλυθον ἠδὲ θάλασσαν,

δόρπον θ᾽ ὁπλισάμεσθ᾽, ἐπί τ᾽ ἤλυθεν ἀμβροσίη νύξ·

430

δὴ τότε κοιμήθημεν ἐπὶ ῥηγμῖνι θαλάσσης.

ἦμος δ᾽ ἠριγένεια φάνη ῥοδοδάκτυλος Ἠώς,

καὶ τότε δὴ παρὰ θῖνα θαλάσσης εὐρυπόροιο

ἤια πολλὰ θεοὺς γουνούμενος· αὐτὰρ ἑταίρους

τρεῖς ἄγον, οἷσι μάλιστα πεποίθεα πᾶσαν ἐπ᾽ ἰθύν.

435

τόφρα δ᾽ ἄρ᾽ ἥ γ᾽ ὑποδῦσα θαλάσσης εὐρέα κόλπον

τέσσαρα φωκάων ἐκ πόντου δέρματ᾽ ἔνεικε·

πάντα δ᾽ ἔσαν νεόδαρτα· δόλον δ᾽ ἐπεμήδετο πατρί.

εὐνὰς δ᾽ ἐν ψαμάθοισι διαγλάψασ᾽ ἁλίηισιν

ἧστο μένουσ᾽· ἡμεῖς δὲ μάλα σχεδὸν ἤλθομεν αὐτῆς·

440

ἑξείης δ᾽ εὔνησε, βάλεν δ᾽ ἐπὶ δέρμα ἑκάστωι.

ἔνθα κεν αἰνότατος λόχος ἔπλετο· τεῖρε γὰρ αἰνῶς

φωκάων ἁλιοτρεφέων ὀλοώτατος ὀδμή·

τίς γάρ κ᾽ εἰναλίωι παρὰ κήτεϊ κοιμηθείη;

ἀλλ᾽ αὐτὴ ἐσάωσε καὶ ἐφράσατο μέγ᾽ ὄνειαρ·

445

ἀμβροσίην ὑπὸ ῥῖνα ἑκάστωι θῆκε φέρουσα

ἡδὺ μάλα πνείουσαν, ὄλεσσε δὲ κήτεος ὀδμήν.

πᾶσαν δ᾽ ἠοίην μένομεν τετληότι θυμῶι·

φῶκαι δ᾽ ἐξ ἁλὸς ἦλθον ἀολλέες. αἱ μὲν ἔπειτα

ἑξῆς εὐνάζοντο παρὰ ῥηγμῖνι θαλάσσης·

450

ἔνδιος δ᾽ ὁ γέρων ἦλθ᾽ ἐξ ἁλός, εὗρε δὲ φώκας

ζατρεφέας, πάσας δ᾽ ἄρ᾽ ἐπώιχετο, λέκτο δ᾽ ἀριθμόν·

ἐν δ᾽ ἡμέας πρώτους λέγε κήτεσιν, οὐδέ τι θυμῶι

ὠΐσθη δόλον εἶναι· ἔπειτα δὲ λέκτο καὶ αὐτός.

ἡμεῖς δὲ ἰάχοντες ἐπεσσύμεθ᾽, ἀμφὶ δὲ χεῖρας

455

βάλλομεν· οὐδ᾽ ὁ γέρων δολίης ἐπελήθετο τέχνης,

ἀλλ᾽ ἦ τοι πρώτιστα λέων γένετ᾽ ἠυγένειος,

αὐτὰρ ἔπειτα δράκων καὶ πάρδαλις ἠδὲ μέγας σῦς·

γίγνετο δ᾽ ὑγρὸν ὕδωρ καὶ δένδρεον ὑψιπέτηλον·

ἡμεῖς δ᾽ ἀστεμφέως ἔχομεν τετληότι θυμῶι.

460

ἀλλ᾽ ὅτε δή ῥ᾽ ἀνίαζ᾽ ὁ γέρων ὀλοφώια εἰδώς,

καὶ τότε δή μ᾽ ἐπέεσσιν ἀνειρόμενος προσέειπε·

τίς νύ τοι, Ἀτρέος υἱέ, θεῶν συμφράσσατο βουλάς,

ὄφρα μ᾽ ἕλοις ἀέκοντα λοχησάμενος; τέο σε χρή;

ὣς ἔφατ᾽, αὐτὰρ ἐγώ μιν ἀμειβόμενος προσέειπον·

465

᾽οἶσθα, γέρον, τί με ταῦτα παρατροπέων ἐρεείνεις;

ὡς δὴ δήθ᾽ ἐνὶ νήσωι ἐρύκομαι, οὐδέ τι τέκμωρ

εὑρέμεναι δύναμαι, μινύθει δέ μοι ἔνδοθεν ἦτορ.

ἀλλὰ σύ πέρ μοι εἰπέ, θεοὶ δέ τε πάντα ἴσασιν,

ὅς τίς μ᾽ ἀθανάτων πεδάαι καὶ ἔδησε κελεύθου,

470

νόστον θ᾽, ὡς ἐπὶ πόντον ἐλεύσομαι ἰχθυόεντα.

ὣς ἐφάμην, ὁ δέ μ᾽ αὐτίκ᾽ ἀμειβόμενος προσέειπεν·

ἀλλὰ μάλ᾽ ὤφελλες Διί τ᾽ ἄλλοισίν τε θεοῖσι

ῥέξας ἱερὰ κάλ᾽ ἀναβαινέμεν, ὄφρα τάχιστα

σὴν ἐς πατρίδ᾽ ἵκοιο πλέων ἐπὶ οἴνοπα πόντον.

475

οὐ γάρ τοι πρὶν μοῖρα φίλους τ᾽ ἰδέειν καὶ ἱκέσθαι

οἶκον ἐυκτίμενον καὶ σὴν ἐς πατρίδα γαῖαν,

πρίν γ᾽ ὅτ᾽ ἂν Αἰγύπτοιο, διιπετέος ποταμοῖο,

αὖτις ὕδωρ ἔλθηις ῥέξηις θ᾽ ἱερὰς ἑκατόμβας

ἀθανάτοισι θεοῖσι, τοὶ οὐρανὸν εὐρὺν ἔχουσι·

480

καὶ τότε τοι δώσουσιν ὁδὸν θεοί, ἣν σὺ μενοινᾶις.

