Hecyra

Actus I

______________________________________________________________________________

[ S c a e n a   I ]

P h i l o t i s   S y r a

Ph. Per pol quam paucos reperias meretricibus

fidelis evenire amatores, Syra.

60

vel hĭc Pamphilus iurabat quotiens Bacchidi,

quam sancte, uti quivis facile posset credere,

numquam illa viva ducturum uxorem domum!

em duxit. Sy. ergo propterea te sedulo

et moneo et hortor ne quoiusquam misereat,

65

quin spolies mutiles laceres quemque nacta sis.

Ph. utine eximium neminem habeam? Sy. neminem:

nam nemo illorum quisquam, scito, ad te venit

quin ita paret sese abs te ut blanditiis suis

quam minimo pretio suam voluptatem expleat.

70

hiscin tu amabo non contra insidiabere?

Ph. tamen pol eandem iniuriumst esse omnibus.

Sy. iniurium autem est ulcisci advorsarios,

aut qua via te captent eadem ipsos capi?

eheu me miseram, quor non aut istaec mihi

75

aetas et formast aut tibi haec sententia?

_____

[ S c a e n a   I I ]

P a r m e n o   P h i l o t i s   S y r a

Pa. Senex si quaeret me, modo isse dicito

ad portum percontatum adventum Pamphili.

audin quid dicam, Scirte? si quaeret me, uti

tum dicas; si non quaeret, nullu' dixeris,

80

alias ut uti possim causa hac integra.

sed videon ego Philotium? unde haec advenit?

Philoti', salve multum. Ph. o salve, Parmeno.

Sy. salve mecastor, Parmeno. Pa. et tu edepol, Syra.

dic mi, ubi, Philoti', te oblectasti tam diu?

85

 Ph. minime equidem mě ŏblectavi, quae cum milite

Corinthum hinc sum profecta inhumanissimo:

biennium ibi perpetuom misera illum tuli.

Pa. edepol te desiderium Athenarum arbitror,

Philotium, cepisse saepe et te tuom

90

consilium contempsisse. Ph. non dici potest

quam cupida eram huc redeundi, abeundi a milite

vosque hic videndi, antiqua ut consuetudine

agitarem inter vos libere convivium.

nam illi[c] haud licebat nisi praefinito loqui

95

quaě ĭlli placerent. Pa. haud opinor commode

finem statuisse orationi militem.

Ph. sed quid hŏc negotist? modo quae narravit mihi

hic intu' Bacchi'? quod ego numquam credidi

fore, ut ille hac viva posset animum inducere

100

uxorem habere. Pa. habere autem? Ph. eho tu, an non habet?

Pa. habet, sed firmae haec vereor ut sint nuptiae.

Ph. ita di deaeque faxint, si in rem est Bacchidis.

sed quĭ ĭstuc credam ita esse dic mihi, Parmeno.

Pa. non est opus prolato hoc: percontarier

105

desiste. Ph. nempe ea causa ut ne id fiat palam?

ita me dĭ amabunt, haud propterea te rogo,

uti hŏc proferam, sed ŭt tacita mecum gaudeam.

Pa. numquam tam dices commode ut tergum meum

tuam in fidem committam. Ph. ah noli, Parmeno:

110

quasi tu non multo malis narrare hoc mihi

quam ego quae percontor scire. Pa. (vera haec praedicat

et ĭllud mihi vitiumst maxumum.) si mihi fidem

das te tacituram, dicam. Ph. ad ingenium redis.

fidem do: loquere. Pa. ausculta. Ph. istic sum. Pa. hanc Bacchidem

115

amabat ut quom maxume tum Pamphilus

quom pater uxorem ut ducat orare occipit

et haec communia omnium quae sunt patrum,

sese senem esse dicere, illum autem unicum:

praesidium velle se senectuti suae.

120

ill' primo se negare; sed postquam acrius

pater instat, fecit animi ut incertus foret

pudorin anne amori obsequeretur magis.

tundendo atque odio denique effecit senex:

despondit ei gnatam hui(u)s vicini proxumi.