ὣς ἔφατ᾽, αὐτὰρ ἐμοί γε κατεκλάσθη φίλον ἦτορ,

οὕνεκά μ᾽ αὖτις ἄνωγεν ἐπ᾽ ἠεροειδέα πόντον

Αἴγυπτόνδ᾽ ἰέναι, δολιχὴν ὁδὸν ἀργαλέην τε.

ἀλλὰ καὶ ὣς μύθοισιν ἀμειβόμενος προσέειπον·

485

᾽ταῦτα μὲν οὕτω δὴ τελέω, γέρον, ὡς σὺ κελεύεις.

ἀλλ᾽ ἄγε μοι τόδε εἰπὲ καὶ ἀτρεκέως κατάλεξον,

ἢ πάντες σὺν νηυσὶν ἀπήμονες ἦλθον Ἀχαιοί,

οὓς Νέστωρ καὶ ἐγὼ λίπομεν Τροίηθεν ἰόντες,

ἦέ τις ὤλετ᾽ ὀλέθρωι ἀδευκέι ἧς ἐπὶ νηὸς

490

ἠὲ φίλων ἐν χερσίν, ἐπεὶ πόλεμον τολύπευσεν᾽.

ὣς ἐφάμην, ὁ δέ μ᾽ αὐτίκ᾽ ἀμειβόμενος προσέειπεν·

Ἀτρεΐδη, τί με ταῦτα διείρεαι; οὐδέ τί σε χρὴ

ἴδμεναι, οὐδὲ δαῆναι ἐμὸν νόον· οὐδέ σέ φημι

δὴν ἄκλαυτον ἔσεσθαι, ἐπὴν ἐὺ πάντα πύθηαι.

495

πολλοὶ μὲν γὰρ τῶν γε δάμεν, πολλοὶ δὲ λίποντο·

ἀρχοὶ δ᾽ αὖ δύο μοῦνοι Ἀχαιῶν χαλκοχιτώνων

ἐν νόστωι ἀπόλοντο· μάχηι δέ τε καὶ σὺ παρῆσθα.

εἷς δ᾽ ἔτι που ζωὸς κατερύκεται εὐρέι πόντωι.

Αἴας μὲν μετὰ νηυσὶ δάμη δολιχηρέτμοισι.

500

Γυρῆισίν μιν πρῶτα Ποσειδάων ἐπέλασσεν

πέτρηισιν μεγάληισι καὶ ἐξεσάωσε θαλάσσης·

καί νύ κεν ἔκφυγε κῆρα καὶ ἐχθόμενός περ Ἀθήνηι,

εἰ μὴ ὑπερφίαλον ἔπος ἔκβαλε καὶ μέγ᾽ ἀάσθη·

φῆ ῥ᾽ ἀέκητι θεῶν φυγέειν μέγα λαῖτμα θαλάσσης.

505

τοῦ δὲ Ποσειδάων μεγάλ᾽ ἔκλυεν αὐδήσαντος·

αὐτίκ᾽ ἔπειτα τρίαιναν ἑλὼν χερσὶ στιβαρῆισιν

ἤλασε Γυραίην πέτρην, ἀπὸ δ᾽ ἔσχισεν αὐτήν·

καὶ τὸ μὲν αὐτόθι μεῖνε, τὸ δὲ τρύφος ἔμπεσε πόντωι,

τῶι ῥ᾽ Αἴας τὸ πρῶτον ἐφεζόμενος μέγ᾽ ἀάσθη·

510

τὸν δ᾽ ἐφόρει κατὰ πόντον ἀπείρονα κυμαίνοντα.

ὣς ὁ μὲν ἔνθ᾽ ἀπόλωλεν, ἐπεὶ πίεν ἁλμυρὸν ὕδωρ.

σὸς δέ που ἔκφυγε κῆρας ἀδελφεὸς ἠδ᾽ ὑπάλυξεν

ἐν νηυσὶ γλαφυρῆισι· σάωσε δὲ πότνια Ἥρη.

ἀλλ᾽ ὅτε δὴ τάχ᾽ ἔμελλε Μαλειάων ὄρος αἰπὺ

515

ἵξεσθαι, τότε δή μιν ἀναρπάξασα θύελλα

πόντον ἐπ᾽ ἰχθυόεντα φέρεν βαρέα στενάχοντα,

ἀγροῦ ἐπ᾽ ἐσχατιήν, ὅθι δώματα ναῖε Θυέστης

τὸ πρίν, ἀτὰρ τότ᾽ ἔναιε Θυεστιάδης Αἴγισθος.

ἀλλ᾽ ὅτε δὴ καὶ κεῖθεν ἐφαίνετο νόστος ἀπήμων,

520

ἂψ δὲ θεοὶ οὖρον στρέψαν, καὶ οἴκαδ᾽ ἵκοντο,

ἦ τοι ὁ μὲν χαίρων ἐπεβήσετο πατρίδος αἴης

καὶ κύνει ἁπτόμενος ἣν πατρίδα· πολλὰ δ᾽ ἀπ᾽ αὐτοῦ

δάκρυα θερμὰ χέοντ᾽, ἐπεὶ ἀσπασίως ἴδε γαῖαν.

τὸν δ᾽ ἄρ᾽ ἀπὸ σκοπιῆς εἶδε σκοπός, ὅν ῥα καθεῖσεν

525

Αἴγισθος δολόμητις ἄγων, ὑπὸ δ᾽ ἔσχετο μισθὸν

χρυσοῦ δοιὰ τάλαντα· φύλασσε δ᾽ ὅ γ᾽ εἰς ἐνιαυτόν,

μή ἑ λάθοι παριών, μνήσαιτο δὲ θούριδος ἀλκῆς.

βῆ δ᾽ ἴμεν ἀγγελέων πρὸς δώματα ποιμένι λαῶν.

αὐτίκα δ᾽ Αἴγισθος δολίην ἐφράσσατο τέχνην·

530

κρινάμενος κατὰ δῆμον ἐείκοσι φῶτας ἀρίστους

εἷσε λόχον, ἑτέρωθι δ᾽ ἀνώγει δαῖτα πένεσθαι.

αὐτὰρ ὁ βῆ καλέων Ἀγαμέμνονα, ποιμένα λαῶν

ἵπποισιν καὶ ὄχεσφιν, ἀεικέα μερμηρίζων.

τὸν δ᾽ οὐκ εἰδότ᾽ ὄλεθρον ἀνήγαγε καὶ κατέπεφνεν

535

δειπνίσσας, ὥς τίς τε κατέκτανε βοῦν ἐπὶ φάτνηι.

οὐδέ τις Ἀτρεΐδεω ἑτάρων λίπεθ᾽ οἵ οἱ ἕποντο,

οὐδέ τις Αἰγίσθου, ἀλλ᾽ ἔκταθεν ἐν μεγάροισιν᾽.

ὣς ἔφατ᾽, αὐτὰρ ἐμοί γε κατεκλάσθη φίλον ἦτορ,

κλαῖον δ᾽ ἐν ψαμάθοισι καθήμενος, οὐδέ νύ μοι κῆρ

540

ἤθελ᾽ ἔτι ζώειν καὶ ὁρᾶν φάος ἠελίοιο.

αὐτὰρ ἐπεὶ κλαίων τε κυλινδόμενός τε κορέσθην,

δὴ τότε με προσέειπε γέρων ἅλιος νημερτής·

μηκέτι, Ἀτρέος υἱέ, πολὺν χρόνον ἀσκελὲς οὕτω

κλαῖ᾽, ἐπεὶ οὐκ ἄνυσίν τινα δήομεν· ἀλλὰ τάχιστα

545

πείρα ὅπως κεν δὴ σὴν πατρίδα γαῖαν ἵκηαι.

ἢ γάρ μιν ζωόν γε κιχήσεαι, ἤ κεν Ὀρέστης

κτεῖνεν ὑποφθάμενος, σὺ δέ κεν τάφου ἀντιβολήσαις.

ὣς ἔφατ᾽, αὐτὰρ ἐμοὶ κραδίη καὶ θυμὸς ἀγήνωρ

αὖτις ἐνὶ στήθεσσι καὶ ἀχνυμένωι περ ἰάνθη,

550

καί μιν φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδων·

τούτους μὲν δὴ οἶδα· σὺ δὲ τρίτον ἄνδρ᾽ ὀνόμαζε,

ὅς τις ἔτι ζωὸς κατερύκεται εὐρέι πόντωι

ἠὲ θανών· ἐθέλω δὲ καὶ ἀχνύμενός περ ἀκοῦσαι᾽.

ὣς ἐφάμην, ὁ δέ μ᾽ αὐτίκ᾽ ἀμειβόμενος προσέειπεν·

555

᾽υἱὸς Λαέρτεω, Ἰθάκηι ἔνι οἰκία ναίων·

τὸν δ᾽ ἴδον ἐν νήσωι θαλερὸν κατὰ δάκρυ χέοντα,

νύμφης ἐν μεγάροισι Καλυψοῦς, ἥ μιν ἀνάγκηι

ἴσχει· ὁ δ᾽ οὐ δύναται ἣν πατρίδα γαῖαν ἱκέσθαι·

οὐ γάρ οἱ πάρα νῆες ἐπήρετμοι καὶ ἑταῖροι,

560

οἵ κέν μιν πέμποιεν ἐπ᾽ εὐρέα νῶτα θαλάσσης.

σοι δ᾽ οὐ θέσφατόν ἐστι, διοτρεφὲς ὦ Μενέλαε,

Ἄργει ἐν ἱπποβότωι θανέειν καὶ πότμον ἐπισπεῖν,

ἀλλά σ᾽ ἐς Ἠλύσιον πεδίον καὶ πείρατα γαίης

ἀθάνατοι πέμψουσιν, ὅθι ξανθὸς Ῥαδάμανθυς,

565

τῆι περ ῥηίστη βιοτὴ πέλει ἀνθρώποισιν·

οὐ νιφετός, οὔτ᾽ ἂρ χειμὼν πολὺς οὔτε ποτ᾽ ὄμβρος,

ἀλλ᾽ αἰεὶ Ζεφύροιο λιγὺ πνείοντος ἀήτας

Ὠκεανὸς ἀνίησιν ἀναψύχειν ἀνθρώπους·

οὕνεκ᾽ ἔχεις Ἑλένην καί σφιν γαμβρὸς Διός ἐσσι᾽.

570

ὣς εἰπὼν ὑπὸ πόντον ἐδύσετο κυμαίνοντα.

αὐτὰρ ἐγὼν ἐπὶ νῆας ἅμ᾽ ἀντιθέοις ἑτάροισιν

ἤια, πολλὰ δέ μοι κραδίη πόρφυρε κιόντι.

αὐτὰρ ἐπεί ῥ᾽ ἐπὶ νῆα κατήλθομεν ἠδὲ θάλασσαν,

δόρπον θ᾽ ὁπλισάμεσθ᾽, ἐπί τ᾽ ἤλυθεν ἀμβροσίη νύξ,

575

δὴ τότε κοιμήθημεν ἐπὶ ῥηγμῖνι θαλάσσης.

ἦμος δ᾽ ἠριγένεια φάνη ῥοδοδάκτυλος Ἠώς,

νῆας μὲν πάμπρωτον ἐρύσσαμεν εἰς ἅλα δῖαν,

ἐν δ᾽ ἱστοὺς τιθέμεσθα καὶ ἱστία νηυσὶν ἐίσηις,

ἂν δὲ καὶ αὐτοὶ βάντες ἐπὶ κληῖσι καθῖζον·

580

ἑξῆς δ᾽ ἑζόμενοι πολιὴν ἅλα τύπτον ἐρετμοῖς.

ἂψ δ᾽ εἰς Αἰγύπτοιο διιπετέος ποταμοῖο

στῆσα νέας, καὶ ἔρεξα τεληέσσας ἑκατόμβας.