125

usque illud visum est Pamphilo ne utiquam grave

donec iam in ipsis nuptiis, postquam videt

paratas nec moram ullam quin ducat dari,

ibi demum ita aegre tulit ut ipsam Bacchidem,

si adesset, credo ibi eiu' commiseresceret.

130

ubiquomque datum erat spatium solitudinis

ut conloqui mecum una posset: «Parmeno,

perii, quid ego egi! in quod me conieci malum!

non potero ferre hoc, Parmeno: perii miser.»

Ph. at te di deaeque perduint cum istoc odio, Lache!

135

 Pa. ut ăd pauca redeam, uxorem deducit domum.

nocte illa prima virginem non attigit;

quae consecutast nox eam, nihilo magis.

Ph. quid ais? cum virgine una adulescens cubuerit

plus potu', sese illa abstinere ut potuerit?

140

non veri simile dici' neque verum arbitror.

Pa. credo ita videri tibi. nam nemo ad te venit

nisi cupiens tui; ille invitus illam duxerat.

Ph. quid deinde fit? Pa. diebu' sane pauculis

post Pamphilus me solum seducit foras

145

narratque ut virgo ab se integra etiam tum siet,

seque ante quăm eam uxorem duxisset domum,

sperasse eas tolerare posse nuptias.

«sed quam decrerim me non posse diutius

habere, eam ludibrio haberi, Parmeno,

150

quin integram itidem reddam, ut accepi ab suis,

neque honestum mihi neque utile ipsi virginist.»

Ph. pium ac pudicum ingenium narras Pamphili.

Pa. «hoc ego proferre incommodum mi esse arbitror;

reddi patri autem, quoi tu nil dicas viti,

155

superbumst. sed ĭllam spero, ubi hoc cognoverit

non posse se mecum esse, abituram denique.»

Ph. quid ĭnterea? ibatne ad Bacchidem? Pa. cotidie.

sed ut fit, postquam hunc alienum ab sese videt,

maligna multo et mage procax facta ilico est.

160

 Ph. non edepol mirum. Pa. atque ea res multo maxume

diiunxit illum ab illa, postquam et ipse se

et illam et hanc quae domi erat cognovit satis,

ad ěxemplum ambarum mores earum existimans.

haec, ita uti liberali esse ingenio decet,

165

pudens modesta incommoda atque iniurias

viri omnis ferre et tegere contumelias.

hic animu' partim uxori' misericordia

devinctu', partim victus hui(u)s iniuriis

paullatim elapsust Bacchidi atque huc transtulit

170

amorem, postquam par ingenium nactus est.

interea in Imbro moritur cognatus senex

horunc: ea ad hos redibat lege hereditas.

eo amantem invitum Pamphilum extrudit pater.

reliquit cum matre hic uxorem; nam senex

175

rus abdidit se, huc raro in urbem commeat.

Ph. quid adhuc habent infirmitatis nuptiae?

Pa. nunc audies. primo dies complusculos

bene convenibat sane inter eas. interim

miris modis odisse coepit Sostratam:

180

neque lites ullae inter eas, postulatio

numquam. Ph. quid igitur? Pa. siquando ad eam accesserat

confabulatum, fugere e conspectu ilico,

videre nolle: denique ubi non quit pati,

simulat se ad matrem accersi ad rem divinam, abit.

185

ubi ĭllic dies est compluris, accersi iubet:

dixere causam tum nescioquam. iterum iubet:

nemo remisit. postquam accersunt saepius,

aegram esse simulant mulierem. nostra ilico

it visere ad eam: admisit nemo. hoc ubi senex

190

rescivit, heri ea causa rure huc advenit,

patrem continuo convenit Philumenae.

quid egerint inter se nondum etiam scio;

nisi sane curaest quorsum eventurum hoc siet.

habes omnem rem: pergam quo coepi hoc iter.

195

 Ph. et quidem ego; nam constitui cum quodam hospite

me esse illum conventuram. Pa. di vortant bene

quod agas! Ph. vale. Pa. et tu bene vale, Philotium.