αὐτὰρ ἐπεὶ κατέπαυσα θεῶν χόλον αἰὲν ἐόντων,

χεῦ᾽ Ἀγαμέμνονι τύμβον, ἵν᾽ ἄσβεστον κλέος εἴη.

585

ταῦτα τελευτήσας νεόμην, ἔδοσαν δέ μοι οὖρον

ἀθάνατοι, τοί μ᾽ ὦκα φίλην ἐς πατρίδ᾽ ἔπεμψαν.

ἀλλ᾽ ἄγε νῦν ἐπίμεινον ἐνὶ μεγάροισιν ἐμοῖσιν,

ὄφρα κεν ἑνδεκάτη τε δυωδεκάτη τε γένηται·

καὶ τότε σ᾽ εὖ πέμψω, δώσω δέ τοι ἀγλαὰ δῶρα,

590

τρεῖς ἵππους καὶ δίφρον ἐύξοον· αὐτὰρ ἔπειτα

δώσω καλὸν ἄλεισον, ἵνα σπένδηισθα θεοῖσιν

ἀθανάτοις ἐμέθεν μεμνημένος ἤματα πάντα.

τὸν δ᾽ αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα·

Ἀτρεΐδη, μὴ δή με πολὺν χρόνον ἐνθάδ᾽ ἔρυκε.

595

καὶ γάρ κ᾽ εἰς ἐνιαυτὸν ἐγὼ παρὰ σοί γ᾽ ἀνεχοίμην

ἥμενος, οὐδέ κέ μ᾽ οἴκου ἕλοι πόθος οὐδὲ τοκήων·

αἰνῶς γὰρ μύθοισιν ἔπεσσί τε σοῖσιν ἀκούων

τέρπομαι. ἀλλ᾽ ἤδη μοι ἀνιάζουσιν ἑταῖροι

ἐν Πύλωι ἠγαθέηι· σὺ δέ με χρόνον ἐνθάδ᾽ ἐρύκεις.

600

δῶρον δ᾽ ὅττι κέ μοι δοίης, κειμήλιον ἔστω·

ἵππους δ᾽ εἰς Ἰθάκην οὐκ ἄξομαι, ἀλλὰ σοὶ αὐτῶι

ἐνθάδε λείψω ἄγαλμα· σὺ γὰρ πεδίοιο ἀνάσσεις

εὐρέος, ὧι ἔνι μὲν λωτὸς πολύς, ἐν δὲ κύπειρον

πυροί τε ζειαί τε ἰδ᾽ εὐρυφυὲς κρῖ λευκόν.

605

ἐν δ᾽ Ἰθάκηι οὔτ᾽ ἂρ δρόμοι εὐρέες οὔτε τι λειμών·

αἰγίβοτος, καὶ μᾶλλον ἐπήρατος ἱπποβότοιο.

οὐ γάρ τις νήσων ἱππήλατος οὐδ᾽ ἐυλείμων,

αἵ θ᾽ ἁλὶ κεκλίαται· Ἰθάκη δέ τε καὶ περὶ πασέων.

ὣς φάτο, μείδησεν δὲ βοὴν ἀγαθὸς Μενέλαος,

610

χειρί τέ μιν κατέρεξεν ἔπος τ᾽ ἔφατ᾽ ἔκ τ᾽ ὀνόμαζεν·

αἵματός εἰς ἀγαθοῖο, φίλον τέκος, οἷ᾽ ἀγορεύεις·

τοιγὰρ ἐγώ τοι ταῦτα μεταστήσω· δύναμαι γάρ.

δώρων δ᾽ ὅσσ᾽ ἐν ἐμῶι οἴκωι κειμήλια κεῖται,

δώσω ὃ κάλλιστον καὶ τιμηέστατόν ἐστιν·

615

δώσω τοι κρητῆρα τετυγμένον· ἀργύρεος δὲ

ἔστιν ἅπας, χρυσῶι δ᾽ χείλεα κεκράανται,

ἔργον δ᾽ Ἡφαίστοιο. πόρεν δέ ἑ Φαίδιμος ἥρως,

Σιδονίων βασιλεύς, ὅθ᾽ ἑὸς δόμος ἀμφεκάλυψε

κεῖσέ με νοστήσαντα· τεῒν δ᾽ ἐθέλω τόδ᾽ ὀπάσσαι.

620

ὣς οἱ μὲν τοιαῦτα πρὸς ἀλλήλους ἀγόρευον,

δαιτυμόνες δ᾽ ἐς δώματ᾽ ἴσαν θείου βασιλῆος.

οἱ δ᾽ ἦγον μὲν μῆλα, φέρον δ᾽ ἐυήνορα οἶνον·

σῖτον δέ σφ᾽ ἄλοχοι καλλικρήδεμνοι ἔπεμπον.

ὣς οἱ μὲν περὶ δεῖπνον ἐνὶ μεγάροισι πένοντο.

625

μνηστῆρες δὲ πάροιθεν Ὀδυσσῆος μεγάροιο

δίσκοισιν τέρποντο καὶ αἰγανέηισιν ἱέντες

ἐν τυκτῶι δαπέδωι, ὅθι περ πάρος, ὕβριν ἔχοντες.

Ἀντίνοος δὲ καθῆστο καὶ Εὐρύμαχος θεοειδής,

ἀρχοὶ μνηστήρων, ἀρετῆι δ᾽ ἔσαν ἔξοχ᾽ ἄριστοι.

630

τοῖς δ᾽ υἱὸς Φρονίοιο Νοήμων ἐγγύθεν ἐλθὼν

Ἀντίνοον μύθοισιν ἀνειρόμενος προσέειπεν·

Ἀντίνο᾽, ἦ ῥά τι ἴδμεν ἐνὶ φρεσίν, ἦε καὶ οὐκί,

ὁππότε Τηλέμαχος νεῖτ᾽ ἐκ Πύλου ἠμαθόεντος;

νῆά μοι οἴχετ᾽ ἄγων· ἐμὲ δὲ χρεὼ γίγνεται αὐτῆς

635

Ἤλιδ᾽ ἐς εὐρύχορον διαβήμεναι, ἔνθα μοι ἵπποι

δώδεκα θήλειαι, ὑπὸ δ᾽ ἡμίονοι ταλαεργοὶ

ἀδμῆτες· τῶν κέν τιν᾽ ἐλασσάμενος δαμασαίμην.

ὣς ἔφαθ᾽, οἱ δ᾽ ἀνὰ θυμὸν ἐθάμβεον· οὐ γὰρ ἔφαντο

ἐς Πύλον οἴχεσθαι Νηλήιον, ἀλλά που αὐτοῦ

640

ἀγρῶν ἢ μήλοισι παρέμμεναι ἠὲ συβώτη.

τὸν δ᾽ αὖτ᾽ Ἀντίνοος προσέφη Εὐπείθεος υἱός·

νημερτές μοι ἔνισπε, πότ᾽ ὤιχετο καὶ τίνες αὐτῶι

κοῦροι ἕποντ᾽; Ἰθάκης ἐξαίρετοι, ἦ ἑοὶ αὐτοῦ

θῆτές τε δμῶές τε; δύναιτό κε καὶ τὸ τελέσσαι.

645

καί μοι τοῦτ᾽ ἀγόρευσον ἐτήτυμον, ὄφρ᾽ ἐὺ εἰδῶ,

ἤ σε βίηι ἀέκοντος ἀπηύρα νῆα μέλαιναν,

ἦε ἑκών οἱ δῶκας, ἐπεὶ προσπτύξατο μύθωι.

τὸν δ᾽ υἱὸς Φρονίοιο Νοήμων ἀντίον ηὔδα·

αὐτὸς ἑκών οἱ δῶκα· τί κεν ῥέξειε καὶ ἄλλος,

650

ὁππότ᾽ ἀνὴρ τοιοῦτος ἔχων μελεδήματα θυμῶι

αἰτίζηι; χαλεπόν κεν ἀνήνασθαι δόσιν εἴη.

κοῦροι δ᾽, οἳ κατὰ δῆμον ἀριστεύουσι μεθ᾽ ἡμέας,

οἵ οἱ ἕποντ᾽· ἐν δ᾽ ἀρχὸν ἐγὼ βαίνοντ᾽ ἐνόησα

Μέντορα, ἠὲ θεόν, τῶι δ᾽ αὐτῶι πάντα ἐώικει.

655

ἀλλὰ τὸ θαυμάζω· ἴδον ἐνθάδε Μέντορα δῖον

χθιζὸν ὑπηοῖον, τότε δ᾽ ἔμβη νηὶ Πύλονδε.

ὣς ἄρα φωνήσας ἀπέβη πρὸς δώματα πατρός,

τοῖσιν δ᾽ ἀμφοτέροισιν ἀγάσσατο θυμὸς ἀγήνωρ.

μνηστῆρας δ᾽ ἄμυδις κάθισαν καὶ παῦσαν ἀέθλων.

660

τοῖσιν δ᾽ Ἀντίνοος μετέφη Εὐπείθεος υἱός,

ἀχνύμενος· μένεος δὲ μέγα φρένες ἀμφιμέλαιναι

πίμπλαντ᾽, ὄσσε δέ οἱ πυρὶ λαμπετόωντι ἐίκτην·

ὢ πόποι, ἦ μέγα ἔργον ὑπερφιάλως ἐτελέσθη

Τηλεμάχωι ὁδὸς ἥδε· φάμεν δέ οἱ οὐ τελέεσθαι.

665

ἐκ τοσσῶνδ᾽ ἀέκητι νέος πάϊς οἴχεται αὔτως

νῆα ἐρυσσάμενος, κρίνας τ᾽ ἀνὰ δῆμον ἀρίστους.

ἄρξει καὶ προτέρω κακὸν ἔμμεναι· ἀλλά οἱ αὐτῶι

Ζεὺς ὀλέσειε βίην, πρὶν ἥβης μέτρον ἱκέσθαι.

ἀλλ᾽ ἄγε μοι δότε νῆα θοὴν καὶ εἴκοσ᾽ ἑταίρους,

670

ὄφρα μιν αὐτὸν ἰόντα λοχήσομαι ἠδὲ φυλάξω

ἐν πορθμῶι Ἰθάκης τε Σάμοιό τε παιπαλοέσσης,

ὡς ἂν ἐπισμυγερῶς ναυτίλλεται εἵνεκα πατρός.

ὣς ἔφαθ᾽, οἱ δ᾽ ἄρα πάντες ἐπήινεον ἠδ᾽ ἐκέλευον.

αὐτίκ᾽ ἔπειτ᾽ ἀνστάντες ἔβαν δόμον εἰς Ὀδυσῆος.

675

οὐδ᾽ ἄρα Πηνελόπεια πολὺν χρόνον ἦεν ἄπυστος

μύθων, οὓς μνηστῆρες ἐνὶ φρεσὶ βυσσοδόμευον·

κῆρυξ γάρ οἱ ἔειπε Μέδων, ὃς ἐπεύθετο βουλὰς

αὐλῆς ἐκτὸς ἐών· οἱ δ᾽ ἔνδοθι μῆτιν ὕφαινον.

βῆ δ᾽ ἴμεν ἀγγελέων διὰ δώματα Πηνελοπείηι·

680

τὸν δὲ κατ᾽ οὐδοῦ βάντα προσηύδα Πηνελόπεια·

κῆρυξ, τίπτε δέ σε πρόεσαν μνηστῆρες ἀγαυοί;

ἦ εἰπέμεναι δμωιῆισιν Ὀδυσσῆος θείοιο

ἔργων παύσασθαι, σφίσι δ᾽ αὐτοῖς δαῖτα πένεσθαι;

μὴ μνηστεύσαντες μηδ᾽ ἄλλοθ᾽ ὁμιλήσαντες

685

ὕστατα καὶ πύματα νῦν ἐνθάδε δειπνήσειαν·

οἳ θάμ᾽ ἀγειρόμενοι βίοτον κατακείρετε πολλόν,

κτῆσιν Τηλεμάχοιο δαΐφρονος· οὐδέ τι πατρῶν

ὑμετέρων τὸ πρόσθεν ἀκούετε, παῖδες ἐόντες,

οἷος Ὀδυσσεὺς ἔσκε μεθ᾽ ὑμετέροισι τοκεῦσιν,

690

οὔτε τινὰ ῥέξας ἐξαίσιον οὔτε τι εἰπὼν

ἐν δήμωι, ἥ τ᾽ ἐστὶ δίκη θείων βασιλήων·

ἄλλον κ᾽ ἐχθαίρηισι βροτῶν, ἄλλον κε φιλοίη.

κεῖνος δ᾽ οὔ ποτε πάμπαν ἀτάσθαλον ἄνδρα ἐώργει.

ἀλλ᾽ ὁ μὲν ὑμέτερος θυμὸς καὶ ἀεικέα ἔργα

695

φαίνεται, οὐδέ τίς ἐστι χάρις μετόπισθ᾽ ἐυεργέων.

τὴν δ᾽ αὖτε προσέειπε Μέδων πεπνυμένα εἰδώς·

αἲ γὰρ δή, βασίλεια, τόδε πλεῖστον κακὸν εἴη.

ἀλλὰ πολὺ μεῖζόν τε καὶ ἀργαλεώτερον ἄλλο

μνηστῆρες φράζονται, ὃ μὴ τελέσειε Κρονίων·

700

Τηλέμαχον μεμάασι κατακτάμεν ὀξέι χαλκῶι

οἴκαδε νισόμενον· ὁ δ᾽ ἔβη μετὰ πατρὸς ἀκουὴν

ἐς Πύλον ἠγαθέην ἠδ᾽ ἐς Λακεδαίμονα δῖαν.

ὣς φάτο, τῆς δ᾽ αὐτοῦ λύτο γούνατα καὶ φίλον ἦτορ,

δὴν δέ μιν ἀμφασίη ἐπέων λάβε· τὼ δέ οἱ ὄσσε

705

δακρυόφι πλῆσθεν, θαλερὴ δέ οἱ ἔσχετο φωνή.

ὀψὲ δὲ δή μιν ἔπεσσιν ἀμειβομένη προσέειπε·

κῆρυξ, τίπτε δέ μοι πάϊς οἴχεται; οὐδέ τί μιν χρεὼ

νηῶν ὠκυπόρων ἐπιβαινέμεν, αἵ θ᾽ ἁλὸς ἵπποι

ἀνδράσι γίγνονται, περόωσι δὲ πουλὺν ἐφ᾽ ὑγρήν.

710

ἦ ἵνα μηδ᾽ ὄνομ᾽ αὐτοῦ ἐν ἀνθρώποισι λίπηται;

τὴν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα Μέδων πεπνυμένα εἰδώς·

οὐκ οἶδ᾽ ἤ τίς μιν θεὸς ὤρορεν, ἦε καὶ αὐτοῦ

θυμὸς ἐφωρμήθη ἴμεν ἐς Πύλον, ὄφρα πύθηται

πατρὸς ἑοῦ ἢ νόστον ἢ ὅν τινα πότμον ἐπέσπεν.

715

ὣς ἄρα φωνήσας ἀπέβη κατὰ δῶμ᾽ Ὀδυσῆος.

τὴν δ᾽ ἄχος ἀμφεχύθη θυμοφθόρον, οὐδ᾽ ἄρ᾽ ἔτ᾽ ἔτλη

δίφρωι ἐφέζεσθαι πολλῶν κατὰ οἶκον ἐόντων,

ἀλλ᾽ ἄρ᾽ ἐπ᾽ οὐδοῦ ἷζε πολυκμήτου θαλάμοιο

οἴκτρ᾽ ὀλοφυρομένη· περὶ δὲ δμωιαὶ μινύριζον

720

πᾶσαι, ὅσαι κατὰ δώματ᾽ ἔσαν νέαι ἠδὲ παλαιαί.

τῆις δ᾽ ἁδινὸν γοόωσα μετηύδα Πηνελόπεια·

κλῦτε, φίλαι· πέρι γάρ μοι Ὀλύμπιος ἄλγε᾽ ἔδωκεν

ἐκ πασέων, ὅσσαι μοι ὁμοῦ τράφεν ἠδ᾽ ἐγένοντο·

ἣ πρὶν μὲν πόσιν ἐσθλὸν ἀπώλεσα θυμολέοντα,

725

παντοίηις ἀρετῆισι κεκασμένον ἐν Δαναοῖσιν,

ἐσθλόν, τοῦ κλέος εὐρὺ καθ᾽ Ἑλλάδα καὶ μέσον Ἄργος.

νῦν αὖ παῖδ᾽ ἀγαπητὸν ἀνηρείψαντο θύελλαι

ἀκλέα ἐκ μεγάρων, οὐδ᾽ ὁρμηθέντος ἄκουσα.

σχέτλιαι, οὐδ᾽ ὑμεῖς περ ἐνὶ φρεσὶ θέσθε ἑκάστη

730

ἐκ λεχέων μ᾽ ἀνεγεῖραι, ἐπιστάμεναι σάφα θυμῶι,

ὁππότ᾽ ἐκεῖνος ἔβη κοίλην ἐπὶ νῆα μέλαιναν.

εἰ γὰρ ἐγὼ πυθόμην ταύτην ὁδὸν ὁρμαίνοντα,

τῶι κε μάλ᾽ ἤ κεν ἔμεινε καὶ ἐσσύμενός περ ὁδοῖο,

ἤ κέ με τεθνηκυῖαν ἐνὶ μεγάροισιν ἔλειπεν.

735

ἀλλά τις ὀτρηρῶς Δολίον καλέσειε γέροντα,

δμῶ᾽ ἐμόν, ὅν μοι δῶκε πατὴρ ἔτι δεῦρο κιούσηι,

καί μοι κῆπον ἔχει πολυδένδρεον, ὄφρα τάχιστα

Λαέρτηι τάδε πάντα παρεζόμενος καταλέξηι,

εἰ δή πού τινα κεῖνος ἐνὶ φρεσὶ μῆτιν ὑφήνας

740

ἐξελθὼν λαοῖσιν ὀδύρεται, οἳ μεμάασιν

ὃν καὶ Ὀδυσσῆος φθῖσαι γόνον ἀντιθέοιο.

τὴν δ᾽ αὖτε προσέειπε φίλη τροφὸς Εὐρύκλεια·

νύμφα φίλη, σὺ μὲν ἄρ με κατάκτανε νηλέι χαλκῶι

ἢ ἔα ἐν μεγάρωι· μῦθον δέ τοι οὐκ ἐπικεύσω.

745

ἤιδε᾽ ἐγὼ τάδε πάντα, πόρον δέ οἱ ὅσσ᾽ ἐκέλευε,

σῖτον καὶ μέθυ ἡδύ· ἐμεῦ δ᾽ ἕλετο μέγαν ὅρκον

μὴ πρὶν σοὶ ἐρέειν, πρὶν δωδεκάτην γε γενέσθαι

ἢ σ᾽ αὐτὴν ποθέσαι καὶ ἀφορμηθέντος ἀκοῦσαι,

ὡς ἂν μὴ κλαίουσα κατὰ χρόα καλὸν ἰάπτηις.

750

ἀλλ᾽ ὑδρηναμένη, καθαρὰ χροῒ εἵμαθ᾽ ἑλοῦσα,

εἰς ὑπερῶι᾽ ἀναβᾶσα σὺν ἀμφιπόλοισι γυναιξὶν

εὔχε᾽ Ἀθηναίηι κούρηι Διὸς αἰγιόχοιο·

ἡ γάρ κέν μιν ἔπειτα καὶ ἐκ θανάτοιο σαώσαι.

μηδὲ γέροντα κάκου κεκακωμένον· οὐ γὰρ ὀίω

755

πάγχυ θεοῖς μακάρεσσι γονὴν Ἀρκεισιάδαο

ἔχθεσθ᾽, ἀλλ᾽ ἔτι πού τις ἐπέσσεται ὅς κεν ἔχηισι

δώματά θ᾽ ὑψερεφέα καὶ ἀπόπροθι πίονας ἀγρούς.

ὣς φάτο, τῆς δ᾽ εὔνησε γόον, σχέθε δ᾽ ὄσσε γόοιο.

ἡ δ᾽ ὑδρηναμένη, καθαρὰ χροῒ εἵμαθ᾽ ἑλοῦσα

760

εἰς ὑπερῶι᾽ ἀνέβαινε σὺν ἀμφιπόλοισι γυναιξίν,

ἐν δ᾽ ἔθετ᾽ οὐλοχύτας κανέωι, ἠρᾶτο δ᾽ Ἀθήνηι·

κλῦθί μευ, αἰγιόχοιο Διὸς τέκος, Ἀτρυτώνη,

εἴ ποτέ τοι πολύμητις ἐνὶ μεγάροισιν Ὀδυσσεὺς

ἢ βοὸς ἢ ὄϊος κατὰ πίονα μηρί᾽ ἔκηε,

765

τῶν νῦν μοι μνῆσαι, καί μοι φίλον υἷα σάωσον,

μνηστῆρας δ᾽ ἀπάλαλκε κακῶς ὑπερηνορέοντας.

ὣς εἰποῦσ᾽ ὀλόλυξε, θεὰ δέ οἱ ἔκλυεν ἀρῆς.

μνηστῆρες δ᾽ ὁμάδησαν ἀνὰ μέγαρα σκιόεντα·

ὧδε δέ τις εἴπεσκε νέων ὑπερηνορεόντων·

770

ἦ μάλα δὴ γάμον ἄμμι πολυμνήστη βασίλεια

ἀρτύει, οὐδέ τι οἶδεν ὅ οἱ φόνος υἷι τέτυκται.

ὣς ἄρα τις εἴπεσκε, τὰ δ᾽ οὐκ ἴσαν ὡς ἐτέτυκτο.

τοῖσιν δ᾽ Ἀντίνοος ἀγορήσατο καὶ μετέειπε·

δαιμόνιοι, μύθους μὲν ὑπερφιάλους ἀλέασθε

775

πάντας ὁμῶς, μή πού τις ἀπαγγείληισι καὶ εἴσω.

ἀλλ᾽ ἄγε σιγῆι τοῖον ἀναστάντες τελέωμεν

μῦθον, ὃ δὴ καὶ πᾶσιν ἐνὶ φρεσὶν ἤραρεν ἡμῖν.

ὣς εἰπὼν ἐκρίνατ᾽ ἐείκοσι φῶτας ἀρίστους,

βὰν δ᾽ ἰέναι ἐπὶ νῆα θοὴν καὶ θῖνα θαλάσσης.

780

νῆα μὲν οὖν πάμπρωτον ἁλὸς βένθοσδε ἔρυσσαν,

ἐν δ᾽ ἱστόν τ᾽ ἐτίθεντο καὶ ἱστία νηὶ μελαίνηι,

ἠρτύναντο δ᾽ ἐρετμὰ τροποῖς ἐν δερματίνοισιν,

πάντα κατὰ μοῖραν, ἀνά θ᾽ ἱστία λευκὰ πέτασσαν·

τεύχεα δέ σφ᾽ ἤνεικαν ὑπέρθυμοι θεράποντες.

785

ὑψοῦ δ᾽ ἐν νοτίωι τήν γ᾽ ὥρμισαν, ἐκ δ᾽ ἔβαν αὐτοί·

ἔνθα δὲ δόρπον ἕλοντο, μένον δ᾽ ἐπὶ ἕσπερον ἐλθεῖν.

ἡ δ᾽ ὑπερωίωι αὖθι περίφρων Πηνελόπεια

κεῖτ᾽ ἄρ᾽ ἄσιτος, ἄπαστος ἐδητύος ἠδὲ ποτῆτος,

ὁρμαίνουσ᾽ ἤ οἱ θάνατον φύγοι υἱὸς ἀμύμων,

790

ἦ ὅ γ᾽ ὑπὸ μνηστῆρσιν ὑπερφιάλοισι δαμείη.

ὅσσα δὲ μερμήριξε λέων ἀνδρῶν ἐν ὁμίλωι

δείσας, ὁππότε μιν δόλιον περὶ κύκλον ἄγωσι,

τόσσα μιν ὁρμαίνουσαν ἐπήλυθε νήδυμος ὕπνος·

εὗδε δ᾽ ἀνακλινθεῖσα, λύθεν δέ οἱ ἅψεα πάντα.

795

ἔνθ᾽ αὖτ᾽ ἄλλ᾽ ἐνόησε θεά, γλαυκῶπις Ἀθήνη·

εἴδωλον ποίησε, δέμας δ᾽ ἤικτο γυναικί,

Ἰφθίμηι, κούρηι μεγαλήτορος Ἰκαρίοιο,

τὴν Εὔμηλος ὄπυιε Φερῆις ἔνι οἰκία ναίων.

πέμπε δέ μιν πρὸς δώματ᾽ Ὀδυσσῆος θείοιο,

800

ἧος Πηνελόπειαν ὀδυρομένην γοόωσαν

παύσειε κλαυθμοῖο γόοιό τε δακρυόεντος.

ἐς θάλαμον δ᾽ εἰσῆλθε παρὰ κληῖδος ἱμάντα,

στῆ δ᾽ ἄρ ὑπὲρ κεφαλῆς, καί μιν πρὸς μῦθον ἔειπεν·

εὕδεις, Πηνελόπεια, φίλον τετιημένη ἦτορ;

805

οὐ μέν σ᾽ οὐδὲ ἐῶσι θεοὶ ῥεῖα ζώοντες

κλαίειν οὐδ᾽ ἀκάχησθαι, ἐπεί ῥ᾽ ἔτι νόστιμός ἐστι

σὸς παῖς· οὐ μὲν γάρ τι θεοῖς ἀλιτήμενός ἐστι.

τὴν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα περίφρων Πηνελόπεια,

ἡδὺ μάλα κνώσσουσ᾽ ἐν ὀνειρείηισι πύληισιν·

810

τίπτε, κασιγνήτη, δεῦρ᾽ ἤλυθες; οὔ τι πάρος γε

πωλέ᾽, ἐπεὶ μάλα πολλὸν ἀπόπροθι δώματα ναίεις·

καί με κέλεαι παύσασθαι ὀιζύος ἠδ᾽ ὀδυνάων

πολλέων, αἵ μ᾽ ἐρέθουσι κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμόν,

ἣ πρὶν μὲν πόσιν ἐσθλὸν ἀπώλεσα θυμολέοντα,

815

παντοίηις ἀρετῆισι κεκασμένον ἐν Δαναοῖσιν,

ἐσθλόν, τοῦ κλέος εὐρὺ καθ᾽ Ἑλλάδα καὶ μέσον Ἄργος·

νῦν αὖ παῖς ἀγαπητὸς ἔβη κοίλης ἐπὶ νηός,

νήπιος, οὔτε πόνων ἐὺ εἰδὼς οὔτ᾽ ἀγοράων.

τοῦ δὴ ἐγὼ καὶ μᾶλλον ὀδύρομαι ἤ περ ἐκείνου·

820

τοῦ δ᾽ ἀμφιτρομέω καὶ δείδια, μή τι πάθηισιν,

ἢ ὅ γε τῶν ἐνὶ δήμωι, ἵν᾽ οἴχεται, ἢ ἐνὶ πόντωι·

δυσμενέες γὰρ πολλοὶ ἐπ᾽ αὐτῶι μηχανόωνται,

ἱέμενοι κτεῖναι πρὶν πατρίδα γαῖαν ἱκέσθαι.

τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενον προσέφη εἴδωλον ἀμαυρόν·

825

θάρσει, μηδέ τι πάγχυ μετὰ φρεσὶ δείδιθι λίην·

τοίη γάρ οἱ πομπὸς ἅμ᾽ ἔρχεται, ἥν τε καὶ ἄλλοι

ἀνέρες ἠρήσαντο παρεστάμεναι, δύναται γάρ,

Παλλὰς Ἀθηναίη· σὲ δ᾽ ὀδυρομένην ἐλεαίρει·

ἣ νῦν με προέηκε τεῒν τάδε μυθήσασθαι.

830

τὴν δ᾽ αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια·

εἰ μὲν δὴ θεός ἐσσι θεοῖό τε ἔκλυες αὐδῆς,

εἰ δ᾽ ἄγε μοι καὶ κεῖνον ὀιζυρὸν κατάλεξον,

ἤ που ἔτι ζώει καὶ ὁρᾶι φάος ἠελίοιο,

ἦ ἤδη τέθνηκε καὶ εἰν Ἀίδαο δόμοισι.

835

τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενον προσέφη εἴδωλον ἀμαυρόν·

οὐ μέν τοι κεῖνόν γε διηνεκέως ἀγορεύσω,

ζώει ὅ γ᾽ ἦ τέθνηκε· κακὸν δ᾽ ἀνεμώλια βάζειν.

ὣς εἰπὸν σταθμοῖο παρὰ κληῖδα λιάσθη

ἐς πνοιὰς ἀνέμων. ἡ δ᾽ ἐξ ὕπνου ἀνόρουσε

840

κούρη Ἰκαρίοιο· φίλον δέ οἱ ἦτορ ἰάνθη,

ὥς οἱ ἐναργὲς ὄνειρον ἐπέσσυτο νυκτὸς ἀμολγῶι.

μνηστῆρες δ᾽ ἀναβάντες ἐπέπλεον ὑγρὰ κέλευθα

Τηλεμάχωι φόνον αἰπὺν ἐνὶ φρεσὶν ὁρμαίνοντες.

ἔστι δέ τις νῆσος μέσσηι ἁλὶ πετρήεσσα,

845

μεσσηγὺς Ἰθάκης τε Σάμοιό τε παιπαλοέσσης,

Ἀστερίς, οὐ μεγάλη· λιμένες δ᾽ ἔνι ναύλοχοι αὐτῆι

ἀμφίδυμοι· τῆι τόν γε μένον λοχόωντες Ἀχαιοί.